De weg naar duurzame verpakkingen is niet zonder hobbels

Verduurzaming van verpakkingen staat al jaren hoog op de agenda bij consument en producent. Winkels die zich richten op verpakkingsvrije producten zijn in opmars, alhoewel corona deze ontwikkeling wel geremd heeft. Toch blijft ook in deze niche, net zoals in de korte ketenverkoop plastic uiteindelijk onmisbaar. Is het wachten op de doorbraak van bio plastic?

6 mei 2021  – Laatste update 7 januari 2022 9:51
Lees meer over:

Winkels die zich richten op de duurzame consument en producten in bulk aanbieden, zijn de jongste jaren in groten getale geopend. Martine Duelen startte bijvoorbeeld ruim vijf jaar geleden buurtwinkel Kaap de Goede Hoop in Antwerpen waar een aantal producten in bulk aangeboden wordt, zoals noten, droge vruchten en ook snoep. Sinds de corona-uitbraak schept de onderneemster zelf de producten in herbruikbare verpakkingen.

Corona heeft één van de belangrijke bestaansredenen van verpakkingen benadrukt: hygiëne en voedselveiligheid. Sinds corona merkt de onderneemster iets meer terughoudendheid als het gaat om interesse in verpakkingsvrije voedingsmiddelen. “Het komt regelmatig voor dat mensen vragen of we zonnebloempitten verpakt verkopen. Als ik zeg dat wij dat niet hebben, koopt men het product vervolgens niet.”

Houdbaarheid en zichtbaarheid

Een ander belangrijk aspect van verpakking is de langere houdbaarheid. Denk bijvoorbeeld aan komkommers of vlees. Alhoewel noten in Kaap de Goede Hoop onverpakt worden verkocht, heeft Duelen in de loop der jaren haar twijfels gekregen over de duurzaamheid ervan. “De leverancier levert deze noten in dikke plastic zakken van 25 kilogram aan. Dan vraag ik me wel eens af wat eigenlijk de meerwaarde is om ze vervolgens uit te pakken en onverpakt te verkopen. Dat is voor een stuk volksverlakkerij.”

Wat is het nut van onverpakt verkopen van producten die verpakt aankomen? Dat is voor een stuk volksverlakkerij

Martine Duelen - Winkeluitbater in Antwerpen

De winkeluitbaatster heeft aan de andere kant ook begrip voor de verpakking. “Het product moet van ver komen en de verpakking zorgt ervoor dat er onderweg niets gebeurt. Verpakking is misschien wel de consequentie van ons consumptiepatroon. Wij willen dat soort producten eten, dus moeten we verpakking er misschien wel bijnemen.”

Ook voor Bart Thoelen van Steunpunt Korte Keten zijn verpakkingen niet weg te denken is in de korte ketenverkoop. Hij noemt nog een ander voordeel van plastic ten opzichte van bijvoorbeeld papier: zichtbaarheid. “Het is voor consumenten belangrijk om het product te zien. Het zou niet logisch zijn om groente en fruit in papieren verpakkingen te verkopen. Los in de winkel kan dat uiteraard wel.”

Boerderijwinkels hebben interesse in duurzame verpakkingen

Volgens Thoelen is het evenmin een feit dat recyclebare verpakkingen per definitie duurzamer zijn en ook het economische aspect speelt een belangrijke rol. Hij noemt daarbij het voorbeeld van plastic versus glazen flessen. “Een klant kan vragen om glazen flessen, maar de melkverkoper kan daar tegenin brengen dat het wassen en het logistieke proces achter de recyclage ook belastend zijn voor het milieu.”

Toch merkt Thoelen dat duurzaamheid wel steeds meer een thema wordt bij de uitbaters van hoevewinkels. “Consumenten die duurzaamheid belangrijk vinden, zijn één van de doelgroepen van de boerderijwinkels. Het is daarom wel degelijk belangrijk om hiermee bezig te zijn.” Hij merkt dit vooral in de vragen die het Steunpunt Korte Keten binnenkrijgt van winkelboeren die op zoek zijn naar leveranciers van duurzame plastic.

De duurzaamheidstrend is ook tot voedingsmiddels- en verpakkingsmiddelen industrie doorgedrongen. “Het staat bij ons zeker hoog op de agenda”, benadrukt Nicholas Courant, woordvoerder van de federatie van de Belgische voedingsindustrie (Fevia). Hij wijst op het initiatief Verpakkingen 2025 waarbij de voedingsindustrie zich op zes punten engageert voor een verduurzaming van de verpakking. Eén ervan is het streven om tegen 2025 alleen nog maar herbruikbare, recycleerbare, composteerbare of biologisch afbreekbare huishoudelijke verpakkingen op de Belgische markt te brengen.

Biobased plastic deel van de oplossing

Verpakkingsbedrijven investeren stevig in de ontwikkeling van alternatieve productiemethoden of grondstoffen. Er wordt meer ingezet op het gebruik van niet-fossiele, plantaardige grondstoffen. Martine Duelen plaatst daarbij enkele kanttekeningen. “Het telen van maïs en het productieproces van biologisch plastic is ook niet zonder ecologische gevolgen. Dat moet ook in overweging genomen worden.”

Volgens de universiteit van Wageningen kan biobased plastics wel degelijk duurzaam zijn. Ze wijst op de grondstof ‘PBS’, een goed afbreekbaar polymeer dat gemaakt kan worden van maïs. Hierbij worden de eiwitten gebruikt voor voeding en het zetmeel (als restproduct dus) voor de productie van bio-afbreekbare plastics.

De universiteit ziet veel potentieel in het gebruik van biobased plastic, al erkent ze dat de oplossing niet eenduidig is. Ze wijst op het gebruik van polymelkzuur (PLA), op dit moment de belangrijkste plantaardige plasticsoort en één van de meest sprekende voorbeelden van een volledig biobased polymeer. PLA heeft goede eigenschappen: het is stijf, transparant en is composteerbaar in industriële composteerinstallaties.

Deze composteerbaarheid bleek uit onderzoek van de Nederlandse universiteit. In dat onderzoek werd in de compost, het eindproduct van de GFT-afvalverwerking, geen resten van composteerbare plastics teruggevonden. Opvallend was dat de composteerbare producten die gemaakt zijn van polymelkzuur (PLA) sneller bleken af te breken dan bijvoorbeeld papier en sinaasappelschillen en zelfs na één composteercyclus van elf dagen niet meer teruggevonden konden worden.

Nicholas Courant erkent het potentieel van biobased plastic, maar dan als onderdeel van de grotere puzzel. Een verduurzaming van de verpakkingscyclus is volgens hem een samenspel tussen verschillende actoren, zoals producenten, consumenten en afvalverwerkers. Elke schakel in de keten moet zijn rol spelen bij de verduurzaming. 

Bron: Jerom Rozendaal

Gerelateerde artikels

Er zijn :newsItemCount nieuwe artikels sinds jouw laatste bezoek