Varkensboeren willen met insectenteelt toekomst veilig stellen
Wouter en Tim Mertens runnen samen met hun ouders een gesloten varkensbedrijf met 450 zeugen in de regio Hoogstraten. Door “steeds veranderende wetgeving”, wat het boeren steeds complexer maakt, is de tijd volgens de ondernemers rijp om hun activiteiten te verbreden. Drie maanden geleden startten zij met de insectenteelt op een voormalig vleesveebedrijf waarvan ze de loodsen ombouwden tot teeltkamers. Het kersverse insectenbedrijf was vorige week gastheer van een informatiemiddag over de insectenteelt. Onderzoeksinstellingen zien meer interesse onder landbouwers die in de duurzame insectenteelt op termijn een aanvullende landbouwactiviteit zien.
Een zaaltje van het cultuurhuis van Hoogstraten, in Antwerpen, zat op een donderdagmiddag afgeladen vol met landbouwers en andere geïnteresseerden voor een informatiemiddag over de insectenteelt. De middag was georganiseerd vanuit het Vlaio LA-project Introsect waar onder andere de Vlaamse onderzoeksinstellingen, Vives, Thomas More en Inagro bij betrokken zijn.
Het project is bedoeld om het kweken van insecten te introduceren als landbouwactiviteit. “Boeren zitten momenteel in een lastig pakket door onder andere PAS-maatregelen en zijn duidelijk op zoek naar alternatieve verdienmodellen, naar manieren om hun bedrijf te diversifiëren met het oog op toekomstige afbouw van de veestapel”, vertelt Sabine Van Miert van de onderwijsinstelling Thomas More uit Geel. Thomas More organiseert sinds vorig jaar een periodieke cursus insectenkweek waar ook de interesse van landbouwers blijkt.
De insectenteelt past volgens experts ook goed bij het duurzame landbouwideaal van de maatschappij en de politiek. De diertjes hebben een gunstige voerconversie, kunnen in meerdere lagen geteeld worden (ruimte-efficiënt), gebruiken weinig water en hebben een CO2-uitstoot die vergelijkbaar is met plantaardige producten.
Bovendien kunnen ze zich voeden met afvalstromen die voor andere landbouwdieren niet geschikt zijn. Door deze lage ecologische voetafdruk worden ze binnen de Europese Farm-to-forkstrategie dan ook bestempeld als een alternatieve bron van proteïnen die kunnen helpen om het voedingssysteem duurzamer te maken.
Binnen deze strategie moet ook de "Novel Food"-goedkeuring van insecten door de EU gezien worden. Begin 2021 werden de eerste stapjes gezet en werd de gedroogde gele meelworm als eerste insectenvorm toegelaten als ingrediënt voor humane voeding. Meelwormen zijn larven van de meeltor en zijn rijk aan vetten, vezels en proteïnen. Ze kunnen opgediend worden als snack, als ingrediënt in bijvoorbeeld worstjes of in poedervorm verwerkt worden in bijvoorbeeld, koekjes, smoothies of pastaproducten.
Nieuwe generatie staat open voor insectenconsumptie
Ondanks de talrijke toepassingsmogelijkheden van meelwormen en andere insecten, blijft een doorbraak vooralsnog uit. In tegenstelling tot andere werelddelen, waar miljoenen mensen dagelijks insecten eten, passen de diertjes niet in onze eetcultuur. Hierdoor is de feed- en nonfoodmarkt vooralsnog de belangrijkste afzetmarkt. Insecten worden gebruikt als diervoeder. Kippen zouden de bewegende meelwormen bijvoorbeeld graag eten. Het “vangen” van de diertjes zou zelfs het kippenwelzijn verbeteren.
Ondanks de culturele weerstand gelooft Dennis Smulders in de toekomst van insecten als ingrediënt of eiwitbron. Smulders is spreker op de insecteninformatiemiddag en één van de drie oprichters van M-Food uit Turnhout, een start-up die zich toelegt op de verwerking en vermarkting van insecten. “De markt is hier niet klaar voor het eten van hele sprinkhanen, maar je merkt wel bij de jongere generatie, die bewust bezig is met de ecologische voetafdruk van voedsel, een verhoogde acceptatie voor het gebruik van insecten als ingrediënt voor voedingsmiddelen.”
Momenteel verwerkt het bedrijf 1 ton insecten per week. Het gaat dan in het bijzonder om de treksprinkhaan, gele meelworm en huiskrekel, insecten die in enige vorm in humane voeding gebruikt mogen worden. De start-up haalt de insecten op bij een vijftal kleinere producenten. Het gaat daarbij veelal om, al dan niet voormalige, landbouwbedrijven. Niet alleen hebben landbouwers vaak de beschikking over de benodigde basisstructuur, ook zijn zij volgens Smulders gewend aan het houden van dieren, "een 24-7 activiteit."
Landbouwverbreding op varkensbedrijf
Eén van de meeste recente leveranciers van M-Food zijn Wouter en Tim Mertens. Zij hebben een vleesveeloods in Minderhout, Hoogstraten, omgebouwd tot een meelwormenkwekerij. In drie klimaatkamers, waar de temperatuur rond de 25 graden schommelt, staan bakken meelwormen in rekken opgestapeld. Na zo’n tien weken worden de meelwormen naar een andere ruimte verplaatst waar ze door de zeef gaan en van het frass (hun ontlasting, red.) gescheiden worden.
Het bedrijf van de broers is de eindbestemming van de informatiemiddag. Wouter, die meewerkt in het varkensbedrijf, en Tim die als technieker buitenshuis gaat werken, spreken van een "onzekere" toekomst in de landbouwsector. “Net als iedereen zitten wij door de aankomende wetgeving en onzekerheden met de handen in het haar.”
Hoewel de broers de varkenshouderij niet bij voorbaat opgeven en denken dat deze activiteit nog lange tijd hun hoofdactiviteit zal blijven, is verbreding en de opstart van een aanvullende, alternatieve landbouwactiviteit essentieel om hun landbouwtoekomst zeker te stellen. “In dat licht zijn we opgestart met de insectenteelt”, vertelt Wouter. Hij geeft aan dat de teelt met vallen en opstaan verloopt en de kosten hoger uitvallen dan verwacht. “Momenteel verliezen we nog aan elke geleverde kilogram.”
De broers produceren op weekbasis zo’n 120 kilo meelwormen, een volume dat sterk uitgebreid kan worden als de marktsituatie erom vraagt. Door de lage prijsvorming van het moment is een uitbreiding evenwel niet aan de orde, vertelt Tim die aangeeft op zoek te zijn naar mogelijkheden om de kosten te drukken. De insectenteelt is uiterst arbeidsintensief waardoor hij in de richting van teeltoptimalisatie en vormen van automatisatie kijkt.
Nieuwkomers in de landbouw
Optimalisatie van de teelt is ook één van de speerpunten van Joeri Van Steenberghe. De Antwerpenaar bewijst dat de insectenteelt ook mogelijkheden biedt voor nieuwkomers in de landbouw. Zelf heeft hij een lange loopbaan in de petrochemie achter de rug. “Ik was 52 en wilde de laatste tien jaar van mijn carrière iets anders doen. Daarom ben ik uit mijn gouden kooi gekomen en heb mij op de teelt van meelwormen gestort."
Hij begon laagdrempelig met een enkele bak in een verloren kast in huis. Inmiddels kweekt hij 50 kilo meelwormen per week in een magazijn in Deurne in een stedelijke omgeving. “Mijn wormen gaan naar biologische kippenboeren en vogels”, vertelt Van Steenberghe die de productie de komende weken wil opvoeren naar 100 kilo. “Ik besteed ook veel tijd aan het optimaliseren van de kweek en hoop op termijn tot een geautomatiseerde-industriële productievorm te komen”, besluit hij enthousiast.
Bron: Eigen berichtgeving
