Eerste commerciële oogst van zeewier is een feit
interviewVoor het eerst is er zeewier geoogst op een commerciële schaal van vijf hectare. Dat gebeurde op de boerderij North Sea Farm 1, op de Noordzee tussen de windturbines van het windpark Hollandse Kust Zuid. Zeewier wordt vandaag al gebruikt in onder andere voeding, cosmetica en textiel. Bovendien kan het een beloftevolle piste zijn voor koolstofopslag.
De zeewierboerderij bevindt zich niet op de bodem van de zee, maar bestaat uit een drijvend netwerk van touwen onder het wateroppervlak. Zo krijgen de planten ondanks het troebele Noordzeewater het nodige zonlicht. Op het touwnetwerk werden in het najaar kleine zeewierplantjes gezaaid, die men nu, een halfjaar later, geoogst heeft.
Eef Brouwers van North Sea Farmers, het internationale consortium dat deze boerderij leidt, licht toe. “Het zeewier dat men vandaag gebruikt, is zowat allemaal geïmporteerd zeewier uit Azië, of Europees zeewier via wildoogst uit de natuur. En daar willen we verandering in brengen. Professionele cultivatie brengt namelijk verschillende voordelen met zich mee. Denk aan bijvoorbeeld opschaling van productie en veredeling. Er zijn reeds onderzoekspilots opgestart naar zeewierteelt. Maar een belangrijk verschil met het onze, is dat North Sea Farm 1 is opgezet als een functionele boerderij.”
Het oogstproces bij North Sea Farm 1 gebeurt met een speciaal vaartuig dat zorgvuldig tussen windturbines navigeert om volgroeid zeewier te verzamelen uit grote netten van elk 50 bij 3 meter, die stevig aan de zeebodem zijn verankerd. De boerderij strekt zich uit over vijf hectare van de Noordzee.
Melk en tandpasta
De glibberige, zilte zeewierplanten lijken waardeloos voor Jan Modaal, maar volgens Brouwers heeft zeewier ook vandaag al diverse interessante toepassingen. “In de landbouw bijvoorbeeld wordt het verwerkt in biostimulanten, wat maakt dat je je kunstmest- en watergebruik kan terugdringen”, zegt hij. “Tegelijk maken deze stimulanten planten resistenter tegen abiotische stress zoals hitte en droogte. Maar buiten de landbouw heeft zeewier ook toepassingen, zoals in de voeding, textiel- en bouwmaterialen of cosmeticaproducten. In tandpasta bijvoorbeeld zit zeewier. Ook in pampers, hoestdrank en koffiemelk.”
Volgens Brouwers is de zeewieroogst een primeur, al zeker in Europa. “Een zeewierboerderij op zee, laat staan op een windpark, is niet iets dat je als onderneming zomaar gaat doen, want er zit nog geen business case achter”, zegt Brouwers. Terwijl het wel duidelijk is dat de toekomst van de sector op zee ligt. "Daarom doen wij als belangenbehartiger van de sector zulke hoogrisicoprojecten, deels als bewijsvoering voor wat werkt en wat niet, en deels om professionele spelers te inspireren. Hoewel het dus nog te vroeg is voor ondernemingen om dit zelf te doen, willen we wel laten zien dat er potentie in zit.”
Windmolenschild
Dat de zeewierboerderij zich te midden de turbines van een windpark bevindt, is niet toevallig. “Enerzijds is het best druk op de Noordzee”, zegt Brouwers. “Het is niet reëel om een nieuwe ruimteclaim te gaan leggen op de Noordzee voor een hele nieuwe economische activiteit. Maar bij windparken heb je veel ongebruikte ruimte tussen de turbines. Dus dat is uitstekend voor ons.”
“Als tweede reden zijn zeewierboerderijen niet goed zichtbaar op zee, omdat ze zo dicht op de waterlijn zitten. Je hebt altijd het risico dat een behoorlijk schip er over heen vaart, maar dat risico is dus ook een stuk kleiner in een windpark omdat daar geen scheepvaartverkeer is.
Bij professionele cultivering, rijst ook de vraag hoe een professionele zeewierboerderij omgaat met andere perikelen dan overvarende schepen. Zijn vraat en ziektes ook een probleem bij deze teelt? “Ongetwijfeld, maar vandaag hebben we er nog geen goed beeld van”, zegt Brouwers. “Vooralsnog zijn dat soort risico’s klein, maar als men de komende tientallen jaren zal opschalen, zal je wel met dat soort uitdagingen te maken krijgen. Bestrijdingsmiddelen lijken me echter wel een no-go. Wij stellen als belangrijke randvoorwaarde dat de teelt duurzaam en in balans met de ecosystemen moet gebeuren.”
Het consortium wil dus benadrukken dat meststoffen en gewasbescherming niet nodig zijn, wat van de teelt dus ook een milieuvriendelijk en duurzaam alternatief maakt op vele andere teelten. Het project krijgt daarbij ook financiering van het het Right Now Climate Fund van Amazon, dat twee miljoen euro investeerde. “Een miljoen daarvan gaat naar de boerderij, een ander miljoen gaat naar onderzoek”, zegt Brouwers.
Naar het voorbeeld van offshore windparken
Dat onderzoek wordt gevoerd door onderzoekers uit verschillende landen. Zij analyseren onder meer de koolstofopname van het zeewier en de impact op de koolstofopslag in het bredere ecosysteem. De resultaten moeten duidelijk maken in hoeverre zeewierboerderijen kunnen bijdragen aan klimaatdoelstellingen en biodiversiteit. “We weten wel dat zeewier nuttig kan zijn voor koolstofopslag, maar we weten niet in welke mate precies”, zegt Brouwers. “En meten is weten, natuurlijk. Willen we deze teelt opschalen, dan zal overheidssteun nodig zijn, en willen we dus ook weten wat deze teelt ecologisch bijdraagt. Het koolstofopslageffect zal per boerderij wel wel vrij bescheiden zijn, omdat het meeste zeewier natuurlijk geoogst zal worden. Maar bij jarenlange productie over meerdere boerderijen, kan er toch sprake zijn van een significant effect.”
Brouwers benadrukt dus ook hoe cruciaal overheidssteun zal zijn om deze projecten te ontwikkelen. “Momenteel is het niet rendabel, en dus interesseert de zeewierteelt professionele spelers niet. Maar we kijken heel erg naar het voorbeeld van offshore wind. Die zijn twintig tot dertig jaar geleden ook begonnen met de hulp van productiesubsidies, en hebben zo de nodige ontwikkelingen kunnen maken naar een rendabele sector. Zoiets willen wij ook bereiken in de zee-industrie. Zo kunnen we na vijftien jaar de teelt rendabel maken voor gewone investeerders, en zetten we een opgaande evolutie in gang met innovatie en een verdere kostprijsreductie. We hopen zo een positief investeringsklimaat rond zeewier te creëren.”
Bron: Eigen berichtgeving
Beeld: northseafarmers.org
