Bizar of beloftevol? Britse ecologe haalt eerste succesvolle rijstoogst binnen

Waarom telen we niet onze eigen rijst?

Geen van de Europese landen zal de Aziatische rijstteelt snel van de troon stoten. China alleen is de grootste rijstproducent ter wereld en produceert jaarlijks meer dan 200 miljoen ton. Toch zijn er steeds meer Europese landen die met rijstteelt experimenteren. In Zwitserland en Nederland wordt de teelt voorzichtig onderzocht. In Vlaanderen is er in het verleden labo-onderzoek gebeurd naar rijst, maar het huidige areaal ligt, voor zover geweten door onze kennisinstellingen, op nul.

Noch het Praktijkpunt Landbouw, Inagro of ILVO doen aan rijstonderzoek en daar is een reden voor. De centra geven aan dat, zelfs als we rijst kunnen laten groeien ondanks moeilijke teeltomstandigheden, de kous daarmee nog lang niet af is. Zo vraagt een nieuwe teelt ook om nieuwe verwerkings- en afzetketens. Wat Belgische rijst betreft spreken we over verwerkers die drogen en sorteren, en afnemers die bereid moeten zijn om kleinere, lokale volumes af te nemen tegen een prijs die hoger is dan die op de wereldmarkt.

Nele Jacobs van ILVO vult nog aan dat het altijd moeilijk is een nieuwe teelt te introduceren, onder meer door het ontbreken van aangepaste machines en loonwerk. Een gebrek aan gepaste rassen en bij uitbreiding ook aan fytomiddelen speelt ook mee. Deze zaken vallen misschien wel op te lossen, maar dat kost tijd en geld.

Basisgewas op de wereldmarkt

"Rijst is een basisgewas dat op de wereldmarkt verhandeld wordt, in tegenstelling tot rauwe melk, bijvoorbeeld", zegt Jacobs nog. "Fun fact: slechts tien procent van de landbouwgewassen wordt effectief wereldwijd verhandeld. We hebben in Europa geen tekort aan graangewassen, integendeel. Wel aan eiwitgewassen, daarom zetten we in op lokale soja, kikkererwten, quinoa en mengteelten van granen, grassen met peulvruchten. Die zijn relevanter voor de strategische autonomie."

Hoewel de Britse wetenschappelijke wereld de geslaagde rijstoogst als knap staaltje vakmanschap ziet van de ecologe, is het voorlopig niet de start van een nieuwe economische piste. Mitschunas’ rijstteelt gebeurde in opdracht van onderzoekscentrum UKCEH, dat er onder de huidige omstandigheden nog weinig mogelijkheden in ziet. “Dit is de uiterste grens waar rijst momenteel kan groeien en het zou voor boeren riskant zijn om dit gewas commercieel te verbouwen”, zegt prof. Richard Pywell aan de BBC. Pywell zit mee aan het roer van dit project, bij UKCEH. Als de klimaatverandering zich blijft voortzetten met de voorspelde 2 tot 4 graden Celsius, gelooft Pywell echter wel dat rijst economisch interessanter kan worden. Zo stelde hij vast in een onderzoek dat in januari is gepubliceerd.

Nieuwe teelten in België

Hoewel België zich (voorlopig) niet waagt aan de rijstoogst, experimenteren onze boeren wel met andere nieuwe teelten die jaren geleden nog onmogelijk waren. Belgische soja, zoete aardappel en kikkererwten zijn al lang geen culinaire science fiction meer. Ook de Belgische wijnsector is dankzij klimaatverandering een serieuze business geworden. In Vlaanderen alleen is op vijf jaar tijd het aantal wijnbouwers gestegen van 111 naar 184. Het areaal Vlaamse wijngaarden is haast verdubbeld van 269 naar 486 hectare. In wijnland Frankrijk daarentegen heeft de oogst voor de zoveelste keer op rij geleden onder een te grote hitte. Dat steeds meer landen het onderzoek opvoeren naar nieuwe teelten, hoeft dus niet te verbazen.