Niet alle oogsten lijden onder droogte: “Dit is het jaar van de kikkererwt”
ReportageMet deze maandenlange droogte verlangen zelfs de meest hardleerse zonnekloppers naar een dag waarop ze hun paraplu kunnen opentrekken. Landbouwers worden niet in het minst getroffen, met stoffige velden en teelten die dreigen te bezwijken onder het watertekort. Maar dit geldt niet voor alle gewassen. Landbouwers gespecialiseerd in droogteminnende teelten, zien alle signalen voor een topjaar.
Net als het dier waarnaar de teelt is vernoemd, springt de kikkererwt naar nieuwe hoogtes. “Sommige landbouwers spreken al van het onofficiële jaar van de kikkererwt”, zegt Sophie Waegebaert van Inagro. “Het is een typisch zuiders gewas, en we zien dat de plant aan het floreren is. Uiteraard heeft kikkererwt een beetje water nodig om te ontkiemen, maar eens de plant vertrokken is, heeft ze het graag droog. Vorig jaar bijvoorbeeld was het heel nat, en dan was het heel moeilijk om dit gewas te oogsten. Kikkererwten moeten stress ervaren, droogtestress in dit geval, om af te rijpen. Anders blijven ze groeien en nieuwe peulen vormen, maar zonder afrijping kan je niet oogsten. Zoals het er nu uitziet verwacht ik een topopbrengst."
Varkensboerin lanceert ‘duoburger’ met helft minder vlees
11 februari 2025De proefvelden van ILVO zien een beloftevolle ontwikkeling van dit gewas. “Voorlopig staan onze kikkererwtvelden er inderdaad goed bij, de kieming was goed en de planten blijven verder ontwikkelen”, zegt onderzoeker Aurélie Tredé van ILVO. “We zaaiden vroeg met voldoende vocht, maar onze laatste zaai was 28 april en de kieming was zeker niet minder dan de zaai van een maand eerder.”
“De eerste bloei is er al van de vroege uitzaai, over eiwitgehalte kunnen we nog niets zeggen in deze fase”, merkt Tredé wel op.
“Met iets meer water hadden ze misschien vegetatief al iets verder gestaan; maar of dit zich zal vertalen in een mindere oogst is niet te voorspellen”, zegt Tredé nog. “Vorig jaar was het een nat voorjaar waardoor er snel de ziekte Ascochyta in de proeven kwam. De zaden zijn ook vatbaarder voor bodemschimmels bij nat en kouder weer. Ik ben zeker tevreden over de staat van het gewas tot nu toe.”
Quid quinoa?
Droog weer is echter geen garantie dat droogteminnende teelten het goed doen. “De quinoa bij ons staat er minder goed bij”, zegt ILVO-onderzoekster Gerda Cnops. Er is veel last van valse meeldauw. Op plaatsen bij telers en Praktijkpunt Vlaams-Brabant waar er vroeger gezaaid werd, staat hij wel goed en groeit hij goed. Er kan dus zeker gezegd worden dat quinoa goed droogteresistent is, vooral als er gewerkt wordt met rassen toleranter voor valse meeldauw staat hij nu mooi.”
Landbouwer Luc Lavrijsen uit Herk-de-Stad, op de grens van Limburg en Vlaams-Brabant, had meer geluk met zijn quinoa-oogst. De aspergeboer heeft dit seizoen voor het eerst gediversifieerd met quinoa. “Best spannend”, zegt hij. "Maar tot dusver loopt alles goed. Begin april zaaiden we. Toen was het al droog zodat de opkomst in twee fasen verliep. De kleine quinoazaadjes moeten ondiep gezaaid worden. Ze vonden maar net voldoende vocht om te kiemen. Zodra de planten enkele centimeters groot zijn, worden ze tolerant voor droogte. Dat viel de voorbije weken erg op. Andere teelten krullen hun bladeren door droogtestress. Quinoa niet, die groeit aan sneltempo voort.”
Meer peulvruchten op Vlaamse velden: teelt breidt gestaag uit
10 februari 2025“Het duurzame karakter van quinoa ga ik uitspelen als troef”, zegt Lavrijsen. “De quinoa moet niet beregend worden. Bovendien werd het veld niet gespoten tegen onkruid. Door te schoffelen met de tractor hebben we het onkruid onder controle gehouden. Dankzij het droge weer is dat heel goed gelukt.”
Ook landbouwer Wim Fobelets kiest volop voor quinoa. “Voor landbouwers is die mechanische aanpak van het onkruid even wennen”, vertelt Fobelets. “De koudwatervrees is niet geheel onterecht. In een nat voorjaar zoals in 2024 is schoffelen tegen onkruid veel lastiger dan herbiciden spuiten. Dit seizoen is het net omgekeerd. Herbiciden werken minder goed bij droogte, en schoffelen geeft nu prachtige resultaten.”
Fobelets hoopt dat vele andere boeren dit voorbeeld volgen. Hij hoopt dat er 1.000 hectare quinoa in Vlaanderen zal groeien, want dat zou volgens hem onze landbouw weerbaarder maken tegen droogte. “Graanteelt is dit seizoen verlieslatend. Onze boeren betalen mee de oorlog in Oekraïne door de lage prijzen van landbouwgrondstoffen. De nood aan een teelt die even grote voordelen biedt voor de bodem als graan is dus groot”, aldus Fobelets.
Afrikaans graan en hennep
Het Afrikaanse graangewas sorghum doet het ook goed nu de regenwolken wegblijven. “Sorghum wordt soms als mengteelt ingezaaid om aan risicospreiding te doen”, zegt Sophie Waegebaert. “Al gebeurt dat natuurlijk niet op grote schaal. Droogteminnende teelten zoals sorghum en kikkererwt zijn misschien geen hoofdteelten in Vlaanderen, maar met alle droogtejaren kan je toch wel stellen dat ze interessanter zijn aan het worden.”
Waegebaert specialiseert zich vooral in industriële hennep, een robuuste plant met diepe wortels die relatief weinig water nodig heeft zodra hij goed is aangeslagen. “Voor de kieming is wel wat vocht nodig – net als bij andere gewassen – maar daarna kan hennep goed tegen droogte”, legt ze uit. “We zagen dat nog bij een Nederlandse vlasboer: zijn vlas bleef achter, maar zijn hennep groeide gewoon door.”
Industriële hennep bevat maximaal 0,3 procent THC en heeft dus geen psychoactieve werking. De vezels worden gebruikt in onder meer textiel en isolatiemateriaal, terwijl het zaad dienst kan doen als veevoer, vooral voor vogels.
Mechelse hennep wordt isolatiemateriaal: nuttig, maar streng gereguleerd
26 september 2023Hoewel hennep tegenwoordig opnieuw in opmars is, is het geen onbekende teelt in onze regio. “Vroeger werd hennep hier al geteeld, net als in de VS”, zegt Waegebaert. “Daar verdween het na de Marihuana Tax Act, en Europa volgde. Tegelijk kwamen goedkopere synthetische vezels op. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kende hennep nog een korte heropleving door het tekort aan natuurlijke vezels. Sinds de jaren 90 is de teelt van industriële hennep opnieuw toegestaan in Europa.”
Droge wijn
Tot slot zijn er ook fruitsoorten die genieten van het droge weer. De wijndruiven doen het goed. “De zon en warmte gaven onze druiven dit jaar een fantastische start”, vertelt Joris Eeckhout van wijndomein Den Eeckhout in het heuvelachtige Houwaart in Vlaams-Brabant. “Droogte geeft zelden een probleem op onze hellingen. Wat wel elk jaar een uitdaging blijft, is het risico op vorst in het voorjaar. De ligging van een wijngaard is daarbij cruciaal, en precies daarin zit de kracht van de Houwaartse Berg als locatie.”
Danny Bylemans van pcfruit beaamt dat de droge omstandigheden zeker geen kwaad kunnen voor de wijnoogst. "Droogte is in deze periode niet noodzakelijk beter voor de oogst, maar de druiven hebben er geen last van", zegt hij. "Als we dichter naar de oogst gaan, zouden natte omstandigheden meer ziektedruk geven. Bovendien zorgt regen ervoor dat de druiven opgevuld worden met water, wat ten koste gaat van de smaak. Maar de oogst is pas rond september en oktober, dus daar zijn we nog ver van af."
Beeld: ILVO
