Stikstof: versnelde uitkoop “piekbelasters” moet Nederlandse boeren zonder vergunning helpen

De zogenaamde “piekbelasters”, oftewel bedrijven die veel stikstofdepostie veroorzaken in beschermde natuur, krijgen versneld een uitkoopaanbod. In totaal zou het om zo’n 2.000 tot 3.000 landbouwbedrijven gaan. De bedrijven zal worden gevraagd of zij willen stoppen, verplaatsen of verduurzamen. Het kabinet streeft ernaar deze regeling in april 2023 klaar te hebben. Het aanbod om te stoppen is eenmalig en komt met de garantie dat er geen beter bod volgt. Als er onvoldoende stikstofruimte wordt gecreëerd wil de regering kijken in de richting van een “verplichtend instrumentarium”. Met de 50 grootste piekbelasters uit de industrie worden afspraken gemaakt over versneld verduurzamen terwijl ook hun vergunningen worden aangescherpt.

De stikstofruimte die vrijkomt, wordt gebruikt om zogenoemde “PAS-melders”, dat zijn boeren die geen geldige vergunning meer hebben door de juridische uitspraken over het PAS-kader, zo snel mogelijk te legaliseren. Ook kan er zo ruimte komen voor bouwprojecten. Met de plannen komt de Nederlandse regering-Rutte tegemoet aan de opmerkingen van stikstofontmijner Johan Remkes.

Heel de keten aan boord

Begin volgend jaar wil het kabinet dan weer een akkoord sluiten met landbouworganisaties, natuurorganisaties en lagere overheden over hoe de landbouw er in de toekomst moet uitzien in Nederland. Het is de bedoeling om binnen dat akkoord tegelijk afspraken te maken over stikstof, mestbeleid, waterbeleid en alle andere regels waar de landbouw mee geconfronteerd wordt. Ook de economische leefbaarheid moet daarbij een aandachtspunt worden.

Landbouwminister Piet Adema (CU) wil de keten en ook consument betrekken bij het akkoord. “In het Landbouwakkoord maak ik samen met boeren afspraken over hoe de landbouw er in de toekomst uitziet, hoe we de opgaven invullen en de ondersteuning die hiervoor nodig is. Van alle partijen om de boer heen, zoals voederleveranciers, voedselverwerkers, de retail en banken, verwacht ik een niet vrijblijvende bijdrage om ervoor te zorgen dat boeren in staat zijn te verduurzamen en zwarte cijfers kunnen schrijven”, klinkt het op Nieuwe Oogst.

Adema sluit niet uit dat hij ook wettelijke maatregelen zal inzetten om de ketenpartijen aan te sporen, zoals het vergroten van het duurzame aanbod van producten in het schap en transparantie over duurzaamheid.

Grondwaterpeil omhoog

Het kabinet presenteerde ook plannen voor de verbetering van de water- en bodemkwaliteit. Daarin staat onder meer te lezen dat het grondwaterpeil op verschillende plekken in Nederland omhoog moet. Dat vermindert de uitstoot van broeikasgassen door uitdroging van de bodem en gaat de verzakking van huizen tegen. Provincies moeten samen met alle betrokken partijen een gebiedsgerichte aanpak opstellen, voor de Nederlandse melkveehouders met weiden in de veengebieden dreigt ook dat een bijzondere opgave te worden. Met hogere grondwaterstanden dreigen die gebieden te nat te worden voor productieve landbouw. Met een gezonde bodem wordt water beter vastgehouden, maar ook alle onttrekkingen aan het grondwater moeten beter in kaart worden gebracht.

Nederlanders gaan ook zuiniger moeten omspringen met drinkwater. Het streven is dat bedrijven en inwoners 20 procent minder drinkwater gaan gebruiken. Tot slot komen er afspraken om de bodem minder te bedekken. Minder stenen in bijvoorbeeld steden zorgen voor een gezondere bodem, betere omgang met hitte en minder wateroverlast.

“Al die besluiten die we vandaag nemen zijn met elkaar verbonden. En ze zijn erop gericht om alle belangen en doelen in ons dichtbevolkte en welvarende land zo goed mogelijk met elkaar in balans te brengen”, zegt Minister-President Mark Rutte (VVD). Voor boeren die snel willen verduurzamen is 226,6 miljoen euro beschikbaar. Uit het landbouwakkoord moet blijken welke bedragen er later nog meer nodig zijn. “Dat bedrag steekt schril af tegen gebiedsgerichte aanpak van de € 24,3 miljard die het kabinet heeft gereserveerd in het Transitiefonds Landelijk Gebied en Natuur dat Adema's collega Van der Wal mag uitgeven”, merkt hoofdredacteur van Foodlog Dirk Veerman op.