Landbouw meteen centraal bij start Vlaamse regeringsonderhandelingen

Afgelopen donderdag was een belangrijke dag voor landbouw, want zowel de voorzitters van ABS, Boerenbond en Groene Kring gingen in gesprek met Diependaele en de partijvoorzitters. Diezelfde dag kwam ook de werkgroep Landbouw voor de eerste keer samen. Het was meteen de eerste van 19 van die inhoudelijke werkgroepen die de komende dagen bij elkaar worden geroepen. Dat die werkgroep van start ging net na het gesprek met de landbouworganisaties, is toevallig. “Het is een voordeel dat we meteen hun input kunnen meenemen. Maar dat zal niet altijd het geval zijn, het is afhankelijk van de agenda’s”, klinkt het bij de onderhandelaars.

De werkgroepen buigen zich telkens over een inhoudelijke startnota die door formateur Diependaele wordt aangeleverd. Over landbouw is te horen dat die beknopt is – zo’n 15 pagina’s – maar toch hebben de onderhandelaars er een grote kluif aan gehad. Zowel Jo Brouns (cd&v), Arnout Coel (N-VA) als Kris Verduyckt (Vooruit) werden donderdagavond verwacht op een debat van jongerenbeweging Groene Kring dat er zijn toekomstvisie voorstelde, maar ze moesten afhaken omdat ze nog rond de onderhandelingstafel zaten. Er wordt verwacht dat elke werkgroep twee tot drie vergaderingen zal nodig hebben om een finale tekst af te leveren.

Verantwoordelijkheid voor milieu, landschap en klimaat

Als het gaat om stikstof, vraagt Boerenbond de omslag naar een emissiereductiemodel. Op vlak van mest wil de organisatie dat het akkoord over MAP7 wordt uitgevoerd zoals overeengekomen met de natuur- en milieuorganisaties. Als het over water gaat, vraagt het dat de landbouw actief wordt betrokken bij het waterbeheer. De herziening van de kaderrichtlijn Water tegen 2027 wordt als dringend noodzakelijk geacht en daarbij moet meer rekening gehouden worden met dichtbevolkte regio’s als Vlaanderen.

De klimaatverandering maakt dat voortdurende innovatie nodig is om klimaatefficiënte landbouwpraktijken te waarborgen. Daarbij wordt gedacht aan investeringen in resistente gewassen en het bevorderen van precisielandbouw met sensoren, drones en bodemscans. Daarvoor is onderzoek nodig naar nieuwe klimaatgerelateerde ziekten en bedreigingen en moet regelgeving aangepast worden aan de veranderende realiteit op het veld.

Daarnaast pleit Boerenbond voor een gebiedsgericht bodembeleid in Vlaanderen: het beheer van elke bodem moet afgestemd worden op het bodemtype en de lokale omstandigheden. Een stimulerend beleid dat rekening houdt met bodemvruchtbaarheid is daarvoor nodig. In dat kader gebruikt vraagt Boerenbond om derogatie op grasland opnieuw in te voeren, om renure te introduceren en om bodemverbeteraars zoals champost en compost te stimuleren. Ook voor erosie moet er een beleid komen met kortlopende ecoregelingen en meerjarige beheerovereenkomsten. Onderzoek naar nieuwe erosiebestrijdingstechnieken en gebiedsgerichte erosiecoördinatoren moeten landbouwers helpen om erosie tegen te gaan.

Administratieve vereenvoudiging

ABS vindt ook dat het op vlak van administratieve vereenvoudiging beter kan en moet. Dat is een win-winsituatie voor overheid en landbouwsector, klinkt het. De organisatie geeft ook in dat kader een aantal tips die ook voor een pak besparingen kunnen zorgen zoals het afslanken van het overheidsapparaat, het verder doorvoeren van autocontrolesystemen en een vlot bereikbaar uniek loket voor de afhandeling van dossiers. Als het gaat om risico’s, vraagt ABS dat het Rampenfonds blijft bestaan en dat het systeem van brede weersverzekering wordt herbekeken, want dat is geen succes.

Fiscale, sociale en economische factoren

De organisatie is voorstander van vrij ondernemerschap dat steunt op een goed werkende markt, op een correct sociaal statuut voor zelfstandigen, ondernemers en werknemers, een gunstig fiscaal klimaat en een gelijk speelveld in andere landen. Om dat te bereiken vraagt het om een aantal gerichte maatregelen: het pensioen van zelfstandigen op hetzelfde niveau brengen als dat van een loontrekkende, loonkosten op arbeid die vergelijkbaar zijn met de buurlanden, zes procent BTW op mestverwerking en mesttransport en evenwichtige handelscontracten met een overmachtsclausule.

Generatiewissel

Steeds minder jongeren voelen zich geroepen om te starten in de landbouwsector. Zij hebben volgens ABS nood aan rechtszekerheid op vlak van vergunningen, grondgebruik, wetgeving en op financieel vlak. Starters moeten daarom meer steun krijgen vanaf de opleiding tot het definitief opstarten van hun project. Vandaag zijn de instapdrempels om in aanmerking te komen voor ondersteunende maatregelen te hoog waardoor kleine bedrijven uit de boot vallen. Dergelijke bedrijven moeten de kans krijgen om stapsgewijs door te groeien tot een volwaardig bedrijf. Potentiële stoppers moeten dan weer gestimuleerd worden met gunstige fiscale voorwaarden om uit de sector te stappen om zo ruimte te maken voor starters.

Ruimte om te boeren

Hoewel grond vandaag een schaars goed is in Vlaanderen, ziet ABS dat er “ongelooflijk slordig” mee wordt omgesprongen. Grond waar voedselproductie op gebeurt, moet beter beschermd worden door de overheid. ABS verwijst in dat kader op de klimatologische omstandigheden die van Vlaanderen één van de beste regio’s in de wereld maken om voedsel te produceren. Om de toegang tot grond te verbeteren, vraagt de organisatie dat er een vrijstelling van onroerende voorheffing komt voor bebouwd en onbebouwd landbouwvastgoed dat verpacht is via langlopende pachtovereenkomsten. Ook een vrijstelling van successierechten moet voor gronden onder dergelijke overeenkomsten kunnen.

Omgevingsfactoren

In het omgevingsluik vraagt ABS dat processen als de implementatie van klimaatadaptatie- en mitigatieplannen, het uitrollen van het stikstofdecreet, de instandhoudingsdoelstellingen, het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen en MAP7 in samenwerking met de sector worden uitgewerkt en dit vanaf een vroeg stadium. Er moet daarbij ook meer rekening gehouden worden met het economisch belang van de landbouwsector binnen Vlaanderen, zowel als het gaat om regelgeving rond fijn stof, broeikasgassen, de verbetering van de waterkwaliteit als het implementeren van Programmatische Aanpak Stikstof. Als het om stikstof gaat benadrukt ABS ook dat een correcte lezing van de gecollecteerde data cruciaal is, net als het in een juist perspectief plaatsen van de instandhoudingsdoelstellingen.

Europese en wereldwijde context

Sommige Vlaamse land- en tuinbouwsectoren zijn wereldleider in de productie van voedingsmiddelen en cruciaal voor andere schakels in de agrovoedingsketen, meent ABS. Om dat te behouden vraagt het aan Europa om steunmechanismen als directe steun en marktondersteuning te behouden en die aan te vullen met nieuwe middelen voor risicobeheer. GLB-steun uit de eerste pijler moet voorbehouden zijn voor de echte actieve landbouwers. Ook permanente vorming is belangrijk om die koppositie te behouden. Binnen de EU moet er een gelijker speelveld komen dan vandaag het geval is en bij handelsakkoorden met derde landen moeten producten onderworpen worden aan dezelfde voorwaarden als de Europese producenten. Ook voor gewasbeschermingsmiddelen en diergeneesmiddelen moet er meer sprake zijn van een eengemaakte markt in de EU. Daarnaast wijst ABS erop dat onze havens en industrie het onmogelijk maken om milieudoelstellingen te halen zonder de landbouw op te offeren.