Rik Van Cauwelaert: "Stikstof en boerenprotesten zijn geen verkiezingsthema geweest"
AnalyseDe goede score van N-VA is voor politiek commentator en columnist Rik Van Cauwelaert niet de grote verrassing van de verkiezingen, wel dat de peilingen er zo fors naast zaten. Stikstof en de boerenprotesten hebben de verkiezingsuitslag niet kunnen beïnvloeden en dat komt volgens hem omdat het in de laatste weken geen verkiezingsthema’s zijn geweest. Op Vlaams niveau verwacht hij een coalitie van N-VA, Vooruit en cd&v. “Ik hoop wel dat cd&v deze keer zal inzien dat ze naar de achterban moet luisteren in plaats van onbezonnen in constructies te stappen”, meent Van Cauwelaert.
Op vraag van VILT volgde de voormalige hoofdredacteur van Knack de twee landbouwdebatten die door Boerenbond en ABS werden georganiseerd in aanloop van de verkiezingen. Nu de kaarten zijn geschud en de kiezer over de machtsverhoudingen tussen de partijen heeft beslist, wikt en weegt hij de gevolgen voor de coalitievorming en voor het beleid dat voor land- en tuinbouwers van belang is.
Peilingen hebben verwachtingen beïnvloed
“Iedereen verwachtte zich aan een opstoot van Vlaams Belang en de neergang van N-VA omdat de peilingen al twee jaar in die richting wezen”, vertelt Van Cauwelaert. “Maar we zien nu dat de peilingen ernaast zaten, want N-VA handhaaft zich op zijn vorige resultaat. Aan de positie van voorzitter Bart De Wever verandert er dus weinig, alleen heeft het Vlaams Belang de sprong over N-VA niet kunnen maken.” In dat opzicht pleit hij ervoor om eens te bezinnen over de manier waarop peilingen worden afgenomen.
Volgens de columnist is Vlaams Belang dus wel degelijk de grote winnaar voor de verkiezingen en niet N-VA, maar omdat de peilingen een veel grotere overwinning hadden voorspeld voor extreemrechts overheerst nu het gevoel dat ze de verwachtingen niet hebben ingelost. Want ook al blijft N-VA procentueel min of meer op hetzelfde niveau, de partij verliest in het Vlaams parlement wel vier zetels terwijl Vlaams Belang er acht bij krijgt waardoor beide partijen nu 31 vertegenwoordigers in het parlement hebben. Federaal liggen de verhoudingen iets anders, daar haalt N-VA 1 zetel minder en Vlaams Belang wint er twee. Daar blijven de Vlaams-nationalisten met 24 zetels ruimschoots groter dan Vlaams Belang dat er 20 heeft.
Als we naar de overige partijen kijken, dan stelt Van Cauwelaert vast dat Vooruit lichte vooruitgang maakt. “Maar al bij al blijft het Rousseau-effect relatief beperkt, zeker op federaal niveau”, stelt hij. “Cd&v blijft dan weer verder in moeilijkheden verkeren. Die partij heeft zich niet verder kunnen verbeteren. Maar de grootste impact is er voor Open Vld. Ik denk dat je vandaag kan zeggen dat het echte liberalisme bij N-VA zit.”
Dat de nieuwe partijen die zich profileren op landbouw de kiesdrempel niet hebben gehaald, verwondert Van Cauwelaert niet. “In België is het aartsmoeilijk om als nieuwe partij in het parlement te geraken. Die drempel van vijf procent is bijzonder hoog, zeker als je als nieuwkomer ook minder media-aandacht krijgt.”
Boerenprotest en stikstof geen verkiezingsthema’s
Waar de landbouwers tijdens hun protesten vooral N-VA viseerden, moeten ze vaststellen dat de rest van Vlaanderen de partij niet is afgevallen. “Ik begrijp de ontgoocheling van de landbouwers, maar we kunnen zeggen dat het boerenprotest en stikstof finaal geen rol hebben gespeeld in deze verkiezingen. Zeker in West-Vlaanderen en de Kempen zie je niet dat N-VA is afgestraft, terwijl het ongenoegen daar toch groot was. Wellicht was het rumoer rond deze thema’s al te ver weggeëbd”, meent Van Cauwelaert. “N-VA heeft dit ook aan Bart De Wever te danken. Die partij wordt bijeengehouden en opgestuwd door het talent van één man”, verklaart hij waarom de landbouwgrieven nooit een campagnethema zijn geworden.
Coalitie met Vooruit en cd&v?
Wat de landbouwers natuurlijk vooral interesseert, is hoe het nu verder zal gaan. “In Vlaanderen gaan we bijna zeker naar een coalitie tussen N-VA, Vooruit en cd&v. Vooruit is zeker geen landbouwpartij, dat klopt. Anderzijds moeten de christendemocraten inzien dat ze naar hun achterban moeten luisteren en niet meer onbezonnen in constructies kunnen stappen, zoals dat in het verleden is gebeurd. Als er geen protest was gekomen vanuit de landbouworganisaties, dan had de partij wellicht het eerste stikstofakkoord goedgekeurd. Ze gaan toch meer attent moeten zijn naar de kiezers.”
Wel denkt Van Cauwelaert dat cd&v iets sterker staat om eisen op tafel te leggen tijdens de onderhandelingen. “In de vorige coalities konden ze vervangen worden, terwijl dat nu niet het geval is omdat de liberalen zo zwaar gewond zijn. Het voltallige partijbestuur heeft daar ontslag genomen. Dat is bijzonder zeldzaam. In de staat waarin Open Vld nu verkeert, is de partij gewoon niet in staat om mee te regeren. Dat biedt kansen voor cd&v, zeker ook omdat De Wever de christendemocraten ook federaal nodig heeft om de link te leggen met Les Engagés.” Van Cauwelaert ziet dat Maxime Prévot, de voorzitter van Les Engagés, ook een duidelijke band heeft met landbouw.
Tegelijk verwacht de columnist niet dat wat er de afgelopen legislatuur rond landbouw gebeurd is binnen N-VA, nog eens zal voorvallen. “Bart De Wever heeft zelf aangegeven dat hij dit onderschat heeft”, verwijst hij naar de mea culpa van de N-VA-voorzitter die op Radio 2 aangaf dat hij een stadsjongen is en het landbouwbeleid niet voldoende heeft opgevolgd. “Hij heeft ook onderschat hoe hij die landelijke stem nodig heeft. Als je goed kijkt naar Antwerpen, dan zie je dat PVDA daar heel hard zit te duwen. Ze zijn er zelfs groter dan Vlaams Belang.”
Tijdens de debatten van ABS en Boerenbond werd meer dan eens gesuggereerd dat wanneer de bevoegdheden landbouw en omgeving opnieuw in de handen van dezelfde minister zouden zitten, dit tot minder polarisatie zou leiden. Van Cauwelaert verwacht niet dat dit onmogelijk is. “Volgens mij gaat N-VA de bevoegdheid omgeving niet meer claimen. Ik verwacht vanuit Vooruit en N-VA geen druk om omgeving en landbouw apart te houden.”
Europese verkiezingen
Een ander thema dat in de aanloop naar de verkiezingen nauwelijks aandacht kreeg, was Europa, moet Van Cauwelaert vaststellen. Dat de Europese Volkspartij (EVP), waar cd&v toe behoort, de grootste blijft in het Europees Parlement, is volgens hem een goede zaak voor landbouw. “Vanaf dag één zullen landbouworganisaties ervoor moeten ijveren dat ze ook rond milieuzaken mee aan tafel zitten”, meent hij.
In dat verband noemt hij de brief van de EU-ministers van Landbouw die onder het voorzitterschap van Zweden werd uitgestuurd waarin ze ervoor pleiten om mee aan tafel te zitten als er over milieuzaken wordt beslist die landbouw aangaan. “Die kwam rijkelijk laat, toen er, onder impuls van voormalig Eurocommissaris Frans Timmermans al heel wat maatregelen uit de Green Deal ingang hadden gevonden. De kabinetschef van Timmersmans die nog voor Greenpeace heeft gewerkt (Diederik Samson, red.), heeft er gewoon zijn agenda doorgedrukt.”
Van Cauwelaert verwijst daarbij naar de Europese Centrale Bank (ECB) die aan bedrijven en banken allerlei regels oplegt als ze niet in overeenstemming zijn met de Green Deal. “Het is niet de rol van ECB om dat te doen. Daar moet echt lobbywerk worden verricht. Met mensen contacten leggen, niet alleen in de politiek, maar ook in de ambtenarij om de belangen van de landbouw te beschermen”, besluit Van Cauwelaert.
Beeld: Read My Lips
