Van ploeg naar parlement: welke boeren oogsten politiek succes?

Landbouwbeleid niet doorslaggevend

Dat N-VA er in West-Vlaanderen op vooruit is gegaan (21,8% Vlaams, +2,1% in vergelijking met 2019) vindt Dochy “zeer bijzonder”, al denkt hij niet dat dit resultaat wil zeggen dat West-Vlamingen het beleid van N-VA steunen op vlak van landbouw. “In de aanloop naar de verkiezingen is de grens tussen het beleid op het Vlaams niveau en het federaal niveau vervaagd, alle beleidsdomeinen werden zowat op één hoop gegooid. De intentie van de kiezers om voor bepaalde redenen niet te stemmen op cd&v op federaal niveau, werd daarbij misschien doorgetrokken op Vlaams niveau.”  

De stijging voor N-VA in West-Vlaanderen komt ook voor Sampers als een verrassing. “Ik had verwacht dat N-VA goed ging scoren in Antwerpen, maar voor West-Vlaanderen en zeker voor mijn kanton in Ieper had ik het niet zo hard verwacht. Al hebben we hier in de streek wel een zeer sterk N-VA-kandidate”, duidt Sampers.  

Van Hecke wijst erop dat landbouw een thema was tijdens de verkiezingscampagne, maar niet hét grote thema. “Toch merk ik dat het besef van het belang van de sector er is en dat men niet met de boeren moet sollen”, stelt hij. 

Regeringsvorming 

Cd&v blijkt in verschillende scenario’s nodig te zijn in het Vlaams parlement om een meerderheid te vormen. Dit kan een opportuniteit zijn voor de partij om enkele landbouweisen op tafel te leggen tijdens de onderhandelingen. “We hebben reeds voor de verkiezingen aangegeven dat het stikstofverhaal voor ons een heel belangrijk thema”, aldus Dochy. “We zullen dus niet zomaar een blanco cheque geven om mee te gaan in de regering, vooraleer de aanpak van stikstof helemaal uitgediscussieerd is. Dit zal een noodzakelijke voorwaarde zijn.”  

Ook Van Hecke is stellig: “we stappen niet in een regering waar het landbouwluik op niets trekt. We gaan niet alle problemen in de landbouw op een jaar kunnen oplossen, maar we willen wel een beleid voeren waar we trots op kunnen zijn. Als ik naar de laatste twee jaar kijk, denk ik dat onze partij stevig onderhandeld heeft, maar te vaak was cd&v de partij van het compromis. Terwijl we net harder moeten tonen waar we voor staan.” 

Volgens Van Hecke zijn er een aantal coalities die voor de hand liggen. “Maar de inhoud moet primeren”, stelt hij. “Landbouw en platteland moeten bij de kernthema’s horen. En op milieu willen we niet hetzelfde doen als wat we gedaan hebben de voorbije legislatuur. Die traumatische ervaring willen we niet opnieuw beleven. Het zal meer natuur en landbouw samen moeten zijn, en niet de grote strijd die ervan gemaakt is de voorbije legislatuur.”

Sampers legt de bal in het kamp van de partijtop om goed te onderhandelen. “En erna zullen we allemaal goed bij de pinken moeten blijven om steeds op tijd te reageren als iets dreigt fout te lopen in de sector”, aldus de ‘Strafste Boerin’. “Het zal alleszins geen periode van stilstaan worden. Binnen vijf jaar zijn er weer verkiezingen en krijgen we misschien een sterkere stem. Ze zeggen altijd: ‘en de boer ploegde voort’. Zo zal het nu ook moeten zijn. Ook al is de ploeg wel wat gehavend, het land zal omgeploegd moeten worden.”   

Op naar de gemeenteraadsverkiezingen  

“Van de algemene resultaten ben ik teleurgesteld, maar persoonlijk ben ik wel zeer tevreden met mijn resultaat”, geeft Sampers mee. “Ik heb nog nooit op de Vlaamse lijst gestaan en ben ook geen burgemeester of schepen. Ik ben gewoon simpelweg Lies. Ik vind het dan ook fantastisch dat ik toch zoveel vertrouwen heb gekregen van de mensen.”

 De 8.573 voorkeurstemmen geven Sampers een boost om volledig voor de gemeenteraadsverkiezingen te gaan. “Als zoveel mensen mij bewust een stem gegeven hebben, zal ik die stem maximaal benutten. Is het niet in de politiek, dan is het in het verenigingsleven of op andere manieren in het dorp. Ondertussen is mijn netwerk ook uitgebreid en zal ik er alles aan doen om mijn kiezers te vertegenwoordigen.”   

Ook Dochy, die naast zijn landbouwbedrijf ook de burgemeesterssjerp in Ledegem draagt, ziet het verlies in West-Vlaanderen niet als een groot gevaar voor zijn gemeente. “Mensen zullen het verschil maken tussen lokaal en bovenlokaal. Dit heb ik al vaker gezien in vorige verkiezingen, mensen die de mening niet delen van de partij op nationaal vlak maar dan wel als het gaat over het gemeentebeleid”, aldus Dochy.  

Piet Vandermersch (Open Vld): “Landbouw is zeer belangrijk voor de economie, maar weegt niet hard door op het stemgedrag”

De West-Vlaamse veeteler Piet Vandermersch stond op de federale lijst voor Open Vld. Hij had het zien aankomen dat zijn partij algemeen niet goed ging scoren. Zijn eigen score van 3.334 voorkeursstemmen vindt hij wel vrij goed en zou volgens hem druk op de partij kunnen zetten om landbouw als belangrijke sector te blijven aanzien. “Ze hadden die weg al een beetje ingeslagen na de wissel van Bart Somers met Gwendolyn Rutten. Toen beseften ze dat landbouw heel erg belangrijk is”, aldus Vandermersch. “Ik denk ook dat de landbouwers het terug geapprecieerd hebben dat Open Vld opnieuw aan hun kant stond, ook al vertaalt dit zich niet onmiddellijk in de score. Zo te zien is landbouw zeer belangrijk voor de economie, maar weegt het niet heel hard door op het stemgedrag.”

Het federale avontuur voor Vandermersch zit er ondertussen op en hij richt al zijn pijlen nu op de gemeenteraadsverkiezingen. “Ze hebben mij gevraagd en erop aangedrongen om op de federale lijst te staan. Ik heb toegezegd om de landbouwers te verdedigen en de partij die richting te laten uitgaan”, duidt Vandermersch. “Nu heb ik mijn plicht gedaan en kijk ik uit naar oktober.”

Nieuwe partijen breken niet door

Zowel Voor U, de nieuwe partij onder leiding van Els Ampe (ex-Open Vld), als BoerBurgerBelangen, die opgericht werd tijdens de stikstofperikelen, konden het ongenoegen onder de boeren onvoldoende verzilveren. Beiden bleven ver onder de benodigde vijf procent.

Voor U: “Een zwarte dag voor de landbouw”

Filip Boone, bestuurslid van de nieuwe partij Voor U, had zich de verkiezingen anders voorgesteld. Met 1 procent van de stemmen op Vlaams niveau haalt de partij de kiesdrempel niet en moet ze de komende vijf jaar vanaf de zijlijn toekijken. De West-Vlaming, die 503 voorkeurstemmen haalde in zijn provincie, verklaart de teleurstellende resultaten door het gebrek aan media-aandacht. “In de landelijke debatten in aanloop naar de verkiezingen hebben wij ons verhaal niet kunnen doen.”

Volgens hem betekent de verkiezingsuitslag een zwarte dag voor de landbouw. “De meest logische coalitie is N-VA, cd&v en Vooruit. Dat betekent dat het groene beleid de komende jaren wordt voortgezet en er niet gemorreld wordt aan het stikstofakkoord. Dat is nefast voor de veeteelt in het bijzonder.”

Alhoewel Boone gehoopt had op meer, heeft de partij volgens hem een behoorlijk deel van de boerenstemmen in Vlaanderen getrokken. “Er zijn 15.000 boeren in Vlaanderen. Onze kandidaten met een landbouwprofiel hebben 4.500 stemmen getrokken. Ik schat daarom dat wij 10 procent van de landbouwers aan ons gebonden hebben.” De verloren verkiezingen betekenen ook niet het einde van de partij die zes maanden geleden werd opgericht. “Wij gaan fondsen werven om daarna meer media aandacht en bekendheid te genereren en blijven opkomen voor de boerenbelangen.”

BBB: “Met argusogen kijken naar wat de toekomstige regering zal doen”

De verkiezingsresultaten waren een koude douche voor Boerburgerbelangen BBB. Met 0,3 procent van de stemmen op Vlaams niveau, kan de nieuwe partij geen enkele zetel veroveren. Voorzitter Tine Hermans reageert teleurgesteld. “Natuurlijk hadden we gehoopt op meer”, zegt ze. “We wilden toch zeker in een of meerdere provincies de kiesdrempel halen, maar daar zijn we ver onder gebleven. We halen nog niet één procent in Vlaanderen, en dat is heel teleurstellend.”

Hermans besluit om vooruit te kijken naar de gemeenteraadsverkiezingen in oktober. “In vrijwel alle provincies hebben we mensen klaarstaan om mee te doen aan de gemeenteraadsverkiezingen. In Oost-Vlaanderen zouden al vijftien lokale afdelingen opstarten. In heel Vlaanderen tellen we een dertigtal lokale afdelingen.”

Hermans is echter nog niet zeker of ze in haar eigen gemeente Merksplas zich verkiesbaar zal stellen op een lokale lijst. “Eerst en vooral willen we de resultaten van zondag laten bezinken”, zegt ze. “Er zijn externe factoren die het moeilijk maken als nieuwe partij. De afwezigheid in kiesdebatten en de nationale media, maakt dat we bij het grote publiek minder bekend zijn. Maar we moeten ook intern kijken hoe we het beter hadden kunnen aanpakken, met het oog op de toekomst. Want ik wil er voor blijven gaan. Landbouw is en blijft belangrijk, en het was voor mij ook de belangrijkste drijfveer om ermee te starten.”

“We kunnen alleen maar hopen dat de partijen die de verkiezing nu gewonnen hebben, de landbouw serieus in gedachten houden. Want de beleidsmakers zullen voor zeer grote uitdagingen staan. Op het landbouwdebat van Boerenbond, waar wij spijtig genoeg niet aan hebben deelgenomen, heb ik begrepen dat er beloftes zijn gemaakt waar men zich maar beter aan houdt, want het staat op beeld en klank. Er zal dus met argusogen gekeken worden naar wat de toekomstige regering zal doen. De vrees is zeer groot dat N-VA, de grootste partij in Vlaanderen, het niet zo goed voor zal hebben met de landbouw. We kunnen alleen maar hopen dat cd&v deel zal uitmaken van de nieuwe coalitie en zich deze keer niet te veel laat wegzetten.”