Oppositie kritisch en sector afwachtend over dierenwelzijnslabel: “Regel dit op Europees niveau”

Het nieuwe ‘Beter voor Dieren’-label is vorige week gelanceerd door de Vereniging voor de bevordering van het Welzijn van Landbouwhuisdieren (VVWL) en de Vlaamse overheid, maar het wordt niet overal op applaus onthaald. Zowel de vleesverwerkende sectoren als de oppositiepartijen zijn pro dierenwelzijn, maar men stelt zich wel vragen bij de uitwerking van dit concept.

“Dit label is verre van een oplossing. Het zadelt onze varkenshouders die nu al gebukt gaan onder administratieve verplichtingen op met nog eens bijkomende lasten en kosten.”, reageert Vlaams parlementslid Stefaan Sintobin (Vlaams Belang) in een persbericht.

Meerdere labels per land zorgen voor verwarring

Voor Anneleen Vandewynckel van vleesverwerkersfederatie Fenavian is dierenwelzijn belangrijk, maar ze vraagt zich af of een nieuw Vlaams label voor vleesproducten wel realistisch is op het veld. “De vleesverwerkende sector is veel complexer dan de voorgaande schakels. Een Vlaams varken heeft dezelfde noden als een Nederlands of een Duits varken. Toch bestaan er in elk land zoveel verschillende labels, elk met eigen criteria, gradaties en communicatie”, zegt ze.

Vandewynckel benadrukt dat deze veelvoud aan labels, hoe goed bedoeld ook, voor de bedrijven veel impact heeft, “Het is enerzijds verwarrend voor de consument, maar in een exportgerichte sector brengt elk label ook een pak extra complexiteit met zich mee", zegt ze. "Bovendien bemoeilijkt het de handel: vandaag maken wij al veel producten voor de Nederlandse en Duitse markt, waar ze ook al dierenwelzijnslabels hebben. Tot slot is dit niet duurzaam, want in plaats van één geharmoniseerd kader met duidelijke normen, werkt men met een lappendeken. De wildgroei aan labels leidt tot 'food waste'. Vroeger kregen we vlees binnen, we verwerkten het en het ging de deur uit. Maar vandaag heb je zeer veel verschillende keurmerken en moet je die grondstof apart verwerken. Zelfs al gaat het om hetzelfde product en dieren grootgebracht in zeer gelijkaardige omstandigheden.”

Vandewynckel waarschuwt ook voor concurrentievervalsing. “Een varken met exact dezelfde levensomstandigheden kan in het ene land 1 ster Beter Leven krijgen, in het andere land Haltungsform 2, en in Vlaanderen nog een ander label. Voor de consument lijkt dat een groot verschil, terwijl het dier niets anders ervaart.”

Niet enkel overheden hebben labels

Daarbovenop hebben niet enkel overheden, maar ook supermarktketens vaak eigen dierenwelzijnslabels. “Vaak zijn het eerder marketinglabels”, zegt Vandewynckel. “Men overspoelt ons met allerlei eisen op vlak van onder meer duurzaamheidsrapportering, met een kostenplaatsje van tien- tot honderdduizenden euro. We willen vooral kwaliteitsvol en veilig eten maken, met oog voor dierenwelzijn, maar de veelheid aan labels, audits en digitale verplichtingen drukt steeds zwaarder op de bedrijven en werkt kostprijsverhogend voor het product, zonder grote meerwaarde. Hoeveel gaat er nog naar de kern van dat product?”

“Wij zijn vanzelfsprekend voor dierenwelzijn – dat is voor ons belangrijk. Maar het huidige systeem legt een onevenredige druk op bedrijven die nu al kapotgaan aan administratieve overbelasting en de steeds toenemende regels. Labels betekenen niet enkel papier, maar ook bijkomende kosten, audits, digitale aanpassingen en exportproblemen, terwijl de marge om dat te compenseren uitblijft.”

Afwachtende houding

Michael Gore is gedelegeerd bestuurder bij FEBEV, de organisatie die slachthuizen en versnijders vertegenwoordigt. Hij neemt een meer afwachtende houding aan. FEBEV vertegenwoordigt de verwerkende schakel in het ketenoverleg dat mee vorm geeft aan het nieuwe label. Voor de landbouwsector is dat Boerenbond, de retailsector wordt vertegenwoordigd door Comeos. “Wij geven onze input zodanig dat het label toch zo dicht mogelijk aanleunt bij de realiteit op het terrein en dat het realiseerbaar is door de verschillende schakels in de keten”, zegt Gore. “Of het label eerder een meerkost of een meerwaarde wordt en of de consument ook zal kiezen voor deze producten, dat zullen we moeten afwachten.”

Gore waarschuwt wel dat het label niet louter een Vlaams verhaal mag zijn. “Ook in het Waals gewest moeten inspanningen geleverd worden voor dit label. We moeten ervoor zorgen dat producten met dit label overal binnen het Belgisch grondgebied kunnen worden vermarkt.”

De gedelegeerd bestuurder haalt ook het verschil aan tussen burger en consument: de burger pleit voor dierenwelzijn, terwijl de consument vooral goedkope voeding wil. “The proof of the pudding in the eating: pas als het label volledig is afgerond en wordt gebruikt, kunnen we zien in welke mate er tractie is van de consument om erin mee te gaan”, zegt Gore.

"Wie de wet volgt, is niet goed bezig?"

Hoewel het label pas op over twee weken op de Vlaamse regering zal besproken worden, lieten oppositiepartijen Open Vld en Vlaams Belang toch al een kritische stem horen in de marge van een debat over de handel met de VS. “De opstart werd door minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) gesubsidieerd met bijna één miljoen euro, maar de operationele en controlekosten worden doorgeschoven naar de sector”, stelt Sintobin. “Onze varkenshouders doen vandaag al aanzienlijke inspanningen. Dit label dreigt de indruk te wekken dat wie gewoon de wet volgt, eigenlijk niet goed bezig is, terwijl er bovendien geen enkele garantie is dat boeren ook effectief een betere prijs krijgen voor hun product.”

“Dit soort initiatieven betekenen in de praktijk méér administratie, méér controle en méér kosten voor de sector, zonder dat de boer er iets aan overhoudt”, vervolgt de Vlaams Belanger. “Het geld dat naar dit soort structuren en labels gaat, zou beter besteed worden aan een eerlijke vergoeding voor de producent.”

Vlaams parlementslid Lydia Peeters had liever een label gezien op Europees niveau. Bovendien waarschuwt ze dat het label de concurrentiekracht van Vlaams varkensvlees niet mag aantasten. Ze waarschuwt voor ‘goldplating’, het fenomeen waarbij EU-lidstaten bij het omzetten van richtlijnen hun eigen wetten strenger maken dan vereist, wat leidt tot extra kosten en lasten.

Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) liet zich alvast ontvallen hierover te waken en benadrukt dat de dierenwelzijnslabels geen verplichting zullen worden. Het keurmerk betreft uitsluitend inspanningen die verder gaan dan wat de wet voorschrijft.