Geitenmelkprijs onder druk: brengt melkquotum soelaas?
Na decennia van sterke groei van de geitenhouderij in Vlaanderen lijkt het plafond bereikt. Reden is de slabakkende vraag in China. Waar een groot deel van de geitenmelk de voorbije jaren in poedervorm in Chinese babyvoeding belandde, is dit exportkanaal momenteel opgedroogd. Guy Hex, directeur van de Belgische geitenmelkverwerker Capra, constateert dat de melkprijs hierdoor sterk onder druk staat en verwacht dat de exportproblemen met China van langere duur zijn. Hij pleit daarom voor een gecoördineerde afname van de productie om de “continuïteit van de geitenhouderij te waarborgen.”
“Toen ik 18 jaar geleden begon bij Capra lag de geitenmelkproductie in de Benelux op 200 miljoen liter, inmiddels bedraagt ze naar schatting zo’n 420 miljoen liter en hebben wij de melkplas van het traditionele geitenmelkland Frankrijk geëvenaard.” Aan het woord is Guy Hex, directeur van Capra in Halen (Limburg), de grootste geitenmelkverwerker in ons land.
De Vlaamse productie bedroeg zo’n 63,74 miljoen liter in 2023 en groeide alleen al ten opzichte van 2022 met 3,74 miljoen liter. Dat blijkt uit de recent gepubliceerde gegevens van Melkcontrolecentrum Vlaanderen (MCC). Het aantal geitenmelkbedrijven in Vlaanderen ligt momenteel op 68. In 2022 waren dat er nog maar 63. “Nog eens vijftien jaar terug in de tijd waren het er nog maar een handvol”, aldus Hex.
Capra, dat tachtig procent van de Vlaamse geitenmelk afneemt, was een belangrijke katalysator van de groei van de Vlaamse geitenhouderij. Het zuivelbedrijf, dat onderdeel is van de Franse coöperatie Agrial, profiteerde sterk van de groeiende vraag naar zachte geitenkaas. Ook andere producten op basis van geitenmelk zaten in de lift en stuwden de vraag naar geitenmelk. Zo steeg bijvoorbeeld vooral de vraag naar geitenmelkpoeder voor export naar China voor de verwerking in babyvoeding exponentieel.
China als motor van de Vlaamse groei
Deze export naar China vormde volgens Hex de motor van de groei van de Belgisch-Nederlandse geitenhouderij van de voorbije tien jaar. Het grote volume op China was bijvoorbeeld aanleiding voor de Nederlandse geitenmelkverwerker Bettinehoeve om in 2022 een tweede geitenmelkpoederfabriek in gebruik te nemen. Omdat er binnen Nederland geen mogelijkheden waren voor uitbreiding van het melkvolume, zocht de geitenmelkverwerker lange tijd Vlaamse bedrijven voor extra melk. Deze “actieve zoektocht” staat momenteel op een laag pitje, horen we in de sector.
Reden is de sterke terugval van export naar China. Bij Ausnutria, producent van baby- en kindervoeding op basis van geitenmelk met fabrieken in Nederland, vinden we bevestiging hiervan. Door de tegenvallende vraag uit China, de belangrijkste afzetmarkt voor het bedrijf, moest het de voorbije zes maanden operaties in twee Nederlandse vestigingen stilleggen of terugschroeven en vielen er meer dan 100 ontslagen. Het bedrijf wijt de teruglopende export naar China in een recent persbericht aan “de slabakkende economie in het land, een sterk dalend geboortecijfer en ook een toenemende lokale productie”.
Aanhoudende prijzendruk door overcapaciteit
Guy Hex van Capra, die aangeeft dat de markt van andere geitenzuivelproducten (zoals kaas) stabiel is, zegt dat een ingestorte export naar China een flinke druk op geitenmelkprijzen tot gevolg heeft. “De voorbije tien jaar ging het overschot in de geitenmelk linea recta naar de poedermarkt, maar dat afzetkanaal draait momenteel op halve kracht.”
Omdat het niet terecht kan op de poedermarkt, moet Capra letterlijk en figuurlijk ver gaan om van zijn overtollige melk (overschot na de productie van kaas, red.) af te geraken. “We rijden ermee naar landen als Polen, Bulgarije, Italië en Spanje. Maar dat doen ook andere zuivelverwerkers in de Benelux en hierdoor is de prijs op de spotmarkt sterk gedaald”, vertelt de Capra-directeur die dit jaar en ook mogelijk volgend jaar de Chinese vraag nog niet ziet herstellen. “De Chinese vraag naar poeder is goed voor minstens een kwart van de melkplas in de Benelux.”
Het gevolg is volgens hem een voorlopig structureel overschot van geitenmelk in de Benelux. Het verklaart de daling van de geitenmelkprijs de voorbije maanden en de aanhoudende druk op deze prijs. Diverse Nederlandse verwerkers van geitenmelk hebben de afgelopen maanden de melkprijs al laten zakken, in sommige gevallen met meer dan 10 procent. Ook Capra verlaagde de betaling aan zijn boeren en zal de prijs de komende maanden verder laten zakken. “Boeren moeten een eerlijke prijs krijgen, maar het is ook niet de bedoeling dat wij diep in het rood gaan. De pijn moet verdeeld worden”, aldus Hex. “Ook na de prijsdaling zal het een moeilijk jaar worden.”
Quotum voor herstel balans vraag en aanbod
Waar de sector de voorbije decennia sterk gegroeid is en het adagium bij de melkerij steeds was “hoe meer, hoe beter”, moet er nu misschien wel de omgekeerde weg bewandeld worden, suggereert Hex. “Om de continuïteit van de sector te waarborgen, is het misschien opportuun om te denken aan een krimp van de productie zodat het aanbod meer in balans is met de vraag”, stelt hij voorzichtig.
Hij wijst ter onderbouwing naar andere landbouwsectoren zoals de vleeskippenhouderij. In deze sterk geïntegreerde sector houden de verschillende ketenpartners nauwlettend toezicht op de balans tussen vraag en aanbod om de prijs leefbaar te houden. Bij een overaanbod en lage prijs, spreken de ketenpartners af om het opzetten van braadkippen uit te stellen zodat het evenwicht op de markt kan herstellen.
Om de continuïteit van de sector te waarborgen, is het opportuun om te denken aan een krimp van de productie zodat het aanbod meer in balans is met de vraag
Dilemma voor jonge melkgeitenbedrijven
Het is echter de vraag of zijn plan realistisch is in de geitenhouderij. De sector is sterk verdeeld in talloze geitenmelkverwerkers die elkaar recent nog de tent uitvochten op zoek naar meer melk. Voor de instelling van een quotum is eensgezindheid nodig. Bovendien zou een eventuele productiebeperking op jonge bedrijven, waar de (aflossings)kosten hoger liggen, voor financiële problemen kunnen zorgen.
Anderzijds zouden jonge boeren van een verdere prijsdaling ook niet beter worden. De huidige melkprijzen zijn voor sommige geitenbedrijven nu al niet langer kostendekkend. “Een reflex van de boer is dan om zijn productie verder op te drijven”, aldus Hex die de komende maanden met lede ogen tegemoetziet. Het lammerseizoen is juist achter de rug en de melkproductie loopt traditioneel op om te pieken in de zomermaanden.
Bron: Eigen berichtgeving
