Hoge grondstofkosten spelen ook opkomende geitenhouderij parten
Nadat premier Alexander De Croo (Open Vld) dit weekend tijdens de Dag van de Landbouw een geitenbedrijf bezocht, was het maandag de beurt aan Vlaams minister-president Jan Jambon. Tijdens een bedrijfsbezoek aan geitenboerderij De Mekkerhoek uit Essen werd de N-VA-politicus ondergedompeld in de jonge sector die de laatste jaren flink in opmars is, maar ook met de nodige uitdagingen kampt.
De professionele geitenhouderij in Vlaanderen is zo’n 15 jaar geleden begonnen met een aantal melkveeboeren die hun bedrijf omschakelden naar een geitenmelkbedrijf. Door de groeiende populariteit en vraag naar geitenmelkproducten kwam daar enkele jaren geleden een nieuwe lichting ondernemers bij. “Toen zijn een aantal jonge boeren gestart, sommige zonder achtergrond in de land- en tuinbouw”, vertelt Boerenbond-voorzitter Sonja De Becker.
Inmiddels telt ons land zo’n 60 melkgeitenbedrijven waarvan het gros in Vlaanderen gelegen is. De meeste bedrijven leveren aan zuivelverwerker Capra in het Limburgse Halen, maar een toenemend aantal is de afgelopen jaren gaan produceren voor Nederlandse verwerkers. Dit is volgens Boerenbond ook één van de reden waarom veel nieuwe bedrijven in de noordrand van Vlaanderen gelegen zijn.
Eén van deze bedrijven is De Mekkerhoek dat gerund wordt door Kurt en Liesje Tilburgs – Van Loon. Het echtpaar melkt sinds 2017 zo’n 1.200 geiten in Essen, aan de grens met Nederland. De melk verdwijnt naar de Nederlandse melkerij DeJong Cheese die de zuivel verwerkt tot zachte kazen die over de hele wereld verkocht worden. Een aantal kaasjes komt terug naar Essen en wordt op de boerderijwinkel verkocht. “Daar zijn we een paar maanden geleden mee gestart en het begin nu goed te draaien”, vertelt Kurt Tilburgs.
Roots in de melkveehouderij
De ondernemers komen uit een familie van melkveehouders en hadden aanvankelijk het plan om twee bedrijven te fuseren tot één onderneming met 150 melkkoeien. “Maar Liesje zag het niet zitten om koeien te gaan melken, waardoor de keuze uiteindelijk op de geitenhouderij is gevallen. Er was in die tijd vraag naar geitenmelk uit de zuivelindustrie”, vertelt de Essenaar.
De geitenmelkprijs ligt op een goed niveau. Ook tijdens corona heeft de sector zich volgens Tilburgs goed gehouden. “De melkerij waar wij aan leveren, vreesde aanvankelijk dat de sluiting van de horeca een impact zou hebben op de kaasverkoop. Maar door de explosie van de maaltijdboxverkoop, zoals HelloFresh, heeft ze een beter jaar gedraaid dan ooit.”
Hoewel de melkprijs niet gedaald is, heeft het echtpaar dit jaar te kampen met sterk gestegen kosten. “We betalen een veelvoud voor stro en krachtvoer”, zegt Tilburgs die 80 ton krachtvoer per maand inkoopt. Hij schat de meerkost op 3.000 tot 4.000 euro per maand. Voor de stro ondervindt hij hinder van een slechte oogst. “Wij wisselen mest uit voor stro met een akkerbouwer in Tielt-Winge, maar door de vele regen deze zomer heeft hij 15 hectare stro niet kunnen oogsten.”
Stikstofarrest weegt op boerenimago
Een ander probleem dat de geitenhouderij (en bij uitbreiding de veehouderij en landbouw, red.) treft, is het stikstofarrest. “Boeren kunnen daardoor geen uitbreidingsplannen realiseren”, kaart Sonja De Becker aan bij Vlaams minister-president Jan Jambon kort voordat deze aan een rondgang op het geitenbedrijf in Essen begint. De N-VA-politicus is er op uitnodiging van Boerenbond die hem graag laat kennis maken met de jonge, groeiende sector.
Alhoewel de familie Tilburgs in 2013 relatief gemakkelijk aan een vergunning voor de geitenstal kwam, was het vorig jaar een stuk moeilijker om een uitbreidingsvergunning rond te krijgen om een hoevewinkel met ontvangstruimte te bouwen. “Toen zijn we met het stikstofarrest in aanraking gekomen, alhoewel het uiteindelijk toch is rondgekomen”, geeft de geitenmelker aan.
Voor Jambon was het de eerste keer op een geitenbedrijf. “Ik wist niets van de sector, maar daar is vandaag verandering in gekomen. Ik ben onder de indruk van het technologische en innovatieve gehalte van de bedrijfsvoering en de passie waarmee er gewerkt wordt. Beide facetten zorgen volgens mij voor een ideale symbiose.”
Het negatieve imago waarmee de landbouw te kampen heeft, is volgens Jambon onterecht. "Boeren werken hard en leveren een essentiële bijdrage aan de economie en de voedselveiligheid.”
Aan de andere kant ziet hij ook punten van verbetering. “Iedereen beseft dat het duurzamer moet in de landbouw. Sommige ondernemers hebben al verregaande stappen genomen, terwijl andere bedrijven achterop hinken. Maar ik ben ervan overtuigd dat een duurzame landbouwsector een mooie toekomst heeft in Vlaanderen. Je moet voor je voedselvoorziening niet afhankelijk willen zijn van het buitenland."
‘Voorbeeld innovatieve en duurzame bedrijfsvoering’
De Mekkerhoek is voor Jambon exemplarisch voor de verduurzaming van de sector. Isolatie en LED-verlichting drukken het energiegebruik en daarnaast passen de ondernemers onder meer warmterecuperatie toe. Geitenmelk gaat na het melken via een dubbel buizensysteem naar de opslagtank. In dit buizensysteem warmt de geitenmelk koud water op, terwijl het zelf temperatuur verliest. Het warme water wordt vervolgens gebruikt om pas geboren geitjes te voeden.
Bokjes zorgen voor uitdagingen
De pas geboren lammeren bevinden zich in een aparte stal op het bedrijf. De bokjes worden gescheiden van de vrouwelijke lammeren (mietjes) gehouden. Deze worden in 5 tot 6 weken vetgemest en verkocht. De bokjes zijn al lange tijd één van de grootste uitdaging van de geitenhouderij. Doordat geitenvlees niet populair is in Vlaanderen en grote delen van Europa, is de afzetmarkt beperkt. Het gros van de bokjesvlees gaat naar Zuid-Europa.
Het vergroten van de populariteit in eigen land zou één van de oplossingen kunnen zijn voor dit probleem. “Wij zijn dit jaar een samenwerking aangegaan met een restaurant in Essen en dat is eigenlijk erg goed verlopen”, vertelt Tilburgs. Een andere oplossing voor de bokjesproblematiek is het gebruik van gesekst sperma, voegt Hans De Schutter, geitenspecialist bij Boerenbond, toe. “Hierdoor kun je de geboorte van bokjes beperken.”
De familie Tilburgs gaat volgend jaar ook starten met kunstmatige inseminatie, om bokjes met goede genetica te fokken. “Wij willen de beste geiten uit de kudde selecteren en met deze genetica doorfokken om zo de melkproductie te doen stijgen”, legt de landbouwer uit. De huidige dekbokken bevinden zich in een verblijf achter het bedrijf. Jaarlijks worden er zo’n 700 lammertjes geboren op het bedrijf die als vervanging dienen voor de minder productieve geiten die het bedrijf verlaten.
Na de geboorte duurt het ongeveer 7 maanden voordat de bok bij de geit gaat. Na een draagtijd van 5 maanden lammert de geit af en start ze met melkproductie. Daarna kan er wel 4 jaar gemolken worden zonder dat ze opnieuw moet lammeren. Dit ‘duurmelken’ is één van de duurzame eigenschappen waar ook de melkveehouderij de laatste jaren meer en meer mee bezig is. De geiten worden 2 keer daags gemolken en produceren gemiddeld 3,5 liter melk per dag.
Bron: Eigen berichtgeving
