“De Vlaamse boer kijkt wel degelijk op, met bezorgde blik”

Europa dreigt de botsing tussen klimaatdoeners en klimaatdromers zelf te organiseren, vreest Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v). “De oplossing ligt voor de hand: er terug meer respect zijn voor subsidiariteit. Met de natuurherstelwet kan de Europese Commissie dat meteen in de praktijk brengen”, schrijft hij in een opiniestuk op Facebook.

25 april 2023  – Laatste update 25 april 2023 13:21
Lees meer over:
icarusbrueghel-Wikipedia

In 2025 vieren we 500 jaar Pieter Bruegel De Oude. Niemand deed meer voor ons collectief bewustzijn van harde werkers en genietende Bourgondiërs. Misschien wordt het tijd om één van zijn bekendste schilderijen – de Val van Icarus – een update te geven. Voor onze moderne tijd kan het werk van de Vlaamse meester een allegorie zijn voor klimaatdoeners en klimaatdromers.

Niet Icarus maar de Brabantse boer die onverstoord blijft verder ploegen is de ster van het schilderij. Het trekpaard heeft hij vandaag ingeruild voor een tractor die rijdt op GPS. Tot op een centimeter nauwkeurig is in staalkaarten geladen waar de gewassen gezaaid zijn; onkruidbestrijding gebeurt daardoor steeds vaker mechanisch, bemesting wordt steeds preciezer. Regelmatig spreek ik met jonge boeren die trots vertellen dat ze hun ploeg in de schuur laten. Het is voor hen een erfstuk geworden; steeds vaker kiezen ze voor minimale bewerking van de bodem. Minder verstoring betekent meer organische stof en meer waterbergend vermogen.

Laat er geen twijfel over bestaan: onze landbouwers zijn absoluut klimaatdoeners. In Vlaanderen worden ze nu al vijf van de laatste zes zomers geconfronteerd met uitzonderlijke weersomstandigheden. In Spanje weten we vandaag al dat de droogte ervoor zal zorgen dat de opbrengsten tegenvallen. Landbouwers voelen de klimaatverandering al in hun portemonnee, en de consument zal volgen. UGent-professor Gert Peersman rekende voor dat de grootste economische gevolgen van de klimaatverandering voor rijke landen zouden volgen uit het duurder worden van voedsel door het mislukken van oogsten. Rijke landen importeren gemiddeld meer van hun voedsel, hogere voedselprijzen laten zich doorheen de rest van de economie voelen.

Wie is dan de klimaatdromer op het schilderij? Icarus vliegt steeds hoger, stelt steeds ambitieuzere doelen, maar in zijn hoogmoed komt hij te dicht bij de zon. De was tussen zijn veren smelt en finaal stort hij neer in de zee. In De Tijd zegt Kurt Vandenberghe (directeur-generaal Klimaat bij de Europese Commissie, red.) dat de grootste uitdaging van ons klimaatbeleid “het vermijden van een sociale revolutie” wordt. Dat klinkt bijna alsof men beseft dat men het gevaar opzoekt.

De verplichting om gedraineerde veengebieden te herstellen dreigt veel productieve landbouwgronden verloren te laten gaan, naar de kosten en de baten hebben we het raden

Jo Brouns - Vlaams minister van Landbouw

In de Green Deal klinkt het dat de belastingen wel omhoog gaan, maar dat ze vooral moeten dienen als prikkel om gedrag te veranderen. Dat houdt weinig rekening met wie wel de prikkel voelt – de arbeider op een moeilijk bereikbaar industrieterrein, de gepensioneerden met een slecht geïsoleerde woning – maar die niet het kapitaal of de energie heeft om een warmtepomp of een elektrisch voertuig te kopen.

Ook in de natuurherstelwet zijn de doelen bijzonder ambitieus, en worden ze opgelegd van bovenaf zonder rekening te houden met de lokale realiteiten. In Vlaanderen of Nederland, waar de bevolkingsdichtheid groot is en de ruimte beperkt, kan er nu eenmaal minder dan in het hoge Noorden of Oost-Europa. De verplichting om gedraineerde veengebieden te herstellen dreigt veel productieve landbouwgronden verloren te laten gaan, naar de kosten en de baten hebben we het raden.

De oplossing is eenvoudig. De EU moet het principe van subsidiariteit weer sterker laten spelen. Dat betekent rekening houden met de lokale contexten in de lidstaten en in de eerste plaats de omstandigheden scheppen waarin het individu de ruimte en een rechtszeker kader krijgt om zelf oplossingen te zoeken en in de praktijk te brengen. Die subsidiariteit is diep in de Europese verdragen verankerd, maar wordt net zoals de waarschuwing van Daedalus in de wind geslagen.

Bij Bruegel kijkt de boer niet eens op wanneer Icarus in het water stort, hij is nu eenmaal symbool voor jeugdige overmoed en onbezonnenheid. In ons moderne schilderij kijkt de Vlaamse boer wel degelijk bezorgd omhoog: lichtzinnig bestuur dreigt ons allemaal te schaden.

Beeld: Wikipedia

Gerelateerde artikels

Er zijn :newsItemCount nieuwe artikels sinds jouw laatste bezoek