Zuivelindustrie blikt terug op bewogen maar positief 2020
De Belgische zuivelindustrie kan ondanks de coronacrisis behoorlijke mooie cijfers voorleggen voor 2020. Het aantal verwerkte liters melk nam toe met 2 procent, de omzet steeg gemiddeld met 10 procent en de investeringen gingen opnieuw fors de hoogte in (+18%). “Maar die gemiddelden verhullen dat afgelopen jaar een echte rollercoaster was waarbij een aantal fabrieken stil lagen en het voor anderen alle hens aan dek was om leverings-, en tewerkstellings- en exportproblemen te tackelen”, zegt BCZ-voorzitter Catherine Pycke.
Corona: streep door de rekening
2020 was heel hoopgevend gestart voor de zuivelsector met hoge zuivelnoteringen en een goede melkprijs. “Maar de uitbraak van de coronacrisis heeft een dikke streep getrokken door de positieve verwachtingen die we begin vorig jaar hadden”, legt Renaat Debergh, afgevaardigd bestuurder van de Belgische Confederatie Zuivel uit.
De moeilijke export en de sluiting van de horeca en de foodservice hadden meteen impact op de zuivelnoteringen en dus ook op de uitbetaalde melkprijs die sterk onderuit ging. Anderzijds steeg het thuisverbruik van zuivel wel sterk. “De lockdowns zorgden ervoor dat we opnieuw meer zelf gaan koken zijn, dat er meer aandacht was voor een volwaardig ontbijt en dat we duurzame, lokale producten meer zijn gaan appreciëren”, aldus BCZ.
Tegelijk kregen de zuivelverwerkers heel wat problemen voor de kiezen. “Er waren problemen om voldoende personeel te vinden, er waren leveringsmoeilijkheden en bepaald verpakkingsmateriaal was nauwelijks te verkrijgen. Er moest ook geswitcht worden van industriële producten naar meer consumentenproducten”, vertelt Debergh. “Toch zien we dat de zuivelindustrie en de melkveehouderij voldoende veerkracht en flexibiliteit heeft getoond om in moeilijke omstandigheden te realiseren wat de maatschappij van ons verwacht: een onafgebroken bevoorrading van zuivelproducten.”
Wereldhandel bleef op hoog niveau
Afgelopen jaar bleef het aanbod van melk bij de vijf belangrijkste exporteurs van zuivel hoog. Maar gelukkig bleef ook de wereldhandel in zuivel zeer goed lopen. “We hadden het vorig jaar niet durven dromen, maar ondanks de coronacrisis zien we dat de handel in zuivelequivalenten anderhalf procent is gestegen”, verklaart Debergh. Dat is zelfs een iets sterkere stijging dan tussen 2018 en 2019. “Bekijken we de iets langere termijn, dan zien we dat de wereldhandel voor zuivel de afgelopen tien jaar met de helft is toegenomen”, luidt het.
Ook de Europese Unie heeft kunnen profiteren van die stijging in de wereldhandel. De Europese uitvoer ging er in 2020 voor alle zuivelproducten op vooruit, met uitzondering van magere melkpoeder. “Maar dat is niet zo erg, want die was de afgelopen drie jaar met maar liefst twee derde gestegen en die zet nu dus een stapje terug”, meent Renaat Debergh.
China blijft de belangrijkste invoerder van zuivelproducten op wereldvlak. Het land is qua volume goed voor ongeveer één vijfde van de wereldhandel. “Bovendien blijft de Chinese vraag naar zuivel sterker groeien dan de ontwikkeling van de eigen melkproductie”, klinkt het.” En deze tendens zal nog even aanhouden, want zelfs met een groeiende melkproductie kan het land niet in de stijgende zuivelbehoeften van de eigen bevolking voorzien. We mogen dus verwachten dat het land nog een behoorlijke tijd heel veel zuivelproducten nodig zal hebben.”
Dat er op de valreep toch een brexit-deal kwam, is voor de zuivelsector een opsteker. Invoertarieven zouden volgens Debergh heel nadelig geweest zijn, al blijven er natuurlijk heel wat nieuwe logistieke en administratieve uitdagingen. Door de uittrede van Groot-Brittannië uit de EU is de hoeveelheid melkleveringen teruggelopen met 15,5 miljard liter. De consumptie loopt zonder de Britten met 17,1 miljard liter terug. We verliezen dus netto 1,6 miljard liter melkafzet, becijferde BCZ.
Belgische melkleveringen en -verwerking groeien verder
Waar de Belgische melkveehouders in 2019 voor de eerste keer de kaap van vier miljard aangeleverde liters melk overschreden, zet die trend zich ook in 2020 door. In totaal werd vorig jaar 4,2 miljard liter aangeleverd aan de Belgische zuivelbedrijven, een stijging van 3,7 procent in vergelijking met een jaar eerder. Op tien jaar tijd is de totale melkproductie in ons land toegenomen met één miljard liter. In totaal werd in 2020 96 miljoen liter biomelk geproduceerd, goed voor 3,2 procent van de totale melkplas.
“Opvallend is dat de toename dit jaar gelijkloopt in Vlaanderen en Wallonië. Dat is al anders geweest”, aldus Debergh. Toch is er een duidelijk onderscheid in de evolutie van de melkveehouderij in beide landshelften. In Vlaanderen produceert een gemiddeld bedrijf 742.000 liter, een stijging van 7,4 procent in vergelijking met 2019. In Wallonië gaat het om een gemiddelde van 485.000 liter (+5,2%). Vandaag produceert 17 procent van de Belgische melkveebedrijven meer dan één miljoen liter melk per jaar. Zij produceren samen 44 procent van alle melk.
De Belgische zuivelindustrie verwerkte in 2020 4,7 miljard liter melk. Dat is een stijging van 2 procent in vergelijking met 2019 en een stijging van 45 procent in vergelijking met 2010. De verwerkingscijfers liggen hoger dan de Belgische productiecijfers van melk omdat de Belgische verwerkers ook melk in bulk invoeren om te verwerken. Er wordt ook een klein deeltje in ons land geproduceerde melk in het buitenland verwerkt.
Consumentenproducten in kleinere verpakkingen doen de omzet sneller oplopen dan producten bestemd voor de industriële markt of voor foodservice
Investeringen in duurzaamheid
De omzet van de Belgische zuivelindustrie nam afgelopen jaar met tien procent toe. “Na een daling in 2019, knoopt het zakencijfer opnieuw aan met dat van 2018”, licht Debergh die stijging toe. “We hebben meer melk verwerkt en dat uit zich ook in de omzet. Zowel de export als de import zijn gedaald dus de verklaring van de toegenomen omzet ligt in het toegenomen thuisverbruik. Consumentenproducten in kleinere verpakkingen doen de omzet ook sneller oplopen dan producten bestemd voor een industriële markt of voor foodservice.” Toch wil hij de verschillen die er achter dat gemiddelde cijfer schuilgaan, benadrukken. “Verwerkers die vooral mikken op horeca en foodservice hebben een heel slecht jaar achter de rug.”
Opvallend is dat de Belgische melkverwerkers in 2020 niet geaarzeld hebben om verder te investeren. Die zijn toegenomen van 116 miljoen euro in 2019 naar 137 miljoen euro het jaar nadien (+18%). Naast capaciteit en modernisering investeert de zuivelindustrie ook in duurzamere verpakkingen, hergebruik van water en grotere energie-efficiëntie. “Ik stel met genoegen vast dat de zuivelbedrijven bij hun investeringen steeds meer inzetten op de verduurzaming van hun activiteiten en dat kunnen we alleen maar toejuichen“, aldus Renaat Debergh.
De investeringen leiden ook tot een toename van de tewerkstelling. Die ging met drie procent naar boven. Vandaag stelt de zuivelsector 6.208 mensen tewerk. Naast een belangrijke werkgever is de Belgische zuivelindustrie ook belangrijk voor de Belgische handelsbalans. Voor het eerst werd die anders opgesteld zodat alle zuivelproducten meegenomen worden in de berekening, want dat was in het verleden niet zo. “Op basis daarvan zien we dat zuivelproducten een positief handelssaldo hebben van 274 miljoen euro", aldus BCZ.
Betere melkprijs voor 2021 verwacht
De vooruitzichten voor de melkprijs waren begin 2020 goed, maar corona heeft daar verandering in gebracht. Gemiddeld genomen bedroeg de melkprijs vorig jaar 32,20 euro per 100 liter, een daling van zeven procent in vergelijking met 2019. “Ik had gehoopt dat we vier jaar na elkaar een redelijk goede melkprijs zouden hebben, maar Covid-19 deed de melkprijsnoteringen sterk dalen”, zegt Debergh.
Hoewel de coronaperikelen nog niet volledig achter de rug zijn, is BCZ toch positief over de toekomst. “We zien de internationale zuivelmarkten positief evolueren. Globaal is er een beetje minder aanbod, terwijl de vraag gunstig evolueert door de afbouw van de coronamaatregelen. Ook China zien we de vraag naar zuivel nog verder toenemen. Die evoluties voeden de hoop dat er op jaarbasis een redelijk hoge melkprijs zal kunnen uitbetaald worden”, is te horen.
De eerste maanden van 2021 was er alvast beterschap. De melkprijs van april dat jaar lag met ruim 36 euro per 100 liter zo’n 15 procent hoger dan de melkprijs vorig jaar. “En het ziet er naar uit dat we dit hoge prijsniveau nog even zullen kunnen vasthouden”, klinkt Debergh hoopvol.
Bron: Eigen verslaggeving
