Hoge melkprijs legt druk op rendabiliteit zuivelindustrie en noopt tot voorzichtigheid
nieuwsMet een gemiddelde uitbetaalde melkprijs die net geen 49,62 euro per 100 liter melk in 2024 bedroeg, staan de marges van de zuivelverwerkers onder druk. Bovendien daalde de melkproductie vorig jaar licht met 0,8 procent waardoor het risico op onderbenutting van de productiecapaciteit van de zuivelindustrie verder toeneemt. “We blikken terug op een turbulent jaar”, zegt Sébastien Buytaert, voorzitter van de Belgische Confederatie Zuivel (BCZ). “Dit noopt zuivelbedrijven tot voorzichtigheid en we zien dat ook de consolidatie in de sector zich doorzet.”
4,35 miljard liter melk verwerkt in 2024
Elk jaar blikt BCZ terug op het afgelopen zuiveljaar tijdens de jaarvergadering van de organisatie. De bekendmaking van de verwerkte hoeveelheid melk en de gemiddelde jaarmelkprijs hoort daarbij. In 2024 werd 4,35 miljard liter melk verwerkt door de Belgische zuivelbedrijven. Dat is een daling met 0,8 procent in vergelijking met het recordjaar 2023 toen 4,38 miljard liter werd verwerkt. Op langere termijn wordt evenwel een duidelijke stijging genoteerd: in vergelijking met 2015, toen het melkquotum werd afgeschaft, zien we een totale stijging van de melkleveringen met 22 procent.
Waar de gemiddelde daling van het aantal melkveehouders ongeveer 3,5 procent bedraagt, moet BCZ vaststellen dat er afgelopen jaar 244 melkveehouders mee ophielden. Dat is een daling van 4,1 procent. In Wallonië was de daling sterker (-4,5%) dan in Vlaanderen (-3,9%). Eind 2024 waren er nog 3.358 melkveehouders in Vlaanderen, in Wallonië nog 2.282. “Dat betekent dat 60 procent van de melkveehouders Vlaams is en ongeveer 40 procent Waals. Die verhouding is de afgelopen jaren niet echt gewijzigd”, vertelt Lien Callewaert, directeur van BCZ.
Sinds 2021 hebben de melkveehouders zeer goede rendementen gehaald. Meer nog, de afgelopen jaren behoren tot de meest rendabele ooit
Leveringen biomelk forser gedaald dan gangbare melk
De daling van de biologische melkleveringen ging forser achteruit dan die van gangbare melk. Op een jaar tijd werd 4,1 procent minder biomelk geproduceerd. Waar in 2023 nog 115.656 liter biomelk werd aangeleverd aan de Belgische zuivelbedrijven, was dat een jaar later nog maar 110.883 liter. Dat is amper 2,5 procent van alle melkleveringen. In tegenstelling tot bij gangbare melk is het aandeel van Wallonië een stuk groter: twee derde van de biomelk komt uit Wallonië en slechts een derde uit Vlaanderen.
Melkprijs nadert record, melkveehouders beleven topjaar
24 december 2024Melkprijs 9 procent hoger dan in 2023
De gemiddelde jaarmelkprijs bedroeg in 2024 49,62 euro per 100 liter. Dat is een stijging van negen procent in vergelijking met een jaar eerder. Maar een record is het niet, in 2022 werd gemiddeld 55,14 euro per 100 liter betaald. Die hoge melkprijzen zijn volgens BCZ het gevolg van een grote internationale vraag naar zuivel. “Sinds 2021 hebben de melkveehouders, met uitzondering van een korte periode in 2023, zeer goede rendementen gehaald. Meer nog, de afgelopen jaren behoren tot de meest rendabele ooit”, vertelt Callewaert.
Toch moet BCZ vaststellen dat deze gunstige economische omstandigheden de daling van het aantal melkveehouders niet heeft kunnen afremmen. “We stellen vast dat de rechtsonzekerheid over het beleid, moeilijke toegang tot landbouwgronden en de hoge administratieve lasten zwaar blijven wegen op melkveehouders.”
De melkleveringen in 2024 zijn gedaald en het risico op onderbenutting van de productiecapaciteit neemt daardoor toe, wat de kosten per eenheid verhoogt
Druk op rendabiliteit en vrees voor onderbenutting productiecapaciteit
Die hoge melkprijzen zijn minder goed nieuws voor de zuivelverwerkers. Want waar de rendabiliteit in 2023 met 1,23 procent al bijzonder laag was, zetten de hoge melkprijzen die rendabiliteit nog verder onder druk. Ook de onzekerheid bij melkveehouders zet verder een rem op de zuivelindustrie. De melkproductie daalde het afgelopen jaar met 0,8 procent en de zuivelsector verwacht dat er ook in de toekomst minder grondstof zal zijn. “Daardoor neemt het risico op onderbenutting van de productiecapaciteit toe, wat de kosten per eenheid verhoogt”, aldus voorzitter Buytaert. Die toegenomen onzekerheid bij de zuivelbedrijven wordt ook gereflecteerd in hun investeringsbereidheid. In 2024 daalden de investeringen van de sector met zes procent.
Tegelijk zorgt ook de geopolitieke instabiliteit voor bezorgdheid over de wereldwijde zuivelhandel. Niet alleen is er het Chinese antidumpingonderzoek, ook het handelsbeleid van Donald Trump baart kopzorgen. “De VS is met 36 miljoen euro goed voor de achtste plaats op de lijst van Belgische exportbestemmingen buiten de EU. Maar wat ons nog meer zorgen baart dan de rechtstreekse impact voor de Belgische zuivelbedrijven, zijn de nadelige gevolgen van tarievenoorlogen op de totale wereldhandel”, stelt Buytaert.
Zuivelcoöperaties Milcobel en FrieslandCampina willen fuseren
18 december 2024Onzekerheid leidt tot fusies en consolidaties
Hij ziet dat al deze factoren ervoor zorgen dat zuivelverwerkers hun weerbaarheid op scherp zetten om zich voor te bereiden op de toekomst. “Met verschillende overnames en aankondigingen tot fusies in binnen- en buitenland het afgelopen jaar wordt het zuivellandschap grondig hertekend”, verduidelijkt de BCZ-voorzitter. “De consolidatie die zich binnen de sector heeft verdergezet, onderstreept het belang van rendabiliteit als fundament voor competitiviteit en toekomstbestendigheid. Dit vraagt niet alleen van zuivelverwerkers, maar van elke schakel in de keten efficiëntieslagen door te voeren.”
Maar BCZ ziet ook positieve signalen. Want ondanks de huidige turbulente tijden is de Belgische zuivelsector er wel in geslaagd om zijn omzet te doen stijgen met zo’n vijf procent tot 7,3 miljard euro. En er is nog meer goed nieuws: afgelopen jaar is het thuisverbruik van zuivel gestegen met vier procent. “Zuivel blijft dus stevig verankerd in het Belgisch eetpatroon en dat is terecht”, meent de voorzitter. Hij wijst erop dat steeds meer studies de gezondheidsvoordelen van zuivel bevestigen. “Zo is er een Britse studie die stelt dat melk en zuivel een beschermend effect kunnen hebben tegen darmkanker en ook het imago van boter is terug positief. Dat zien we ook in de vraag: de krapte op de markt leidde in september tot recordprijzen van de boternoteringen tot wel 8.100 euro per ton.”
Strategische rol van zuivelsector erkennen
De sectorfederatie ziet redenen genoeg om de strategische rol van zuivelverwerkers te erkennen en pleit daarom voor een doordacht industriebeleid. “De eerste stappen die op dat vlak al gezet zijn, zijn positief”, meent BCZ, “maar het is essentieel om deze aanpak structureel te verankeren zodat elk nieuw initiatief automatisch getoetst wordt op zijn impact op competitiviteit. Het is tijd om de Belgische zuivelsector naar waarde te schatten. We garanderen lokale voedselvoorziening met veilige, kwaliteitsvolle en duurzaam geproduceerde gezonde producten, creëren werkgelegenheid en dragen bij tot de economische motor van ons land”, besluit voorzitter Buytaert.
