Wat voelt de Vlaamse boer van de opmars van Nederlandse retailers?

“De beste producten uit België: In de Jumbo Supermarkten vind je de lekkerste producten die België te bieden heeft”, lezen we op de website van Jumbo. “AH-Streeckgenoten: Lekker van dichtbij”, klinkt het bij Albert Heijn. Met sprekende marketingteksten pakken de Nederlandse supermarkten in België uit met het aanbod van lokale producten. Jumbo-België topman Peter Isaac gaf in verschillende interviews meermaals aan dat plaatselijke producten prioriteit hebben en dat de Nederlandse keten aansluiting zoekt bij de Vlaamse consument.

Anno 2024 lijken de Nederlandse supermarktketens een vaste waarde in het Vlaamse retaillandschap. Jumbo heeft inmiddels meer dan 35 winkels in Vlaanderen, terwijl Albert Heijn rond de 80 filialen in ons land opende de voorbije tien jaar. Het gros van deze supermarkten wordt gerund onder een franchiseformule, door zelfstandige ondernemers.

De focus op lokale producten lijkt commercieel een verstandige zet. Onderzoek van VLAM eerder dit jaar wees uit dat een meerderheid van de consumenten de voorkeur geeft aan lokale producten en bereid is hier meer voor te betalen. “Men is bereid tot tien procent meer te betalen voor lokale producten”, vertelt ook Luc Ardies van Buurtsuper.be, de UNIZO-organisatie van zelfstandige supermarkten. “Plaatselijke producten worden een hogere kwaliteit toegedicht en bovendien speelt de klimaatimpact ook een rol. Vervoer van producten van ver gaat gepaard met de nodige CO2-uitstoot. Verder is er ook vertrouwen en sympathie voor de plaatselijke producent”, verklaart hij.  

Pierre-Alexandre Billiet, econoom en CEO van de retailnieuwssite Gondola, beaamt dat Belgische leveranciers van verwerkte producten of private labels moeilijk zaken doen met de Nederlandse bedrijven. “De Nederlandse supermarkten geven voor private label de voorkeur aan Nederlandse bedrijven die vaak goedkoper en in grotere volumes kunnen leveren.” Aanvankelijk was de kwaliteit van Nederlandse privatelabelproducten ondermaats, maar inmiddels nemen de verschillen met Belgische leveranciers af.

Oneerlijke concurrentie en druk op verwerkers

Fevia heeft zich al vaker kritisch uitgelaten over de opmars van de Nederlandse supermarktketens, vooral omwille van de prijzenoorlog die dat in ons land teweeg heeft gebracht en omwille van de praktijken die daarbij in de strijd worden gegooid. “Sommige retailers omzeilen het verbod op verkoop met verlies. Via hun moederbedrijven, die gevestigd zijn in buurlanden zoals Nederland, worden producten tegen een lagere prijs aan de Belgische filialen verkocht dan de prijs waartegen het moederbedrijf ze heeft gekocht.”

Fevia geeft daarbij het volgende (fictieve) voorbeeld: “Een Belgische bakkerij verkoopt zijn brood voor twee euro aan de Nederlandse retailer. Aangezien verkoop met verlies niet verboden is in Nederland, verkoopt de Nederlandse retailer het brood voor één euro aan zijn Belgische dochteronderneming, die het vervolgens voor 1,50 euro in de schappen legt in ons land.” Andere retailers moeten dan volgen waardoor de (financiële) druk op de Belgische bakkers toeneemt.

“Deze praktijken hebben niet alleen negatieve gevolgen voor de voedingsindustrie, maar ook voor de primaire sector. Voor vlees, melk, suiker, groenten, enz. bevoorraden ze zich grotendeels in België. Door het cascade-effect, zullen de boeren, van wie ze hun producten afnemen, ook het slachtoffer zijn, zowel van de druk op prijzen als de verkleining van de afzetmarkt”, klinkt het bij de belangenorganisatie.

Lokaal sourcen voor sommige producten belangrijker

Bij Albert Heijn is te horen dat Belgische origine maar een beperkt aandeel heeft in het basisaanbod groenten en fruit van de keten. “De bevoorrading gebeurt vanuit ons distributiecentrum in Tilburg. Groenten en fruit worden door onze centrale in Nederland aangekocht en daar hebben ze langdurige relaties met Nederlandse landbouwbedrijven en leveranciers”, aldus woordvoerder Ann Maes.

"De veelal Nederlandse basis van het versaanbod wordt aangevuld met lokale producten", vervolgt zij. “Parallel aan de centrale stromen hebben we ook stromen met Belgische seizoenproducten waar de consument specifiek naar vraagt. Denk aan conferenceperen, aardbeien van Hoogstraten of asperges van Belgische bodem.”

De woordvoerder van Albert Heijn geeft aan dat het verse aanbod sterk vraaggebonden is. We hebben gemerkt dat Belgische consumenten echt vragende partij waren voor Belgisch vlees. “Het vlees wordt in België op een andere manier versneden en andere delen worden gebruikt. Hierop zijn we vervolgens stelselmatig met Belgische leveranciers gaan samenwerken waardoor een groot deel van het vlees inmiddels van Belgische origine is.”

Bij Jumbo zouden ondernemers meer vrijheid hebben om onafhankelijk van het moederbedrijf te sourcen. Een Jumbo-ondernemer getuigt anoniem dat hij van het moederbedrijf veel vrijheid heeft in de sourcing van lokale producten. Vooral verse producten en streekproducten koopt hij lokaal in. “Het zijn niet alleen kwalitatieve producten, ze brengen ook veel goodwill met zich mee en versterken de lokale verankering.”

Geen percentages

Bij Jumbo worden geen mededelingen gedaan over het percentage Belgisch versus niet-Belgisch. “Een groot deel van het assortiment in onze winkels komt uit België. Dan kun je denken aan vlees, vis, groenten en fruit en (verse) maaltijden. Seizoensgroenten komen ook veelal uit België, en fruit en groenten die we het jaar rond aanbieden zoals appelen, peren, aardappelen en trostomaten komen ook van Belgische telers”, klinkt het.

In tegenstelling tot wat Fevia zegt, werkt Jumbo naar eigen zeggen wel degelijk met de Belgische industrie. “We werken ook vaak samen met Belgische producenten en leveranciers, zoals Devos Lemmens of bijvoorbeeld Coertjens. Deze laatsten leveren overigens ook aan de net heropende Jumbo Foodmarkt in Breda”, besluit de Jumbo-woordvoerder.