Prijzenoorlog in de supermarkt: "We verloochenen onszelf"

Het lijkt erop dat de discussies tussen supermarkten en leveranciers nog even zullen aanhouden. “We hebben de meeste prijslijsten ontvangen van de producenten en geen enkele stelde een prijsdaling voor”, zegt Geert Roels, de aankoopdirecteur van Colruyt Group in De Tijd. Ook Carrefour-woordvoerster Regine Van Tomme beklaagt in de krant dat de verwachte deflatie uitblijft. Hoewel de supermarktbazen erkennen dat bijvoorbeeld suiker en cacao veel duurder zijn geworden, vallen de duurdere prijzen voor melkpoducten moeilijker te slikken. Zeker omdat hier de grondstofprijzen net gedaald zijn.

Een terechte opmerking? Volgens Fevia-woordvoerder Aurélie Gerth moet er gekeken worden naar het gehele plaatje. “Sinds de covidperiode zijn allerlei kosten gestegen. Denk maar aan energie of de automatische loonindexering. Veel leveranciers hebben dit niet onmiddellijk doorgerekend aan supermarkten, maar deden dit slechts gedeeltelijk en met vertraging. Supermarkten kijken naar de grondstofprijzen die dalen, wat zelfs niet geldt voor alle producten, maar de totale kosten voor de producent liggen nog steeds hoger dan in 2020.”

Volgens Gerth zijn de stroeve onderhandelingen niet uniek voor 2023. “Zo gaat het nu eenmaal sinds de covidperiode. Vorig jaar zagen we eenzelfde probleem", duidt de woordvoerder. "We hebben geen zicht op hoe het nu verder zal lopen. Soms blijft een product ook weg uit de rekken, en blijft dat zo tot er een akkoord wordt gevonden over de prijs. Maar dat akkoord moet vroeg of laat wel gevonden worden.”

“Vertrouwensbreuk”

Volgens CEO van de retailnieuwssite Gondola, Pierre-Alexandre Billiet zijn de relaties tussen retail en leveranciers niet al te best. “In sommige sectoren zien we een vertrouwensbreuk”, zegt hij. “Concreet waren er drie producenten die tijdens de crisis hun prijzen enorm overdreven hebben. Gevolg: de retail voelt zich bedrogen, ziet nu dat de prijzen even hoog blijven zelfs waar de grondstofprijzen gedaald zijn, en krijgt dus het gevoel dat ze in de tang worden genomen. Vaak is dit echter niet waar. Vergelijk het met een lagere school waar twee leerlingen zich misdragen, en de meester de hele klas straft.”

Maar een gebrek aan vertrouwen is niet het enige wat de steeds bitsere onderhandelingen stuwt. “Moeilijke en minder moeilijke jaren, dat zien we elk decennium”, zegt hij. “Maar wat te vaak vergeten wordt, is hoe uniek onze positie de afgelopen zestig jaar is geweest. Zes decennia lang kon de voedingssector rekenen op stabiele kwaliteit, volumes en prijzen. We vinden het maar normaal dat de winkelprijzen jaar na jaar stabiel blijven, en denken dat het altijd zo is geweest. Niet dus. Vroeger had je dagprijzen. Een vis kon maandag het equivalent van 10 euro kosten, maar vrijdag was ze, bijvoorbeeld door een slechte visvangst, driedubbel zo duur. We kunnen ons dat niet meer voorstellen, maar dat was normaal. De vertrouwensbreuk die we vandaag zien is niet intrinsiek aan de food-retail, maar de algemene instabiliteit is dat wel.”

Eeuwige groei

Volgens Billiet is ons huidige retailmodel niet houdbaar. “Elk bedrijf, zeker de beursgenoteerde, hebben elk jaar verbetering nodig. En dat was vroeger geen probleem. Jarenlang groeide de markt organisch, en zolang je bedrijf meeging op die golf, groeide het mee. Vandaag kan dat niet meer. De wereld is vlak geworden op economisch vlak. Mensen gaan niet meer eten dan ze nu al doen. Wil je nog groeien, dan kan dat slechts op twee manieren. Ofwel neem je het marktaandeel over van je concurrent, ofwel haal je het uit een ander segment. Lukken deze zaken niet, dan moet je het halen bij de marges van je leveranciers, of hogere marges vragen van de klant. En dat zet nu de druk op de ketel.”

Die queeste naar de goedkoopste leveranciers, heeft nare gevolgen. “Goedkopere voeding heeft een prijs. Zijn we bereid die te betalen? We zien minder kwantiteit, en vooral minder kwaliteit. We staan er niet bij stil wat voor 'shitproducten' we importeren uit andere landen. Uit verre landen, waarbij we denken dat goedkoop de oplossing is. We zijn onszelf aan het verloochenen, zeker wat betreft landbouwproducten. We leggen onze boeren standaarden op, qua veiligheid en kwaliteit, en dan gaan we vlees uit Argentinië importeren. Dat is de uitholling van het systeem."

Overconsumptie

Steeds meer willen voor steeds minder geld. Daar ligt de wonde, vindt Billiet. “Overconsumptie is de kanker van de maatschappij. Vijftig procent van de Belgen leeft in overgewicht. We eten te veel suiker, te veel vet, te veel volumes. In plaats van te blijven consumeren en de prijzen in vraag te stellen, zouden we het net andersom moeten doen. Wat is ons consumptiepatroon, en hoe stemmen we onze economie daarop af? De Belg consumeert vier planeten per jaar. En ons antwoord is goedkopere landbouwproducten importeren? Zo vreten we de wereld leeg.”

Volgens Billiet zitten we vandaag aan het einde van een decennialang systeem. “Als je groei afhangt van overconsumptie, en je die ongezonde groei wil blijven nastreven, blijf je de zaken erger maken. En dus lopen de negotiaties tussen supermarkten en leveranciers vast. Eigenlijk is het goed dat er nu druk op die ketel komt, want de keten is ongezond.”