Vooral fruit duurder door Farm to Fork

Het regent dezer dagen studies over de impact van de van-boer-tot-bord-strategie en de biodiversiteitsstrategie die de Europese Commissie in het kader van de Green Deal wil lanceren. De onderzoekers van de Universiteit Wageningen (WUR) bestudeerden de impact op de opbrengst van een aantal eenjarige (tarwe, koolzaad, maïs, suikerbieten, hop en tomaten) en meerjarige gewassen (appels, olijven, druiven en citrusvruchten). Ze deden dit in opdracht van CropLife Europe, de belangenvereniging van de producenten van gewasbeschermingsmiddelen.

Bijzonder aan het onderzoek is dat het vertrekt van gedetailleerde casestudy's verricht op 25 landbouwbedrijven in de hele Europese Unie. Voor elk bedrijf beschreven de onderzoekers welke aanpassingen de bedrijven zouden doen op vlak van kunstmest en beschermingsmiddelengebruik. Vervolgens werd het effect op de opbrengst van de gewassen berekend. Na extrapolatie naar het niveau van de EU-lidstaten werden de resultaten gebruikt in economische modellen om de markteffecten te beoordelen

De onderzoekers brachten de impact in kaart op basis van vier scenario’s, afgeleid van de doelstellingen van de F2F-strategie. In scenario 1 wordt uitgegaan van 50 procent minder gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, waaronder de gewasbeschermingsmiddelen die het meest schadelijk zijn voor het milieu. In scenario 2 worden de nutriëntenverliezen gehalveerd en het kunstmestgebruik verminderd met 20 procent, en in scenario 3 wordt ten minste 25 procent van de landbouwgrond voor biologische productie gebruikt. Tot slot worden in scenario 4 de doelstellingen van de eerste twee scenario’s gecombineerd met de doelstelling om ten minste 10 procent van de landbouwgrond aan de natuur terug te geven.

Kwaliteitsproblemen

Johan Bremmer, onderzoeker aan Wageningen University & Research, verwacht een productiedaling tussen de 10 en de 20 procent: ‘Sommige gewassen hebben er meer last van dan andere. Het productievolume kan tot 30 procent dalen, maar er zijn ook gewassen die nauwelijks last hebben van de van-boer-tot-bord-strategie.” Bij akkerbouwgewassen zoals graan verwacht Bremmer een gelijkaardige productiedaling als in de JRC-studie die eerder op VILT werd besproken, maar voor permanente gewassen zoals appels of olijven worden de opbrengstverliezen hoger geschat dan in de analyse van het Joint Research Center.

Bovendien kan minder gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest leiden tot kwaliteitsproblemen. Met minder gewasbeschermingsmiddelen kan graan vatbaar worden voor schimmels, waardoor het ongeschikt wordt voor menselijke of dierlijke consumptie. In de appelteelt kan minder gebruik van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen leiden tot een lagere hectareopbrengst, kleinere vruchten en aangetaste schillen. De kans dat de consument bereid is om evenveel te betalen voor fruit van mindere kwaliteit lijkt klein.

Zonder veranderingen aan de vraagzijde, en het lijkt niet wenselijk om minder fruit te eten, betekent dit meer schaarste, hogere prijzen, minder uitvoer en meer import.

Extra landbouwgrond nodig buiten de EU

Het onderzoek maakt ook duidelijk dat er bij minder productie in de EU extra landbouwgrond buiten de EU nodig zal zijn. Johan Bremmer: ‘Bij gelijkblijvende vraag moet Europa het tekort aanvullen door meer te importeren. En als Europa minder exporteert, zullen landen buiten Europa zelf meer moeten produceren. Wij hebben berekend hoeveel hectare landbouwgrond buiten de EU nodig is om deze combinatie van effecten op te vangen. In elk scenario is deze indirecte verandering in landgebruik aanzienlijk.’ Voor het scenario waarbij alleen de hogere import moet worden opgevangen gaat het over 2,5 miljoen hectare. Als ook de weggevallen Europese export wordt meegerekend, dan gaat het zelfs over 5,4 miljoen hectare landbouwgrond die elders in de wereld nodig zal zijn.

Klimaat- en biodiversiteitsvoordelen niet meegenomen

Het onderzoek is uitsluitend gericht op de economische gevolgen van de Green Deal-strategieën voor de plantaardige productie. Johan Bremmer: ‘Dit is de eerste keer dat we in kaart hebben gebracht wat er met de agrarische productie gebeurt wanneer bedrijven gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest gaan gebruiken in overeenstemming met de doelstellingen van de Europese Commissie. Het is goed om te beseffen dat de Europese strategie bedoeld is om voordelen te behalen op het gebied van klimaat en biodiversiteit. In dit onderzoek zijn die voordelen niet meegenomen.’

Al wijst de studie er ook subtiel op dat niet alle doelstellingen mogelijk met elkaar verzoenbaar zijn. Zo zou verminderd pesticideverbruik wel eens onhaalbaar kunnen zijn in biologische productie waar men afhankelijk is van bestrijdingsmiddelen op basis van koper. Ook is het moeilijk in te schatten wat de impact op de bio-markt zal zijn als de vraag niet verder toeneemt. De aanbeveling van de WUR-onderzoekers is dan ook om in de eerste plaats de legislatieve barrières voor innovatieve technieken zoals CRISPR weg te werken.