Budget voor bestrijding van invasieve exoten is verdrievoudigd, maar Aziatische hoornaar rukt verder op
nieuwsDe tijd dat een ontdekking van een Aziatische hoornaar nog de krantenkoppen haalde, is allang voorbij. In 2025 zijn er drie keer meer hoornaarnesten gemeld bij Vespa-Watch dan het jaar voordien. Vlaanderen heeft zijn budget voor de bestrijding van invasieve exoten en uitheemse planten verdrievoudigd van 1 miljoen euro in 2020 naar 3 miljoen euro in 2024. Dankzij een burgerwetenschapsproject zijn dit voorjaar in Vlaanderen bijna 16.000 koninginnen van de Aziatische hoornaar gevangen, maar het blijft vechten tegen de bierkaai.
De gestegen budgetten voor de bestrijding van invasieve exoten, blijken uit cijfers die Vlaams parlementslid Sanne Van Looy (N-VA) heeft opgevraagd bij Vlaams minister van Omgeving Jo Brouns (cd&v). Volgens het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), kampt de natuur in Europa met zo'n 11.000 indringers. Ook in Vlaanderen neemt hun aantal toe. "Het is niet zozeer door de klimaatopwarming dat er meer invasieve soorten zijn. Sommige soorten kunnen zich door de opwarming wel beter handhaven", licht Nicolas Pardon van het Agentschap Natuur en Bos toe.
Exoten kosten Europa 391 miljard euro
Naar de Japanse duizendknoop ging 787.000 euro, naar de Aziatische hoornaar en de tijgermug respectievelijk 558.000 en 357.817 euro. De grotere budgetten houden ook verband met Europese verplichtingen. En die verplichtingen zijn er met een reden. Op Europese schaal bedroeg de schade aangericht door exoten in 2019 meer dan 391 miljard euro. Dat is een viervoud van de kost in 1970, en volgens VN-onderzoekers is dit zelfs een onderschatting van de werkelijke kost.
Invasieve exoten spelen een rol bij zo'n zestig procent van de plant- en diersoorten die uitsterven. Dat berekenden de onderzoekers van het Intergovernmental Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES). In zestien procent van de gevallen waren de invasieve exoten zelfs de enige reden waardoor de soort is uitgestorven.
Door menselijk handelen zijn al meer dan 37.000 exoten op nieuwe plekken geïntroduceerd. Het gaat om een "conservatieve schatting", en het aantal groeit ongekend snel. 3.500 van deze soorten zijn invasief, wat betekent dat hun aanwezigheid tot problemen leidt. "Invasieve exoten vormen een grote bedreiging van de biodiversiteit en kunnen onomkeerbare schade aanbrengen aan de natuur", schrijven de onderzoekers.
“Te vaak genegeerd voor het te laat is”
Exoten vormen ook een bedreiging voor de mens. "De aanwezigheid van soorten op plekken waar ze niet thuishoren en niet in het ecosysteem passen, wordt te vaak genegeerd totdat het te laat is. Inmiddels vormen uitheemse soorten een serieuze uitdaging voor mensen in alle regio's en in elk land. Naast de schadelijke gevolgen voor de natuur vormen invasieve soorten ook een bedreiging voor het levensonderhoud, de voedselveiligheid, de toegang tot water, de economie en de menselijke gezondheid", besluit het rapport. "De kosten van nietsdoen zijn erg hoog. Mensen vormen de kern van het probleem, maar ze staan ook centraal in de oplossing ervan."
De kosten van nietsdoen zijn erg hoog
Hoornaarkoninginnen vangen
Een voorbeeld hiervan in actie, zagen we dit voorjaar in een burgerwetenschapsproject georganiseerd door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Bijna 16.000 koninginnen van de Aziatische hoornaar werden er toen gevangen. Dat zijn er vier keer meer dan in 2024, tijdens de eerste fase van het driejarige project. Bijna 2.000 deelnemers hebben samen 3.234 zogenaamde lentevallen uitgezet om de koninginnen te vangen.
"Met een derde meer deelnemers en de helft meer vallen kunnen we spreken van een succes", zegt Pardon. "Het project is eind mei gestopt omdat vanaf juni de werksters uit het nest beginnen te vliegen."
Drie keer meer nesten
INBO en ANB willen nu onderzoeken of de vangst van de koninginnen het aantal nesten doet afnemen, maar ook of de vallen niet te veel ‘collateral damage’ hebben veroorzaakt. Behalve Aziatische hoornaars komen namelijk ook duizenden vliegen, muggen, Europese hoornaars, wespen, bijen en vlinders in de vallen terecht.
De hoornaarkoninginnen werden gevangen over heel Vlaanderen, met opvallende uitschieters in Limburg en West-Vlaanderen. In die laatste twee hadden campagnes van de Limburgse Imkerbond en de provincie West-Vlaanderen veel impact, waardoor er veel vallen geplaatst zijn.
In de eerste zes maanden van dit jaar zijn er op Vespa-Watch, het Vlaamse meldpunt voor de Aziatische hoornaar, tot eind juni al 4.392 nesten gemeld. Vorig jaar waren dat er in dezelfde periode ‘slechts’ 1.438.
Bron: Eigen berichtgeving, Belga
Beeld: Honeybee Valley
