Hield Timmermans studie over effecten Farm to Fork maanden achter?

Het rapport over de effecten van de Farm to Fork-strategie van de interne studiedienst van de Europese Commissie – de Joint Research Center - was in januari van dit jaar al klaar, maar werd pas midden augustus gepubliceerd. Dat schrijft de nieuwswebsite EUractiv.

In het rapport concludeerde het wetenschappelijke bureau van de Europese Commissie dat de Farm to Fork-strategie zal leiden tot een flinke verlaging van de voedselproductie in de EU. Per sector zou de productie rond de tien procent lager kunnen uitvallen, met uitschieters naar vijftien procent voor vlees. De prijs van rundsvlees, varkensvlees en kip zal fors stijgen, omdat de vraag volgens de onderzoekers nauwelijks minder wordt. Dat is, naar eigen zeggen, de reden waarom de Commissie de studie niet eerder publiceerde. Het CAPRI-model dat gebruikt werd, simuleert vooral handelsstromen en niet de gedragsveranderingen die de Commissie verwacht.

Los van de gedragsveranderingen zal de beoogde CO2-daling in de praktijk tegenvallen volgens dat rapport, omdat de verminderde productie binnen de EU-lidstaten zal worden gecompenseerd door een verhoogde productie in andere delen van de wereld met evenveel of meer CO2-uitstoot, de zogenaamde carbon leakage. Ook de carbon leakage kon onvoldoende accuraat gesimuleerd worden, maar voor de EU zelf geldt wel dat we minder voedsel zullen produceren en daarvoor een groter landbouwareaal gaan nodig hebben. Een uitruil die op veel onbegrip stuitte bij verdedigers van land sparing, het idee dat intensieve landbouw ruimte creëert voor ongerepte natuur.

Stikstofbalans

Opvallend genoeg zijn het trouwens niet alleen de doelstellingen om het biologisch areaal uit te breiden of de halvering van gewasbeschermingsmiddelen die stevige impact hebben, ook de “halvering van het overschot op de stikstofbalans” is een doelstelling met grote gevolgen. Met die sibillijns geformuleerde ambitie wordt aangestuurd op een sterke inkrimping van de veestapel, zeker in regio’s zoals Vlaanderen en Nederland waar intensief geboerd wordt op een klein oppervlak met grote stikstofbelasting tot gevolg.

Alle vormen van productie in Europa worden fors duurder voor de consument. Niet alleen voor vlees – met bijna 45% hogere prijzen is varkensvlees de uitschieter – maar ook voor granen, groenten en fruit. Voor groenten verwacht men kostenstijgingen tot 15%, granen blijven nog net onder de 10% hogere kosten. Voor het inkomen van de boeren moet de F2F-strategie positief zijn, omdat ook het aanbod in al die sectoren met 15% en meer krimpt. Al is dat dus wel grotendeels zonder de prijselasticiteiten gerekend.

De Europese exportpositie op vlak van varkensvlees zou nagenoeg volledig instorten, we zouden veel meer rundsvlees moeten importeren en de import van kippen uit Brazilië en Vietnam zou verdrievoudigen. Alleen de export van melk stijgt licht, door een weggevallen binnenlandse afzetmarkt voor melkeiwitten.

In de schuif

Euractiv meldt nu dat de uitkomsten van het rapport al sinds januari bekend waren binnen de Europese Commissie. Het heeft de hand weten te leggen op een bericht van Wolfgang Burtscher, het hoofd van DG AGRI, de Europese landbouwadministratie, aan eurocommissaris Janusz Wojciechowski. In het bericht bevestigt Burcher dat het rapport over de Farm to Fork-effecten zo goed als klaar is, en eind januari gepubliceerd zou kunnen worden.

Eind mei schreef VILT dat er een studie gemaakt was over de impact van de F2F-strategie en dat er in de wandelgangen van het Europees Parlement verteld werd dat Frans Timmermans de resultaten van deze studie in zijn schuif hield. “Als dat waar is, wordt de Europese burger voorgelogen door Eurocommissaris Frans Timmermans”, reageerde Mark Wulfrancke van ABS toen.

Eurocommissaris Timmermans had er bij de onderhandelingen op aangedrongen om de doelstellingen van de Farm to Fork- en de Biodiversiteitsstrategie als bindende doelstellingen in de GLB-wetgeving op te nemen, dus zonder dat de resultaten van de impactstudie bij de andere onderhandelaars gekend waren. Hij haalde toen bakzeil.

Op maandag 11 oktober wordt het rapport besproken in de landbouwcommissie van het Europees Parlement. Bij de landbouworganisaties en de parlementsleden lijkt er alvast een vertrouwensbreuk. “De Farm-to-Fork-strategie wordt de doodsteek van de familiale landbouwer om de hoek, dit is beleid geschreven op maat van megabedrijven als Unilever en van ideologische lobbygroepen zoals Greenpeace”, klinkt het bij ABS.

Ook de Boerenbond is misnoegd dat Timmermans de studie niet eerder vrijgaf. "Wij vragen een volledige evaluatie van alle mogelijke effecten, zodat de discussie eindelijk van arbitraire doelstellingen kan verschuiven naar concrete oplossingen op basis van feiten, harde data en respect voor inzichten uit de praktijk", klinkt het.

Kwetsbaar voor klimaatverandering

Meteen kan ook een studie van de Gentse econoom Gert Peersman besproken worden, die ook toevallig in augustus verscheen. Peersman becijferde dat de klimaatverandering de economieën van de rijkste landen harder zal treffen dan verwacht, zelfs meer dan de armste landen. Als voedsel duurder wordt door mislukte oogsten, is er minder geld voor andere zaken. “De meeste mensen denken dat de economische gevolgen van mislukte oogsten en de daaruit voortvloeiende hogere voedselprijzen groter zijn in armere landen. En dat de kosten van de klimaat­opwarming bij ons tot nu toe ­beperkt blijven tot de directe schade door overstromingen en stormen. Maar het tegendeel blijkt uit onze uitgebreide data-analyse: de rijke landen lijden net méér economische schade”, zegt hij aan De Standaard.

Peersman en zijn medeauteur Jasmien De Winne bestudeerden vier variabelen en hun interactie: de oogsten wereldwijd, het weer (afwijkingen in temperatuur en regenval ten opzichte van het ­gemiddelde per regio), de evolutie van de voedselprijzen en de impact op het bbp van ieder land. De impact van hoge voedselprijzen op het bbp blijkt veel groter dan verwacht: “2010 was bijvoorbeeld een rampjaar. Toen beïnvloedde een langdurige droogte in Rusland de wereldwijde graanoogsten. Daardoor stegen de internationale voedselprijzen wereldwijd met 30 procent. Dat leidde tot een ­daling van het wereldwijde bbp met liefst 1,5 procent, veel meer dan gedacht.”