Internationaal Gerechtshof: “Landen zijn verplicht schade aan klimaat te voorkomen”
nieuwsLanden hebben strikte verplichtingen om het klimaatsysteem te beschermen en klimaatschade te voorkomen. Dat heeft het Internationaal Gerechtshof (ICJ) in Den Haag woensdag beslist in een zaak over klimaatverplichtingen.
Volgens het Internationaal Gerechtshof (ICJ) is het mensenrecht op een schoon, gezond en duurzaam milieu essentieel om ook van andere mensenrechten te kunnen genieten. "Landen moeten daarom maatregelen nemen om het klimaatsysteem te beschermen", aldus het Hof. Die verplichting heeft bovendien betrekking op toekomstige generaties.
Concreet wijst het ICJ erop dat de gevolgen van klimaatverandering, zoals overstromingen en droogte, een enorm effect op mensenrechten kunnen hebben. "Het beïnvloedt de gezondheid en toegang tot water en voedsel", zegt voorzitter Yuji Iwasawa. "Het kan ertoe leiden dat mensen vluchten naar andere landen of niet meer naar huis kunnen."
Kleine eilandstaat trok naar rechtbank
De zaak was aangespannen door Vanuatu, een kleine eilandstaat in de Stille Oceaan die zich bedreigd voelt door de klimaatverandering en de stijging van de zeespiegel. De Verenigde Naties hadden daarop twee vragen gesteld aan de rechters van ICJ. Er moest worden nagegaan welke verplichtingen landen volgens het internationaal recht hebben om de aarde te beschermen tegen de uitstoot van broeikasgassen. Daarnaast moesten ook de juridische gevolgen van die verplichtingen onderzocht worden.
In totaal hebben vertegenwoordigers van 98 landen en twaalf organisaties hun standpunten toegelicht bij het ICJ. Het ging zowel om kwetsbare eilandstaten, zoals Fiji en Vanuatu, maar ook om de drie grootste uitstoters ter wereld (China, VS en India), de organisatie van olieproducerende landen (OPEC) en de Europese Unie.
Niet bindend
De uitspraak van het ICJ, het belangrijkste gerechtelijk orgaan binnen de VN, is niet bindend maar wel "zwaarwegend". Het advies kan bijvoorbeeld door rechters aangegrepen worden tijdens de beoordeling van klimaatzaken.
De Belgische vzw Klimaatzaak beschouwt de uitspraak van woensdag dan ook als een "juridische mijlpaal voor klimaatactie". Het Internationaal Gerechtshof maakt ondubbelzinnig duidelijk dat klimaatactie geen vrijblijvende optie is, maar een wettelijke plicht, zo staat in een persbericht dat de vzw na de uitspraak verstuurde.
"Het advies van het ICJ is een kompas voor nationale rechters, en versterkt wat het Belgische hof van beroep al heeft bevestigd: staten moeten burgers beschermen tegen klimaatverandering", zegt Sarah Tak, directeur van Klimaatzaak. "De boodschap is glashelder: het is hoog tijd dat regeringen actie ondernemen."
In 2023 had het Brusselse hof van beroep de Belgische staat, het Vlaams Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest veroordeeld omdat ze te weinig inspanningen leveren om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen.
Bron: Belga
