Voedselbanken krijgen minder voedsel uit de industrie terwijl vraag significant stijgt
De gestegen kosten voor levensonderhoud en energie wegen ook door op de voedselbanken. De Belgische Federatie van Voedselbanken ziet de vraag dit jaar met 15 procent toenemen tot 204.000 mensen per maand, een nooit eerder geziene stijging. Ook nieuwe doelgroepen doen beroep op voedselhulp, zoals mensen met een job. Tegenover de stijgende vraag, staat een verminderd aanbod. Vooral de voedingsindustrie levert minder producten aan bij de voedselbanken. Ook de glastuinbouw, waar de hoge energiekosten doorwegen, levert minder voedseloverschotten aan. De organisatie zet zich schrap voor de winter, vertelt voorzitter Piet Vanthemsche in een interview met VILT.
Kunt u wat vertellen over u en de organisatie?
Piet Vanthemsche: “De Belgische Federatie van Voedselbanken telt 9 regionale voedselbanken en 654 aangesloten verenigingen die zo’n 204.000 mensen per maand bedienen. We zetten ons in tegen honger en voedselverlies en worden gefinancierd vanuit Europa, de Belgische overheden, private donaties. Vanuit verschillende kanalen krijgen we voedseloverschotten. Vorig jaar hebben we 22.229 ton voedsel verstrekt met een commerciële waarde van zo’n 75 miljoen euro. Dit was goed voor 45 miljoen maaltijden. Ruim de helft van het volume bestond uit overschotten. Belangrijke kanalen daarbij zijn de voedingsindustrie, goed voor 24 procent van onze aanleveringen, de retail voor 30 procent en de veilingen voor 4 procent.”
Is de vraag naar hulp van de voedselbanken toegenomen?
Piet Vanthemsche: “De vraag is enorm toegenomen en dat baart veel zorgen. Zagen we de voorbije jaren steeds een geleidelijke stijging van het aantal bezoekers, dit jaar doet zich een stijging van 15 procent voor. Dat is zeer significant. Vorig jaar deden 177.238 mensen per maand een beroep op de voedselbanken, dit jaar denken we op 204.000 per maand uit te komen. Deze schattingen zijn gebaseerd op de trend in de eerste jaarhelft en op de resultaten uit een enquête onder de verenigingen.”
Hoe komt dit?
Piet Vanthemsche: “Ongetwijfeld door de stijgende kosten. De prijzen voor levensonderhoud en energie zijn fors gestegen. Bijvoorbeeld gezinnen die van pay check naar pay check leefden (zonder financiële reserve) en de energierekening plotseling fors de lucht zien ingaan, kunnen niet meer rondkomen.”
Zijn er nieuwe doelgroepen die zich aanmelden?
Piet Vanthemsche: “Vanuit het veld horen wij dat ook steeds meer mensen met een baan zich aandienen. Om deze reden hebben sommige verenigingen ook in de avond een openingsuur ingesteld, voor mensen die overdag moeten werken. Dit alles komt ook overeen met het recente nieuws dat er steeds meer mensen bij het OCMW aankloppen voor hulp, mensen die dat eerst niet deden.”
En hoe staat het met de aanbodzijde?
Piet Vanthemsche: “We zien dit jaar het volume aan de aanbodszijde dalen. Vorig jaar verdeelden we 22.229 ton aan voedsel, dit jaar denken we uit te komen op 20.150 ton. Vooral het aanbod van de voedingsindustrie – normaal goed voor zo’n 24 procent van onze aanvoer – neemt af. Ook vanuit de veilingen zien we iets minder aanvoer van vers.”
Heeft u daarvoor een verklaring?
Piet Vanthemsche: “Bij de voedingsindustrie wordt een andere voorraadstrategie toegepast. Werd er eerder op voorraad geproduceerd, tegenwoordig werkt men veel meer met bestellingen. Daardoor is er minder voedsel op overschot beschikbaar. Deze ontwikkeling heeft zich tijdens corona ingezet en heeft veel te maken met de problematische aanvoer tijdens de coronacrisis. Inmiddels kunnen de gestegen kosten bij voedingsbedrijven hierbij ook een deel van de verklaring zijn. Mogelijk wordt er hierdoor nog kritischer naar de productie gekeken. Wat betreft de aanvoer van de veiling zien we bijvoorbeeld dat het aanbod vanuit de glastuinbouw achteruit loopt. Dat is nog niet zorgwekkend, maar wel een trend die zich naar de winter toe misschien versterkt. In de glastuinbouw wegen de energiekosten door in de productie. We zien trouwens ook bij sommige andere producten een grote krapte op de markt. Zo is het moeilijk om aan melk en bijvoorbeeld pasta te komen.”
Maakt u zich zorgen?
Piet Vanthemsche: “Absoluut. De vraag naar voedsel bij de voedselbanken stijgt, maar het aanbod neemt af. We zetten ons schrap voor de winter.”
Wat doet u in reactie op deze uitdagingen?
Piet Vanthemsche: “Om het verminderde aanbod van de voedingsindustrie te compenseren, zijn we gestart met een eigen inkoopprogramma. Dat is voor het eerst dat we eigen middelen vrijmaken om voeding in te kopen. Daarbij gaat het vooral om droge voeding en diepvriesproducten. Bij de inkoop kijken we steeds hoe we een evenwichtige balans tussen voedingsmiddelen kunnen realiseren, een goede mix van verse en houdbare producten. We hebben daarbij ook profijt van de diepvriezers die we vorig jaar met hulp van Cera (coöperatieve bank) onder de verengingen verstrekt hebben. Door een betere diepvriesketen kunnen we meer doen met diepvriesproducten. Om het verminderde aanbod te keren, voeren we ook gesprekken met de federaties van de voedingsindustrie en de retailsector Fevia en Comeos. Met hen willen we een campagne opzetten om donaties aan de voedselbank terug bovenop de agenda te krijgen bij voedingsbedrijven en supermarktketens.”
Heeft u ook last van gestegen kosten?
Piet Vanthemsche: “Ook bij ons zijn de kosten uiteraard gestegen, maar minder sterk bij energie-intensieve bedrijven waar in het productieproces vaak verwarmd en gekoeld moet worden. Ook zien we voor de producten die we zelf aankopen, dat deze in prijs stijgen. Onze gestegen kosten worden deels afgedekt door extra overheidsmiddelen. Zowel de federale overheid, en ook de Nationale Loterij stellen extra middelen beschikbaar en met de Vlaamse overheid zijn we nog in gesprek hierover.”
Wat moet er volgens u gebeuren?
Piet Vanthemsche: “Op korte termijn zullen er meer middelen beschikbaar moeten worden gesteld voor de aankoop van voedsel om de stijgende vraag te kunnen invullen. Ook pleiten we voor een aanpassing van de fiscale regelgeving om donaties door bedrijven aantrekkelijker te maken. Op lange termijn dreigt een verminderde financiële toelage vanuit de Europese Unie en moeten we met de overheid kijken hoe we de middelen anders kunnen verdelen zodat er een groter aandeel ten bate van de voedselbanken komt.”
Bron: Eigen verslaggeving
