Ondanks recordprijzen voor cacao blijven boeren arm
nieuwsHoewel de wereldmarktprijs voor cacao historisch hoge toppen scheert en we afstevenen op een bijzonder dure Sinterklaas, zwemmen cacaoboeren allesbehalve in het geld. Dat blijkt woensdag uit de tweejaarlijkse Cacaobarometer van het internationale Voice Network, waartoe onder meer Rikolto behoort. Klimaatverandering, ziektes en politieke onzekerheid maken de zaak er niet beter op.
Een vleugje Dickens in de nieuwe Cacaobarometer 2025, dat de sector beschrijft als één die haar beste én slechtste tijden beleeft. De wereldmarktprijs van cacao is historisch hoog, maar miljoenen boeren in Ghana en Ivoorkust – goed voor 70 procent van de wereldproductie – blijven gevangen in armoede.
Bovendien zijn de huidige hoge prijzen vooral het gevolg van een fragiel systeem. Door misoogsten, verouderde bomen en klimaatverandering steeg de wereldmarktprijs van cacao tot recordhoogte. Voor Rikolto is dit dus niet alleen een sociale, maar ook een duurzaamheidskwestie.
Dat is de paradox waar de sector vandaag in vastzit: een dure grondstof, maar een onleefbaar inkomen voor wie ze produceert
Vaste contracten niet aangepast aan dure grondstof
Ondanks de hoge cacaoprijzen kregen boeren in Ghana en Ivoorkust amper een hogere prijs omdat ze vastzitten aan vooraf vastgelegde contracten. Tegelijk kampen coöperaties met liquiditeitsproblemen en neemt de druk op bossen toe. “Dat is de paradox waar de sector vandaag in vastzit: een dure grondstof, maar een onleefbaar inkomen voor wie ze produceert”, zegt Jelle Goossens, woordvoerder van Rikolto.
Rikolto ziet armoede als de basis van bijna alle problemen in de sector: van kinderarbeid tot ontbossing en genderongelijkheid. De Cacaobarometer pleit daarom voor een driedubbele omslag met leefbare en transparante aankooppraktijken via langetermijncontracten, een goed bestuur met stabiele regelgeving en infrastructuur en duurzame landbouwpraktijken, zoals agroforestry in plaats van monocultuur.
"Duurzaam model is geen idealisme"
Die omslag is geen utopie, benadrukt Rikolto. Sinds oktober 2024 komen alle standaard Boni Selection chocoladetabletten in Colruyt-winkels uit een directe, transparante aanvoerketen die werd opgezet met Fairtrade, chocoladeverwerker Puratos en Rikolto. Die samenwerking heeft niet alleen oog voor leefbare inkomens, maar ook voor duurzaamheid. “Dit model bewijst dat duurzame handel geen idealisme is, maar een kwestie van verstandig zakendoen”, zegt Jelle Goossens. “Het combineert een commerciële samenwerking met ontwikkelingsimpact.” Ook initiatieven zoals Tony’s Open Chain tonen dat transparantie en eerlijke prijzen haalbaar zijn op grote schaal.
Rikolto vraagt om een nieuwe wetgeving om deze manier van werken de norm te maken. “Duurzaamheidswetgeving zoals de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) en de EU Deforestation Regulation (EUDR) is belangrijk omdat ze grote bedrijven verantwoordelijk maakt om mensenrechten en milieu te beschermen in hun aanvoerketens”, klinkt het.
Toekomst sector in het gedrang
“In de cacaosector wordt nog te vaak over boeren gepraat, in plaats van met hen”, zegt Goossens nog. “Beslissingen worden genomen in Europa, maar boeren zijn zelden vertegenwoordigd aan tafel en dat houdt de historische machtsongelijkheid in stand.” Daarbij pleit Rikolto ervoor dat Europa niet alleen ambitieuze regels oplegt, maar ook financiële en technische steun biedt, zodat de kosten niet bij boeren terechtkomen.
Deze maatregelen zijn volgens Rikolto niet louter een gewetenskwestie, maar ook cruciaal om een stabiele toekomst voor de sector te garanderen. “Een stijging van de opbrengsten zonder hogere prijzen stopt kinderarbeid niet en zal leiden tot een overaanbod en een nieuwe prijscrash, zoals in 2016. Eerlijke prijzen moeten eerst komen, anders blijven boeren gevangen in hetzelfde verliesmodel.”
“Leefbare inkomens voor boeren en het stoppen van ontbossing zijn geen luxe”, concludeert Rikolto. “Het is de enige manier om de cacaosector te redden en dus ook de toekomst van onze chocolade.”
