Brouns pleit bij EU-collega’s voor een Europese voedselstrategie
Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) pleitte op de informele Landbouwraad in Genk niet alleen voor een Europese eiwitstrategie, maar ook voor een algemene Europese voedselstrategie om de voedselautonomie te versterken. Minder conditionaliteiten in het GLB en een gelijk speelveld moeten volgens Brouns de fundamenten worden van deze strategie. Ook het schrappen van de tijdelijke versoepeling van staatssteun aan landbouw- en voedingsbedrijven, hoort daar volgens de minister bij. Uit cijfers blijkt namelijk dat België de afgelopen twee jaar één van de landen is die het minste staatssteun verleende aan zijn agrovoedingssector in heel de Europese Unie.
Nood aan voedselstrategie
Minister Brouns trok op de informele Landbouwraad in Genk het debat over de Europese eiwitstrategie open en pleitte meteen voor een algemene Europese voedselstrategie. “Het debat over de onafhankelijkheid van Europa op vlak van buitenlandse eiwitbronnen, is eigenlijk een debat over strategische autonomie. Hiervoor is de ontwikkeling van een voedselstrategie op Europees niveau voor ons heel belangrijk", klonk het dinsdag.
Zijn spiegelclausules de redding voor het Mercosur-akkoord?
29 februari 2024Deze Europese voedselstrategie zou volgens Brouns opgebouwd kunnen worden rond minstens vijf pijlers. Het onderwerp van de afgelopen EU-top, de nood aan meer Europese eiwitten waardoor de EU onafhankelijker wordt van de rest van de wereld, is er alvast één van. De verdere ontwikkeling van een duurzamere veestapel en duurzamere landbouw, alsook meer innovatie is een ander pijler. “Een derde pijler is de hervorming van het GLB. Voor mij betekent dit minder conditionaliteiten (voorwaarden waaraan landbouwers moeten voldoen om steun te krijgen, red.). We moeten onze boeren meer vertrouwen geven”, lichtte Brouns toe tijdens de informele raad.
Een vierde fundament van een Europese voedselstrategie zou volgens Brouns een gelijk speelveld moeten zijn, waarbij hij graag spiegelclausules in handelsovereenkomsten wenst te zien. “Ten slotte zou de voedselstrategie ook een landbouwertoets moeten omvatten. Dat betekent dat we elke Europese wet moeten toetsen en kijken welke gevolgen de implementatie van de wet heeft voor de boeren.” Daarnaast is het volgens Brouns ook cruciaal dat zowel de EU als elke lidstaat de landbouwsector moet erkennen als een strategische sector.
Er is geen back-upplan als de aangekondigde hervormingen van het GLB niet op tijd goedgekeurd worden
Hervorming GLB
Eén van de pijlers van de voorgestelde Europese voedselstrategie is een hervorming van het GLB. In maart stelde de Europese Commissie een aantal aanpassingen aan het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) voor die enerzijds meer flexibiliteit aan landbouwers moeten geven om aan bepaalde milieuvoorwaarden te voldoen en anderzijds minder administratieve lasten moet opleveren. Daarnaast zouden ook de nationale overheden iets meer flexibiliteit krijgen bij de toepassing van bepaalde Europese normen.
Dit voorstel was het onmiddellijke antwoord van de Europese commissie op de vele boerenprotesten. “Niet alle problemen van de boeren zijn hiermee opgelost”, zei Janusz Wojciechowski, Eurocommissaris voor Landbouw, hierover tijdens de informele Landbouwraad. “Maar het gevoel van de boeren dat het huidig landbouwbeleid te voorwaardelijk en beperkend is, wordt met de aanpassingen wel verholpen. Het voorstel van de Commissie wordt dan ook goed ontvangen door de Europese boeren en landbouworganisaties.”
Zoals Wojciechowski aangeeft zijn het tot op heden nog steeds voorstellen, en de tijd dringt om deze aanpassingen nog door te kunnen voeren voor de Europese verkiezingen in juni. Eind maart werd het voorstel al goedgekeurd door alle Europese lidstaten, maar staat nu in de wachtrij voor het Europees Parlement om goedgekeurd te worden. “Het parlement zal er zich tijdens de laatste zitting op 29 april over buigen”, aldus de Eurocommissaris die er zijn hand niet voor in het vuur steekt dat het voorstel dan wordt aangenomen. Ook heeft hij geen plan van aanpak waarbij de doelstellingen van het voorstel gewaarborgd zijn indien ze niet voor de verkiezingen gestemd worden. “Er is geen back-upplan”, stelde federaal landbouwminister David Clarinval (MR) hierover dinsdag.
De Europese boeren betalen de kosten van de liberalisering met Oekraïne. Daarom stel ik voor om de staatssteunregeling te verlengen voor boeren tijdens deze crisis
Liberalisering
Geen gesprekken over het versterken van de strategische positie van de Europese landbouw zonder discussies over een gelijk speelveld en handelsovereenkomsten. Dit was het ook het geval op de informele Landbouwraad, waar de liberalisering met Oekraïne meermaals benoemd werd. “Het is een gevoelige kwestie. In het begin was de import van Oekraïense producten een groot probleem in de frontlinielanden, maar ondertussen is het overal een probleem geworden”, aldus Wojciechowski. De Eurocommissaris benadrukte dat de liberalisering goed is voor de hele economie, uitgenomen voor de boeren.
De totale export van de EU naar Oekraïne vorig jaar bedroeg 39 miljard euro, de import klokte af op 23 miljard euro. Echter geldt deze positieve handelsbalans niet voor de landbouwsector. De export naar Oekraïne vorig jaar was goed voor 3 miljard euro, terwijl de import 11,5 miljard telde. “De Europese boeren betalen de kosten van deze liberalisering. Daarom stel ik voor om de staatssteunregeling te verlengen voor boeren tijdens deze crisis", aldus Wojciechowski. Hierbij verwijst de Eurocommissaris naar de regeling die werd opgezet bij het begin van de Oekraïense oorlog, waarbij lidstaten staatsteun mogen geven aan bedrijven in de agrovoedingsindustrie in de vorm van onder meer directe subsidies, belastingvoordelen of leningen. Wojciechowski stelde dat deze staatsteun noodzakelijk is onder de huidige ongewone omstandigheden. “Maar voor de lange termijn is dit geen goede oplossing, omdat het ongelijkheden in de interne markt kan creëren”, klonk het.
De andere landen hebben overdreven veel staatsteun uitgegeven. Deze subsidiewedloop helpt niemand vooruit
Gelijk speelveld binnen Europa
Daar raakt de Eurocommissaris een gevoelige snaar want de staatsteun die landen mogen verschaffen, creëerde allesbehalve een gelijk speelveld binnen Europa. Zeker voor België. Nieuwswebsite Euractiv analyseerde de omvang van de staatssteun die elk Europese land gaf aan zijn agrovoedingssector en bracht aanzienlijke verschillen tussen de lidstaten aan het licht. Uit de analyse blijkt dat van alle landen die staatssteun verschaften in het kader van deze tijdelijke crisisregeling, België het minste steunbudget gaf aan de landbouw- en voedingsindustrie. Duitsland, Denemarken en Luxemburg verleenden helemaal geen staatssteun.
Polen verstrekte de meeste steun van alle Europese landen (4 miljard euro), gevolgd door Italië met 2,3 miljard euro. Als hekkensluiter van alle Europese landen, gaf ons land 600.000 euro staatsteun. Een enorm verschil met de 1 miljard steun die de Fransen kregen in het kader van de tijdelijke crisisregeling. De steun van Frankrijk ging voor een groot deel via subsidies naar biologische boeren en naar steun voor boeren in het kader van de glyfosaatuitfasering.
Uit de analyse van Euractiv bleek dat veel landen de steun ook hebben gebruikt om de onvrede bij landbouwers na de boerenprotesten aan te pakken. Ook werd duidelijk dat meer dan de helft van de Poolse steun werd goedgekeurd in de aanloop van de verkiezingen van het land. Wojciechowski, wiens partij (PiS) cruciale steun nodig had van kiezers op het platteland, pochte publiekelijk met deze miljarden euro’s aan steun voor boeren.
Oneerlijke concurrentie met Frankrijk
Een verschil van 999.400.000 euro tussen Frankrijk en België is pijnlijk. Zeker voor de boeren en voedselproducenten die moeten opboksen tegen de Franse producten. Een verschil dat ook niet te rijmen valt met de doelstelling om onze Belgische positie op vlak van agrovoeding te versterken. Hoe kan Brouns dit verschil in staatsteun uitleggen aan de boeren? “De andere landen hebben overdreven veel uitgegeven”, antwoordt de Vlaamse minister van Landbouw. Op de vraag of België net zoals andere landen dan niet meer budget kon geven, antwoordde de minister niet. “Ik ben van mening dat staatssteun niet het instrument is om je landbouwbeleid op te bouwen. Deze subsidiewedlopen helpen niemand vooruit", luidt het.
Een mening die herhaald wordt door Europees cd&v-lijsttrekker Wouter Beke. “De versoepeling van de EU-regels over staatssteun trekt de Europese markt volledig scheef. Dit is nefast voor onze eigen Belgische landbouwers”, laat hij weten aan Het Belang van Limburg. Volgens Beke is België de hekkensluiter omdat "onze begrotingen diepe putten hebben, en onze regeringen reguliere staatssteun niet de te volgen weg vinden".
Een weg die andere landen wel graag bewandelen en daar nog even mee verder kunnen, nu het lijkt dat de steunregeling verlengd zou kunnen worden. “Ik stel alvast voor om dit staatssteunsysteem niet onmiddellijk af te schaffen, dit werd ook aangekondigd door de leiders in de laatste Europese Raad”, gaf de Eurocommissaris hierover te kennen. “Zonder deze staatssteun zullen onze boeren nog veel meer de verliezers van deze situatie zijn dan nu.” Brouns laat weten dat hij niet de enige is die vindt dat de staatsteun afgebouwd moet worden. “Veel landen denken hier ook zo over, ik denk dat een afbouw van deze regeling van start zal gaan na de Europese verkiezingen.”
Beeld: Europese Unie
