VN: Gaza lijdt honger, maar landbouw onmogelijk door giftige grond
nieuwsDe oorlog in Gaza heeft het milieu zodanig vernietigd dat er amper nog landbouw mogelijk is. Dat blijkt uit een rapport van het VN-milieuprogramma UNEP. 82,4 procent van de akkers is vernield. De meeste waterzuiveringsinstallaties zijn eveneens vernietigd, waardoor er amper schoon water is. Bovendien zijn de bodem en het water ernstig vervuild. Volgens UNEP is grootschalige voedselproductie niet meer mogelijk. Als herstel nog kan, zal dit decennia duren.
Hoewel de Amerikaanse president Trump al luidop droomt om het vernielde Gaza om te vormen tot het nieuwe Dubai, ligt de realiteit pijnlijk anders. Volgens het UNEP-milieurapport zijn hele ecosystemen verwoest en wordt het voortbestaan van zowel mens als dier in de regio bedreigd. Dat de wapens nu (even) zwijgen, brengt daar geen verandering in. Volgens UNEP dreigt er op veel plekken verwoestijning. Het gebruik van zwaar oorlogsmateriaal leidde tot een zodanige bodemverdichting dat water niet meer in de bodem infiltreert en het bodemleven is stilgevallen. Bovendien verhoogt dit het risico op overstromingen.
Fruitbomen worden brandhout
Voor de oorlog telde de Gazastrook 24.745 landbouwbedrijven. Of beter: bedrijfjes, want het merendeel was nog geen tien are groot. Samen waren al deze boerderijen wel voldoende om 44 procent van Gaza van voedsel te voorzien. De rest werd geïmporteerd uit de Westelijke Jordaanoever, Egypte en… Israël.
Hoeveel van deze boerderijen er overblijven – laat staan nog vruchtbaar zijn – valt moeilijk te zeggen, maar op basis van satellietbeelden kunnen de VN een vrij nauwkeurige schatting maken. Vier vijfde van alle akkers, 89 procent van alle weilanden en 97,1 procent van alle fruit- en notenbomen zijn beschadigd of vernietigd. Dat vooral de bomen het moesten ontgelden, komt omdat er een tekort is aan brandstof. Voor de Gazanen die overleven van dag tot dag, hebben fruitbomen meer waarde als brandhout om te koken of zich te verwarmen.
Het land kan de Gazanen dus niet meer voeden, maar wat met de zee? Er wordt nog wel vis gevangen in Gaza, maar gezond is die niet. Er gebeuren geen gezondheidscontroles en de VN-milieudienst vermoedt dat veel gevangen vis ronduit giftig is. Door de vernieling van waterzuiveringsinstallaties, opengebroken rioleringen, afval en oorlogsmunitie, is het oppervlaktewater zeer vervuild. Dat geldt ook voor de kustlijn. Proper water om te drinken, wassen, koken of om nog maar het toilet door te spoelen is amper voorhanden. Vandaag lijden alle Gazanen honger, waarvan 500.000 mensen en kinderen in acute hongersnood.
Infectieziekten alom
Poelen van rioolwater maken van Gaza één infectiehaard. Huidziekten zoals schurft en diverse infectieziekten verspreiden zich als een lopend vuurtje. Op één jaar tijd nam acute diarree met 36 keer toe, bloederige diarree 24 maal. Gaza telt op één jaar tijd 384 keer meer gevallen van geelzucht (hepatitis A). Luchtweginfecties – mede aangezwengeld door fijn stof van de vele explosies – nemen ook exponentieel toe en zelfs het poliovirus is opnieuw opgedoken en blijft in omloop.
Giftige bodem
Waar te beginnen om deze situatie te keren? Alles begint bij voeding en dus is de eerste prioriteit om zoveel mogelijk akkers in sneltempo te herstellen, stelt de VN. Waar dat mogelijk is, welteverstaan. Op de langere termijn moet een grootschalig bodemonderzoek uitgevoerd worden, want de grimmige vaststellingen die nu gebeuren, zijn slechts op basis van oppervlakkige waarnemingen.
Sinds oktober 2023 zijn er geen bodemtesten mogelijk in Gaza. Men weet niet in welke mate chemicaliën en munitie de bodem precies hebben aangetast en dus is er een groot risico dat de weinige geoogste gewassen giftig zijn. Het vlees is niet veiliger, want meerdere waarnemingen hebben vastgesteld dat het weinige vee dat de oorlog tot dusver heeft overleefd, voedsel zoekt in afvalbergen en andere broeihaarden van infecties. Bovendien hebben zowel vee als gewassen zuiver water nodig.
Wanneer landbouw oorlogsmunitie wordt
16 juni 2025Hoe te beginnen aan wederopbouw?
Om een idee te krijgen hoe moeizaam de heropbouw zal lopen, kan de VN terugblikken op de oorlogsescalatie van 2008-2009. Ook toen leidden de gevechten tot ondergrondse rioollekkages en verontreinigingen met zware metalen als lood, cadmium, chroom, koper, kobalt, nikkel, kwik en zink die veel wijder verspreid waren dan aanvankelijk leek. De VN vermoedt dat het dit keer nog erger zal zijn. Net daarom moeten de kleine, (relatief) onbeschadigde resterende gebieden koste wat het kost beschermd worden, vindt de VN-milieudienst. Deze bevinden zich vooral in het midden en ten westen van de Gazastrook. Ook verticale landbouwsystemen - die nu al her en der zijn opgezet, zelfs in vluchtelingenkampen – kunnen nuttig zijn. Groenten die gekweekt worden via hydroponie komen immers niet in contact met de ernstig vervuilde bodem.
Hoewel Gaza een grote woningnood kent, moet de regio volgens de VN opletten om noodwoningen absoluut niet in de nabijheid van de weinige vruchtbare grond te bouwen. Bovendien moeten er dringend waterzuiveringsketens worden opgezet zodat men gewassen kan irrigeren zonder de bodem verder te vergiftigen. Er zullen ook tonnen puin moeten worden geruimd om de nodige infrastructuur te herstellen. De VN schat dat er 727 hectare land nodig zal zijn om alle puin te bergen, wat in het dichtbevolkte Gaza niet realistisch is. Zeker niet omdat Gaza al voor oktober 2023 moeite had met afvalbeheer. Recyclen is dan ook het antwoord volgens UNEP, want dat zou de totale kostprijs van afvalverwerking ietwat verminderen. Hoe dan ook zal puinruiming alleen ongeveer één miljard Amerikaanse dollar kosten. "De kostprijs om van Gaza opnieuw een leefbaar gebied te maken met gezonde natuur, waterinfrastructuur en een consistente voedselvoorziening, valt niet te overzien", luidt de conclusie van het rapport.
Lees het volledige rapport hier.
Beeld: UNRWA
