“In deze snel veranderende wereld is Mercosur-akkoord wel te begrijpen”

Naast een bespreking van de landbouwmarkten kijkt Marc Ballekens, directeur van het Praktijkcentrum voor Land- en Tuinbouw (PCLT) en manager van sectorfederatie Seed@Bel, ook elk jaar met een landbouwblik naar Europa en de wereld. “Vandaag staan we midden een geopolitiek keerpunt”, stelt hij. “Vanaf de Tweede Wereldoorlog zijn we geëvolueerd naar een geglobaliseerde wereld waarbij samenwerking op vlak van handel, recht en veiligheid centraal stond. Intussen zitten we volop in de afbouw van het globalisme en staan de Europese Unie en dus ook het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, de NAVO, de Verenigde Naties, de Wereldhandelsorganisatie, de Wereldgezondheidsorganisatie en de internationale rechtspraak gigantisch onder druk."

Twee strijdtonelen

Het is in de ogen van Ballekens niet toevallig dat de wereld in brand staat precies op de breuklijn tussen die twee blokken. Het gaat bijvoorbeeld over Oekraïne, Israël en Gaza, Soedan en Jemen. Meteen ligt ook het Rode Zeegebied in de vuurlinie. De honger van de grootmachten naar grondstoffen maakt meteen ook een strijdtoneel van Afrika. En ook Zuid-Amerika wordt steeds meer aangesproken.

Afrika telt momenteel 1,3 miljard inwoners, tegen 2050 zullen er dat 2,5 miljard zijn. Ballekens wijst erop dat zowel de Russen, de Chinezen als de Amerikanen vandaag al actief zijn op het continent. “Rusland is er met de Wagner-groep. Amerika bouwt er een nieuwe spoorlijn vanuit Lobito in Angola naar de koper- en kobaltmijnen op de grens tussen Congo en Zambia. China legt ook een spoorlijn aan naar diezelfde koper- en kobaltmijnen, maar dan vanuit Dar Es Salaam in Tanzania.”

Het tweede werelddeel dat op de voorgrond treedt is Zuid-Amerika. “Mercosur is het handelsblok in Zuid-Amerika waar Brazilië, Paraguay, Uruguay en Argentinië deel van uitmaken. Je kan dat vergelijken met de Europese Unie van meer dan 40 jaar geleden toen het nog geen echte politiek geïntegreerde unie was, maar enkel een economische unie”, verduidelijkt Marc Ballekens. “Nieuw is dat Bolivia in april 2024 is toegetreden tot Mercosur. En die toetreding van Bolivia is medebepalend waarom de Europese Unie na een onderhandeling van tien jaar toch een handelsakkoord heeft afgesloten met Mercosur.”

Waarom heeft Europa dit akkoord toch goedgekeurd? Volgens Ballekens is de reden simpel: de lithium- en andere mineralenvoorraden in de Mercosur-landen en in Bolivië zijn bijzonder groot. “Dit heeft ongetwijfeld de houding van de EU beïnvloed. Europa heeft veel lithium nodig, onder meer voor de elektrificatie van de ganse maatschappij, in het bijzonder het wagenpark. Vandaag is er lithium te vinden in China en in Rusland, maar dat zijn niet bepaald onze vrienden. Dus hebben we er nood aan om op goede voet te staan met Zuid-Amerika en meteen dus ook met een deel van de BRICS-landen. Hoewel de beslissing van de Europese Commissie onverteerbaar is vanuit landbouwkundig oogpunt, is ze ook wel te plaatsen. We hebben in de wereld nieuwe economische bondgenoten nodig.”

Waarom Oekraïne de oorlog niet mag verliezen

Ballekens liet ook nog zijn licht schijnen over de oorlog in Oekraïne. Hij wijst erop dat het bijzonder belangrijk is dat Oekraïne de oorlog niet verliest en wordt ingelijfd door Rusland. “Als dat gebeurt, dan ontstaat er een nieuw land dat zo’n grote speler op de graanmarkt wordt, dat die bij manier van spreken in de achtertuin van Europa permanent onze graanmarkten zal bepalen”, klinkt het.

Vandaag is China met ruim 130 miljoen ton de grootste graanproducent ter wereld. India volgt op de tweede plaats met 94 miljoen ton. Maar beide landen produceren onvoldoende om hun eigen bevolking te voorzien van voldoende graan. Dat is evenwel anders voor Rusland en Oekraïne. Samen produceren zij bijna 100 miljoen ton graan. Bovendien ligt hun productie per inwoner ver boven de zelfvoorzieningsgraad. Dus kunnen ze quasi permanent de Europese graanmarkt ontwrichten. En wie de graanmarkt kan ontwrichten, ontwricht het Europees akkerbouwsysteem.

Europese voedselautonomie als antwoord

Al deze geopolitieke veranderingen maken in de ogen van Ballekens één ding duidelijk. “Nu onze Amerikaanse partner het meer en meer laat afweten en nu de ganse wereld en zeker de landen rondom Europa niet de minste stabiliteit vertonen, is het meer dan ooit belangrijk dat de Europese Unie aan haar voedselautonomie werkt. We zitten niet langer in een geglobaliseerde wereld waarin iedereen met behoorlijk wederzijds vertrouwen zaken met elkaar kan doen. We kunnen niet langer soms afhankelijk zijn van bijvoorbeeld landen in West-Afrika waar onze suiker deels vandaan komt nadat in 2006 een derde van de suikerfabrieken in Europa werden gesloten. En we kunnen niet langer zorgeloos soja-eiwit halen van de andere kant van de wereld. Neen, we geven de boeren beter hier een premie van 1.000 euro per hectare voor de teelt van eiwithoudende gewassen in plaats van deze budgetten te spenderen aan agromilieuklimaatmaatregelen. We hebben de beste gronden, de beste technologie, nog steeds het beste klimaat en vooral de beste en meest opgeleide boeren. We kunnen dus zelf ons voedsel produceren en zullen dat dan ook doen”, concludeert Marc Ballekens.