Tarweprijs op historisch laag niveau: “Geen uitweg zonder oorlog of klimaatramp”
Graanboeren worden geconfronteerd met de laagste tarweprijzen in decennia. De verhouding tussen vraag en aanbod is door globale overproductie bijzonder scheefgegroeid. Tarwe noteerde op de termijnmarkt in Chicago donderdag aan 5,3525 dollar per bushel, het laagste niveau sinds september 2020 en 60 procent lager dan de piek in 2022, na de Russische inval in Oekraïne. Volgens Marc Ballekens, manager bij sectororganisatie Seed@Bel, is er geen beterschap in zicht. “Afgaande op de normale consumptie en productie in de wereld, zullen de prijzen niet stijgen”, zegt hij. “Er zou al een externe factor moeten bijkomen, zoals een klimatologische ramp, of een uitbreiding van de huidige militaire conflicten.”
Op de termijnmarkt is de prijs van tarwe gedaald naar het laagste niveau in bijna drie jaar tijd. Volgens Ballekens stevenen we af naar een scenario dat we in decennia niet meer hebben gezien. Sinds begin dit jaar is de tarweprijs al zowat 13 procent gezakt. Er is een grote aanvoer vanuit Rusland, 's werelds grootste uitvoerder van tarwe. Ook de productie in Australië - wereldwijd een grote exporteur - zal naar verwachting toenemen, terwijl er gunstige weersvooruitzichten zijn voor tarwe in de VS. Productie in overvloed dus, maar dat is voor de wereldeconomie geen goed nieuws.
Geen uitweg
“De tarweprijs zat op een behoorlijk stevig niveau voor de Oekraïnecrisis”, kadert Ballekens. “Tijdens de oorlog is deze naar ongekende hoogtes gestegen, omdat de tarwe van deze grote producent geen uitweg meer vond naar de wereldmarkt. Omdat er geen evacuatie van Oekraïense tarwe meer mogelijk was via de Zwarte Zee, is men beginnen exporteren langs de weg en het spoor via het westen, namelijk Polen en Roemenië. De Europese markt wordt nu overspoeld met Oekraïens graan, en wat we daarmee moeten aanvangen is een moeilijk politiek debat. Langs de ene kant moeten we Oekraïne steunen in de oorlog. Langs de andere kant bezetten de Poolse boeren nu al weken de grenzen, omdat ze in een ontzettend moeilijke situatie gezet worden.”
De timing van deze aanvoer kon niet slechter, want in de rest van de wereld kent de tarweproductie topjaren. “Rusland bijvoorbeeld, een zeer grote speler op wereldniveau, tekent enorme producties op. De balans tussen stock en productie is dus helemaal zoek. Als je er dan ook nog eens de hoge oogsten elders in de wereld bijneemt, kom je tot een zeer lage prijs voor de granen. En jawel, we hebben nog slechte jaren gekend, maar wat we vandaag zien, doet denken aan lang vervlogen tijden. We zitten op een level van decennia geleden, en ik zie er niet meteen een uitweg in.”
De prijzen zijn een ramp voor onze graanboeren. België mag dan wel gekend staan als een aardappelland, maar in feite telt ons land ‘slechts’ 100.000 hectare aardappelen, vergeleken met 200.000 hectare tarwe. Rekenen we daar spelt, gerst en andere granen bij, komen we aan 270.000 hectare granen in België. “Onderschat het dus niet”, zegt Ballekens. “De prijszetting van het graan is zeer bepalend voor de rendabiliteit van onze landbouwbedrijven.”
Zijn er winnaars?
Overproductie en lage graanprijzen zouden interessant kunnen zijn voor de consument, maar dat blijft voorlopig theorie. “Leiden lagere graanprijzen tot goedkopere voedselprijzen? Logischerwijs kan je dat denken. Maar in de praktijk zien we dat niet. Wanneer de boer minder verdient aan zijn productie, zie je dat zelden vertaald in goedkopere prijzen in de warenhuizen. Dat is trouwens één van de redenen waarom boeren op dit moment in grote getale op straat komen. Nochtans zijn de goedkope graanprijzen wel interessant voor de veehouderij, omdat de prijzen van soja en graankorrelmaïs gedaald zijn. Zal de consument hier op termijn iets van merken? Misschien, maar daar durf ik er mijn hand niet voor in het vuur steken. Er zijn duizend en één factoren die meespelen om de prijszetting van voeding te bepalen.”
Wanneer de boer minder verdient aan zijn productie, zie je dat zelden vertaald in goedkopere prijzen in de warenhuizen
Hopen op een ramp is cynisch, maar voorlopig lijkt dat het enige wat de graanprijzen uit het slop kan helpen. “Ofwel zal het moeten komen van een extreme klimatologische omstandigheid die de vraag sterk aansterkt of het aanbod fnuikt, zoals een zomer die zo heet is dat een groot deel van het graan in bepaalde regio’s verschroeit”, zegt Ballekens. “Een tweede bepalende factor kan oorlog zijn. Het conflict in de Gazastrook zou bijvoorbeeld kunnen uitmonden in een groter conflict in het gehele rode zeegebied. Of er zouden nieuwe militaire conflicten kunnen ontstaan. Extreme schokken lijken me de enige methode waarlangs de prijzen nog uit dit dal kunnen klimmen, want afgaande op een normale productie en consumptie zullen de prijzen niet veranderen.”
Maar wat met de verstoorde graanexport langs de Zwarte Zee? Volgens Ballekens zal Europa daar niet echt – excuse le mot – een graantje van meepikken. “Oekraïne bevoorraadde, net als Rusland, landen in Noord-Afrika, het Midden-Oosten en Azië via de Zwarte Zee, en doet dat nu nog in beperkte mate via een doortocht door Europa, een zware omweg. Oekraïne kan hun vraag dus moeilijker tegemoet komen, maar Rusland kan dat wel. De overexport van Rusland drukt de prijzen. Zij hebben twee jaar op rij een grote oogst gehad. Als dat niet zo was, dan zag de situatie er vandaag heel anders uit.”
