Hooibeekhoeve onderzoekt optimale bescherming tegen melkveehittestress

Hittestress bij melkvee kan je op verschillende manieren beperken. Denk aan voldoende watervoorziening, ventilatie en rantsoenaanpassingen. Melkveestallen zijn traditioneel open stalsystemen, en met ventilatoren kan men extra lucht binnenhalen en de verkoeling voorzien. Maar deze ventilatiesystemen zijn niet altijd optimaal opgesteld. Het aantal ventilatoren en de plaatsing ervan (in dwars- of lengteventilatie) is afhankelijk van het type stal, het type ventilator, de oriëntatie van de stal ten opzichte van de overheersende windrichting en andere gebouwen en eventueel extra koeling. Wil een boer zijn stal dus optimaal ventileren, zal een bedrijfsspecifieke ventilatiestudie en -plan altijd nodig zijn. Life ACLIMA wil melkveehouders hierbij gratis advies bieden.

Hoe pakte Hooibeekhoeve het zelf aan?

In de melkveestal van Hooibeekhoeve werden negen ventilatoren aangesloten op de bestaande klimaatsturing. In het gerenoveerde staldeel hangen de ventilatoren in de lengterichting. In het andere staldeel werd er dwarsventilatie geïnstalleerd.

Naast ventilatie kan water extra verkoeling brengen. We weten allemaal hoe een winderige winterdag ondraaglijk kou kan worden na een regenbui. Volgens hetzelfde principe wordt aan soaking gedaan, een systeem dat de dieren rechtstreeks afkoelt door hen nat te sproeien met grote waterdruppels, waarna ventilatoren lucht over de koeien sturen. Naast soaking is ook verneveling een mogelijkheid. Bij verneveling gaat de staltemperatuur dalen door zeer fijne waterdruppels in de lucht te brengen, die onmiddellijk verdampen. Op de ventilatoren wordt een ring sproeiers aangebracht. Een hogedrukpomp voert het water, onder een druk van 70 bar, naar de sproeiers. Daar ontstaat een fijne nevel. De nevel absorbeert de warmte uit de lucht waarna de ventilatoren de frisse lucht richting de dieren blazen.

Afhankelijk van de luchtvochtigheid in de stal kan een afkoeling van 3 tot 5 graden worden bereikt. Belangrijk hierbij zijn de regeling van de luchtvochtigheid en de instellingen op de regelapparatuur. Het vee en de stal mogen niet nat worden. Verneveling is op te starten bij een temperatuur hoger dan 27°C en stopt bij een relatieve vochtigheid (RV) van 70-80 procent. Waarom niet hoger? Simpel. Een hogere RV kan luchtwegproblemen veroorzaken bij de koeien.

Te koude zomer

De Hooibeekhoeve heeft dit vernevelingssysteem afgelopen zomer voor het eerst uitgetest, met opvolging van alle klimaatparameters. Onderstaande grafiek geeft aan dat de staltemperatuur (blauwe lijn) effectief een aantal graden zakt ten opzichte van de buitentemperatuur (oranje lijn) bij het vernevelen. De gele balkjes geven de tijdsduur aan dat de verneveling gedraaid heeft.

Een echte vuurdoop was het echter niet. De zomer van 2023 was geen extreme zomer, wat maakt dat de onderzoekers slechts in beperkte mate data konden verzamelen. De komende zomers zal de Hooibeekhoeve het water- en energieverbruik van de installatie en de dierparameters zoals gezondheid, voeropname en melkproductie verder onderzoeken. Melkveehouders die zich kandidaat stellen voor een klimaatadaptatietraject, zullen zo gewapend met de juiste info hun dieren kunnen beschermen in een uitdagend klimaat.