70% van Belgen wil Nutri-Score verplicht op alle producten zien, maar EU talmt
nieuwsUit nieuw onderzoek van Sciensano blijkt dat 70 procent van de Belgen voorstander is om de Nutri-Score te verplichten op alle voedingsproducten. Maar daarvoor is een Europese regelgeving nodig, die momenteel onderaan de stapel van beloofde Farm-to-Fork-initiatieven ligt. "Veel landen vinden dat er veel tijd verloren gaat in de afwachting van een Europese aanpak. Dit ongenoegen kan ervoor zorgen dat de druk op Europa stijgt om toch een algemene etikettering uit te werken", duidt dr. Stefanie Vandevijvere, senior onderzoeker Voeding en Gezondheid bij Sciensano.
Een nieuwe studie uitgevoerd door onderzoeksinstelling Sciensano op vraag van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu onderzocht de invloed van het Nutri-Scorelogo op de aankoopintenties van voedingsproducten, zoals ontbijtgranen, vruchtensappen en zuivelproducten. Daaruit blijkt dat de koopintentie van consumenten voor voedingsmiddelen met een Nutri-Score A en B aanzienlijk hoger was wanneer dit vermeld stond op het etiket, dan wanneer er geen Nutri-Score op prijkte. Bij producten met Nutri-Score D en E leidde de aanwezigheid van de score daarentegen tot een lagere perceptie van de voedingskwaliteit en een verminderde aankoopintentie. Deze verhoogde of verlaagde aankoopintentie werd niet beïnvloed door de aan- of afwezigheid van voedings- en gezondheidsclaims zoals 0%-vet of ‘goed voor het immuunsysteem’ .
Belgische consument is fan
Daarnaast werd ook onderzocht hoe de Belgen naar de Nutri-Score kijken. Daaruit blijkt dat twee derde van de Belgen voorstander zou zijn om de score op alle producten verplicht te maken. “Belgen zijn fan maar vergeleken met Frankrijk waar 90 procent voorstander is, ligt het percentage toch een stuk lager”, duidt Vandevijvere.
Nutri-Score heeft vaak een omgekeerd effect
10 februari 2023Een vaak gehoorde kritiek op de Nutri-Score is dat het systeem enkel toelaat om producten te vergelijken binnen dezelfde productcategorie. Een groene score betekent dus niet automatisch een gezond product, maar een gezond product binnen de productcategorie. Daarom dat een diepvriespizza bijvoorbeeld score B kan krijgen en een brood score C, wat tot verwarring kan leiden bij een consument.
Uit het Sciensano-onderzoek blijkt dat toch 70 procent van de Belgen ondertussen weet wat de Nutri-Score inhoudt. Al blijkt ook dat lang niet iedereen het daarom effectief als hulpmiddel gebruikt tijdens het winkelen. Het aandeel Belgen dat aangeeft de Nutri-Score soms, vaak of altijd gebruikt om te beslissen welke voedingsproducten ze kopen ligt op 43 procent. “In vergelijking met Frankrijk liggen deze cijfers ook eerder aan de lage kant”, aldus Vandevijvere. “Dit kan te wijten zijn aan het feit dat het er al twee jaar langer in voege is en er meer campagne rond gevoerd wordt.”
Nutri-Score verplicht in Europa
Terwijl sommige individuele lidstaten zoals België, Frankrijk en Nederland al gebruikmaken van de Nutri-Score, is er nog geen verplichte uitrol ervan op EU-niveau. In het kader van de Farm-to-Fork-strategie had de Europese Commissie nochtans een verplichte geharmoniseerde voedingswaarde-etikettering tegen 2022 aangekondigd. Maar dit initiatief rekende op heel wat tegenstand vanuit de voedingsindustrie en lidstaten, waardoor het al sinds 2022 bijzonder stil is rond het dossier.
Landen zoals Italië en Griekenland hebben zich al meerdere malen verzet tegen het invoeren van een geharmoniseerde voedingsscore. Eén van de belangrijkste redenen die ze hierbij aanhalen zijn de culturele verschillen en voedingspatronen tussen de Europese landen. Wat als gezond wordt beschouwd in het ene land, kan als minder gezond worden gezien in een ander land. Een traditionele mediterraans dieet bevat bijvoorbeeld veel olijfolie en kazen, wat een lagere Nutri-Score zou betekenen vanwege het vetgehalte. Omdat hun nationale voedingsrichtlijn beter aansluit bij hun specifieke voedingsgewoontes, zijn deze landen dan wat meer terughoudend om een brede EU-standaard te accepteren. Hierbij wordt vaak ook geschermd met het feit dat voedingswaardering complex in elkaar zit en een waarderingssysteem zoals Nutri-Score daar te eenvoudig voor is.
Ook het economische aspect bij de terughoudende landen mag niet uit het oog verloren worden. Veel van hun culinair erfgoed zou een ‘slechtere’ waardering kunnen krijgen en een negatief effect kunnen ondervinden op de internationale markt. Om die reden staan ook weinig voedingsproducenten, ongeacht uit welke lidstaat, te springen voor een verplichting van de Nutri-Score.
Rekenmethode Nutri-Score wordt verstrengd
28 december 2023Vandevijvere benadrukt dat deze kritiek aan het doel van de Nutri-Score voorbij gaat. “De uiteindelijke bedoeling van de Nutri-Score is om op een toegankelijke manier de informatie die op de achterkant van de verpakking staat, te vertalen naar de voorkant. Hierdoor is het voor de consument makkelijker om in een zeer breed productgamma een keuze te kunnen maken. De Nutri-Score heeft niet de bedoeling om een volledige gezondheidsimpact van een product weer te geven”, aldus Vandevijvere. “Dit systeem kan er ook voor zorgen dat producenten aangemoedigd worden om hun producten te herformuleren zodat ze een betere score krijgen. Bij ontbijtgranen heb je bijvoorbeeld een breed gamma aan scores van A tot E. Al is dit niet voor alle producten een stimulans, sommige groepen zullen altijd een D of een E hebben.”
Stilaan meer draagvlak
Onlangs werd in Brussel een symposium gehouden over de Nutri-Score, een initiatief vanuit het Belgisch voorzitterschap van de EU om het ‘vergeten’ onderwerp nog eens op de Europese agenda te plaatsen. “Uit de belangstelling van het symposium bleek dat toch meer een meer landen geïnteresseerd zijn om de Nutri-Score in te voeren”, licht Vandevijvere toe. “Zelfs de Scandinavische landen die hun eigen voedingswaardesysteem hebben, blijken aan boord te stappen van het Nutri-Scoreschip. Bij velen heerste ook het gevoel dat er genoeg tijd verloren is gegaan in afwachting van een Europese aanpak. Dit ongenoegen en groeiend draagvlak voor de Nutri-Score kan ervoor zorgen dat de druk op Europa stijgt om een EU-etikettering uit te werken.”
Nutri-Score op tv
Zolang er geen Europese richtlijn is, blijft de toepassing van de Nutri-Score vrijblijvend. Nationale overheden kunnen producenten niet verplichten om de Nutri-Score op hun producten te plaatsen. Waar producenten zich wel aan moeten houden zijn reclamerichtlijnen. Daarom gaan in Frankrijk nu stemmen op om de Nutri-Score ook bij reclames en advertenties mee te geven. “Veel onderzoeken laten zien hoe moeilijk het voor individuen is om zich te verzetten tegen de invloed van reclame voor producten met een hoog vet-, suiker- of zoutgehalte. Reclames maken gebruik van overtuigingsprocessen die vaak zeer effectief zijn”, luidt een onderzoek die de invloed van Nutri-Score in reclames onder de loep nam. “Het verstrekken van informatie over de voedingskwaliteit op het moment van ontvangst zou de schadelijke effecten van reclame kunnen verzachten. Dit zou een hulpmiddel kunnen zijn om consumenten te begeleiden naar een keuze voor gezondere producten.”
In België is er reeds een engagement van de voedings- handels en reclamesector die reclame over chips, frisdranken en ijsjes niet langer uitzendt voor en na tv-programma’s die populair zijn bij kinderen. Wie weet wordt dit in de toekomst nog verbreed door ook de voedingswaarde van producten tijdens reclames te tonen.
