Zorgen over implementatie van Europese ontbossingsverordening

De Europese wet tegen ontbossing bepaalt dat soja, cacao, palmolie, koffie, rundvlees, maar ook hout, papier en rubber vanaf 1 januari 2025 niet meer in de Europese Unie verkocht mogen worden als blijkt dat daarvoor bos is gekapt. Aan de hand van satellietbeelden moeten de invoerders van grondstoffen kunnen aantonen dat er voor 2021 geen bos stond op de velden waar hun producten vandaan komen. Hetzelfde geldt voor de Europese boeren. Ook zij moeten kunnen aantonen dat hun producten niet werden geteeld op percelen die ontbost werden, willen zij exporteren.

In de marge van de Europese Landbouwraad die vorige week plaatsvond, werd ook gesproken over de ontbossingsverordening die vorig jaar werd goedgekeurd. Natuur- en milieuorganisaties noemden deze verordening toen onder meer “een mijlpaal om ontbossingsvrije ketens te realiseren”. Hoewel ook de sectororganisaties van handelaars die deze grondstoffen invoeren achter de doelstelling van de ontbossingsverordening staan, staat ze nu toch onder druk.

Zeven lidstaten plaatsen vraagtekens bij uitvoering

Het initiatief werd genomen door Oostenrijk en kreeg al gauw steun van Finland, Italië, Polen, Slovakije, Zweden en Slovenië. België stelde zich als voorzitter van de Europese Raad neutraal op en steunde de oproep niet. “De concrete omzetting van deze verordening dreigt negatieve gevolgen te hebben voor duurzame en kleinschalige land- en bosbouw”, zo stelde de Oostenrijkse landbouwminister Norbert Totschnig in de marge van een bijeenkomst met zijn Europese collega's in Brussel.

De zeven lidstaten ijveren ervoor om de bewijslast te verminderen en uitzonderingen te voorzien voor import uit landen waar het risico op ontbossing gering is. Ze vragen ook uitstel van de inwerkingtreding van de verordening, die normaliter eind dit jaar van kracht wordt. Een twintigtal lidstaten zou begrip tonen. Zo had ook de Duitse landbouwminister Cem Özdemir, die behoort tot de groene fractie, bedenkingen. Hij vindt eveneens dat de Europese Commissie de overgangsfase moet verlengen. 

"Heel moeilijk voor sector om zich voor te bereiden"

BFA, dat de Belgische veevoederproducenten verenigt, erkent de bezorgdheden die leven bij de grondstoffenhandelaars. “De verordening legt in de eerste plaats eisen op aan de bedrijven waarvan onze leden, de Belgische veevoederbedrijven, hun grondstoffen aankopen”, zegt managing director Katrien D’hooghe. “Wij staan absoluut achter de doelstellingen van de verordening. Meer nog, we zijn altijd vragende partij geweest om dit op Europees niveau aan te pakken. Maar zolang de Commissie haar huiswerk nog niet gemaakt heeft en het datasysteem nog niet op punt staat, is het heel moeilijk voor onze sector om zich voor te bereiden.”

D’hooghe wijst er ook op dat grondstoffenstromen soms lange tijd in de keten ‘onderweg’ zijn. Zo is het niet onwaarschijnlijk dat de soja die begin dit jaar in Zuid-Amerika is geoogst, pas volgend jaar Europa bereikt. Bovendien geldt de verordening ook voor rundvlees. Europese rundveehouders zullen dus moeten kunnen aantonen dat hun dieren geen soja hebben gekregen van gebieden die ontbost werden. Dat zou dus betekenen dat ze moeten kunnen aantonen dat de soja die de dieren tijdens hun leven hebben gekregen niet uit ontboste gebieden komt en ze zullen ook moeten kunnen aantonen dat hun runderen op niet-recent ontbost gebied gegraasd hebben. De nieuwe regels treden immers retroactief in werking. Wie niet aan de verplichtingen voldoet, riskeert boetes tot vier procent van de jaaromzet.