Zal de rechtstreekse inkomenssteun binnenkort extra milieu-inspanningen van landbouwers vragen?

Rechtstreekse steun is de inkomenssteun die landbouwers ontvangen uit de eerste pijler van het Europese landbouwbeleid. Volgens de meest recente cijfers blijkt dat in de periode 2018-2022 de rechtstreekse inkomenssteun in de Vlaamse landbouwsector goed was voor 20 procent van het bedrijfsinkomen en vier procent van de opbrengst. “Momenteel biedt de directe steun een vangnet om het inkomen van landbouwers te ondersteunen en inkomensstabiliteit te bevorderen”, aldus het Agentschap Landbouw en Zeevisserij. “Het inkomen van landbouwers ligt immers nog steeds significant onder dat van de totale economie.” Gedurende de periode 2012-2021, lag het gemiddelde inkomen in de totale landbouwsector 17,5 procent lager dan het gemiddeld inkomen van een loontrekkende in Vlaanderen. Over de jaren heen werd deze rechtstreekse steun in steeds grotere mate gekoppeld aan het voldoen van een aantal randvoorwaarden of conditionaliteiten in het kader van milieubescherming, dierenwelzijn en voedselveiligheid. Deze omvatten onder meer verplichte bufferstroken langs waterlopen, minimale bodembedekking en gewasrotatie.

Naast deze basisinkomenssteun omvat het GLB ook nog subsidies in de vorm van vrijwillige ecoregelingen en agromilieuklimaatmaatregelen. Dit kan onder meer gaan over het toepassen van de biologische productiemethode of mechanische onkruidbestrijding, de omzetting van tijdelijk naar blijvend grasland en het verhogen van het organisch koolstofgehalte.

Wat zou nu in de landbouwnota staan?

Volgens De Tijd zou Vlaanderen “de inkomenssteun meer afleiden naar groene subsidies”. “Wanneer de volgende Vlaamse regering opnieuw een verdeling van de Europese subsidies voor landbouwers moet uittekenen, zal ze die meer laten afhangen van de milieu-inspanningen van boeren. De rechtstreekse steun om hun inkomen stabiel te houden, zal daardoor afnemen. Dat staat in de Vlaamse landbouwnota, die De Tijd kon inkijken”, aldus de krant. “In plaats van inkomenssteun krijgen boeren in dat geval meer subsidies voor de korte- of langetermijninspanningen die ze leveren voor natuur, milieu of klimaat. Voor de jaarlijkse, kleinere inspanningen gaat het om de aanleg van bufferstroken met waterlopen waarop geen gewasbeschermingsmiddelen gebruikt mogen worden, het gebruik van mechanische onkruidbestrijding of een ecologisch beheer van graslanden. Bedrijven die omschakelen naar biolandbouw, grasland blijvend beschermen of meerjarige bloemenstroken inzaaien, krijgen daarvoor een grotere som geld.”

Hierbij is het nog niet helemaal duidelijk of Vlaanderen de rechtstreekse steun aan strengere of meer conditionaliteiten wil koppelen, of eerder de rechtstreekse steun wil verminderen en de steun van ecoregelingen en agromilieuklimaatmaatregelen wil opschroeven.

Daarnaast schrijft de Tijd dat de Vlaamse landbouwstrategie in de toekomst zou opgesteld worden door zowel de minister van Landbouw en de minister van Omgeving, zodat natuurbelangen voldoende zouden doorwegen. “Van meer geld voor landbouwers is behalve de vage passage dat er 'voldoende budget' moet zijn geen sprake”, aldus de Tijd.

Wat er nu effectief in de landbouwnota staat en of er nu minder rechtstreekse steun zal zijn voor landbouwers, zal nog even in het ongewisse blijven. “De formateur heeft afgesproken om de compromisteksten van de werkgroepen pas 12 augustus te bezorgen”, aldus Bram Bombeek, woordvoerder van uittredend Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v). “Het is nog veel te voorbarig om te claimen dat er minder rechtstreekse steun zal zijn, niemand kan daar nu al iets over zeggen. In de compromisteksten worden algemene principes afgesproken. Hoe iets zal worden uitgewerkt, is nog niet duidelijk. Het is in eerste instantie wachten op de finale compromistekst.” Wel laat de woordvoerder weten dat de partij verder wil werken aan de vergroening die het vorige GLB heeft ingezet. “Als het tenminste op maat van de landbouwer als ondernemer kan gebeuren", zegt hij nog.

Tot slot zouden volgens De Tijd de grote discussiepunten, zoals het timeframe wanneer het huidige depositiebeleid inzake stikstof omgegooid moet worden naar een emissiebeleid, en het zevende mestactieplan (MAP7), nog steeds op tafel liggen.