Vlaanderen niet op schema met klimaatdoelstelling: landbouw loopt grootste achterstand op

De evaluatienota van het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap geeft een overzicht van de meest recente prognoses van de verschillende sectoren die onderdeel uitmaken van het Vlaams Energie en Klimaatplan (VEKP) 2021-2030.  Het rapport kadert in de belofte van de Vlaamse regering om de effectiviteit van klimaatmaatregelen te evalueren en na te gaan of de gestelde doelen haalbaar zijn.

Uit de nota blijkt opnieuw dat Vlaanderen met de huidige aanpak zijn eigen opgelegde doelstelling niet zal halen. De Europese Unie vraagt aan België om de uitstoot van broeikasgassen te reduceren met 47 procent tegen 2030 (tegenover 2005). Omdat deze doelstelling volgens Vlaanderen onhaalbaar is, legde de vorige regering de doelstelling op van 40 procent, een ambitie die de huidige regering heeft overgenomen.

Dat Vlaanderen de reductiedoelstelling van 40 procent niet haalt, komt niet als een verrassing. Drie maanden geleden werd eenzelfde conclusie genomen uit een evaluatierapport van VEKA. In de nieuwe prognose van februari werden sommige maatregelen van het regeerakkoord meegenomen. Daaruit blijkt dat de maatregelen geen structurele verbeteringen teweegbrengen. De prognose van VEKA komt uit op een uitstootreductie van 33,2 procent tegen 2030. Onvoldoende om de doelstelling van 40 procent te halen.

Dit is echter nog geen volledig doorgerekende prognose van het huidig klimaatbeleid. Heel wat maatregelen zijn nog niet genoeg uitgewerkt om reeds te kunnen kwantificeren en op te nemen in de voorspelling. Op termijn zal dit zorgen voor een gunstigere impact, meldt VEKA.

Landbouw en transport hinken achterop

Vooral de sectoren landbouw en transport lopen volgens de evaluatienota achter op de sectorale doelstelling. Zo zou de transportsector volgens de doelstelling slechts 11,4 Mton CO2-equivalent mogen uitstoten, maar zal de sector volgens de huidige prognose 12,2 Mton CO2-eq uitstoten. Landbouw zou een nog grotere kloof hebben tussen de vooropgestelde doelstelling en de prognose. Zo zou de sector slecht 5,1 Mton CO2-eq mogen veroorzaken, maar zal hij afstevenen op een uitstoot van 7 Mton CO2-eq.

VEKA verklaart dit verschil door eerdere aannames bij te stellen op basis van nieuwe inzichten en de beperkte uitwerking van aangekondigde maatregelen. Daarnaast geeft het agentschap toe dat veel ingrepen nog niet in de doorrekening zijn opgenomen en dat er gewerkt is met alternatieve scenario’s.

Onvolledige doorrekening

Zo laat het gebruikte model niet toe om de effecten van emissiereducerende technieken, bemestingstechnieken en indirecte effecten van ammoniakreductie op de broeikasgasuitstoot door te rekenen. “Verder studiewerk en afstemming hierrond is aangewezen”, aldus VEKA. Ook de reducties in de glastuinbouw werd gebaseerd op eigen inschatting omdat de inschatting met het model van VITO niet op tijd werd aangeleverd. Daarnaast wordt in het VEKP ook gerekend op een sterke stijging in het aantal pocketvergisters op boerderijen om de doelstelling van 2030 te halen. Omdat deze stijging momenteel nog niet op het terrein zichtbaar is, ondanks de stijgende interesse, werd deze ook nog niet meegenomen in de prognose. Ook andere maatregelen uit het VEKP en het stikstofdecreet zijn buiten beschouwing gelaten omdat de implementatie in de praktijk nog onvoldoende duidelijk is, of omdat ze een indirect effect hebben. Zo zijn de maatregelen rond ammoniakuitstoot moeilijk door te rekenen.

Naast extra inspanningen voor de landbouw- en transportsector, is er ook nog wat inhaalwerk nodig in de industrie en residentiële sector. Enkel de afvalsector ligt momenteel in Vlaanderen helemaal op koers.

Kloof opvullen met geld

Indien België tegen 2030 niet voldoet aan de door de Europese Unie opgelegde reductiedoelstelling van 47 procent zal ons land genoodzaakt zijn om emissierechten te kopen van andere Europese landen die hun doelen wel behalen. Veel landen zitten echter in hetzelfde schuitje als België en zullen op zoek zijn naar rechten op een verhitte markt. Dat kan België, en bij uitbreiding Vlaanderen, duur komen te staan.

"De uitdaging waarvoor we staan, is groot. En Vlaanderen staat vandaag helaas minder ver dan gedacht", reageert Vlaams minister van Energie en Klimaat Melissa Depraetere (Vooruit). "We zullen dus met z'n allen een serieuze tand moeten bijsteken. Als we nu niet investeren, zal de factuur binnen enkele jaren dubbel en dik bij de Vlaming terechtkomen." Depraetere zegt ook dat de regering snel aan de slag zal gaan met de actualisatie van het Vlaams Energie- en Klimaatplan. Dat zal "bijkomende maatregelen" op "verschillende domeinen" bevatten.