Vlaanderen ver verwijderd van eigen klimaatdoelen

Tekortkomingen op mobiliteit en landbouw

Het rapport, opgevraagd door Vlaams minister van Wonen, Energie en Klimaat Melissa Depraetere (Vooruit), benadrukt dat bijkomende acties noodzakelijk zijn. Depraetere roept de Vlaamse ministers van Mobiliteit en Landbouw, respectievelijk Annick De Ridder (N-VA) en Jo Brouns (cd&v), op om extra inspanningen te leveren. De vraag blijft echter of Brouns bijkomende beperkingen wil opleggen voor boeren, zeker in het licht van het recente stikstofakkoord en de aanstaande MAP7-regels.

Landbouw is verantwoordelijk voor bijna tien procent van de totale uitstoot van broeikasgassen in Vlaanderen, met methaan (CH4) uit de veestapel en stikstofoxide (N2O) uit mestopslag als belangrijkste bronnen. Het gaat in mindere mate om CO2.

De vertraging in CO2-reductie wordt mede toegeschreven aan het schrappen of verzwakken van maatregelen door de huidige regering-Diependaele. De vorige regering wilde de verkoop van nieuwe verbrandingsmotoren verbieden tegen 2029. De huidige regering verschuift die termijn naar 2035 en volgt zo de EU-trend.  Daarnaast stuurde het Vlaams Energie- en klimaatagentschap (VEKA) de modellen op uitstoot te berekenen hier en daar bij. Toch wordt ook duidelijk dat de regering-Jambon, die op klimaatvlak met de voeten sleepte, nefast was voor de cijfers.

Europese verplichtingen en financiële consequenties

De Europese Unie heeft eind 2015 het klimaatakkoord van Parijs ondertekend. Om dit VN-akkoord na te leven, hebben de Europese lidstaten afgesproken hun uitstoot tegen 2030 met 55 procent te verminderen. Tegen 2050 wil Europa naar een ‘netto-nuluitstoot’. Vlaanderen blijft echter achter bij deze doelstellingen. De vorige Vlaamse regering-Jambon stelde dat het Europese doel van 47 procent reductie tegen 2030 “onhaalbaar” was en hield vast aan 40 procent.

Zonder bijkomende maatregelen blijft Vlaanderen steken op een reductie van 33 procent. Als deze doelen niet gehaald worden, zal de Vlaamse regering genoodzaakt zijn om emissierechten te kopen in andere Europese landen die hun doelen wél behalen. Dit kan Vlaanderen honderden miljoenen euro's kosten.

Structurele problemen en gemiste deadlines

De uitstoot van broeikasgassen in Vlaanderen is de afgelopen tien jaar grotendeels stabiel gebleven, met slechts twee uitzonderingen: de coronacrisis (2020) en de energiecrisis (2022). Voor de trage vooruitgang zijn verschillende oorzaken aan te wijzen, waaronder de langzame overgang naar elektrische voertuigen en te optimistische inschattingen van de vergroening in de landbouw.

Daarnaast blijft Vlaanderen in gebreke bij de opmaak van een klimaatplan. Het verplichte Belgische klimaatplan, dat in juni ingediend had moeten worden bij de Europese Commissie, is nog niet afgerond. Hierdoor riskeert Vlaanderen een inbreukprocedure en mag het zich ook aan een fikse boete verwachten.