Vlaanderen staat niet weigerachtig tegenover CRISPR/Cas9

CRISPR/Cas9 is een nieuwe techniek om het genetisch materiaal van een organisme doelgericht aan te passen op een specifieke plaats in het genoom. Op die manier kan een genetisch gewijzigd organisme (ggo) gemaakt worden. Toegepast in de landbouw, kan je het zien als een precisieveredelingstechniek. Net als oudere types ggo’s vallen organismen waarvan het genoom gewijzigd is met de CRISPR/Cas9 techniek, onder strenge richtlijnen. De Europese Raad is – in tegenstelling tot het Europees Hof – van mening dat de nieuwere ggo’s niet onder die strenge richtlijn vallen.

Op 30 april zal de Europese Commissie de resultaten presenteren van zowel een rondvraag bij de lidstaten als een studie over nieuwe technieken die wijzigingen in het genoom van organismen aanbrengen. Vlaams parlementslid Chris Steenwegen (Groen) wou van Vlaams minister van Landbouw Hilde Crevits (CD&V) horen welk standpunt ons land inneemt tegenover die nieuwe technieken, zoals bijvoorbeeld CRISPR/Cas9.

Voorbereiden om standpunt te kunnen innemen

“De FOD Volksgezondheid heeft een aantal stakeholders – waaronder het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) – geconsulteerd over de toepassing van de ggo-regelgeving voor wat betreft CRISPR-mutanten”, reageert de minister. “En zowel ILVO als het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) hebben deelgenomen aan internationale discussies met experten over de mogelijkheden van deze nieuwe technologie.”

De minister laat weten dat ook Vlaanderen - net zoals het federale niveau - nog geen officieel standpunt geformuleerd heeft in de Europese Raad. “Bij het formuleren van een officieel standpunt zullen wij ons verder uitgebreid informeren en uiteraard zullen we hier ook de verschillende betrokken administraties bij betrekken”, aldus de minister. “Die zitten in een interdepartementaal overlegcomité dat recent opgericht is. Dus we maken ons wel klaar om een standpunt te kunnen innemen.”

Voorstander van duidelijkheid

Minister Crevits benadrukt echter dat Vlaanderen voorstander is van duidelijkheid rond CRISPR/Cas9. “Zoals de wetenschappers stellen, creëren nieuwe technieken zoals CRISPR een aantal voordelen”, zegt de minister. “Het selectieproces voor nieuwe rassen en variëteiten zou versneld en meer doelgericht kunnen gebeuren. Er moet natuurlijk ook aandacht zijn voor mogelijke risico’s, maar ook aandacht voor alle kansen.”

Wetenschappelijk gezien is CRISPR/Cas9 een technologie die toelaat om een gerichte mutatie te gaan introduceren waarvan men dan al weet wat het effect zal zijn. Dat biedt opportuniteiten, zeker voor de plantenveredeling. “Op die manier kun je dus een zeer efficiënte manier bekomen om gewassen te doen groeien die bijdragen tot een duurzamere landbouw”, aldus Crevits. “We kunnen bijvoorbeeld schimmelresistentie vermelden waardoor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen drastisch kan worden gereduceerd. Dat is dan weer een belangrijke doelstelling binnen de Green Deal en de Farm-to-Fork-strategie.”

Volgens de minister geven ILVO en VIB aan dat dit een nieuwe technologie is die ons kan helpen om stappen voorwaarts te zetten. “Daarom hebben ILVO en VIB samen met 134 Europese onderzoeksinstellingen, waaronder onze universiteiten, hierover ook vorig jaar een position paper ondertekend”, klinkt het.

Voortrekkersrol opnemen

Verschillende parlementsleden zien alvast een voortrekkersrol weggelegd voor Vlaanderen. “We moeten ons bewust zijn van de maatschappelijke risico’s die aan zulke technieken vasthangen, maar anderzijds bieden ze ook enorm veel opportuniteiten”, reageert N-VA-parlementslid Arnout Coel. “Gezien de uitdagingen die de Europese Unie met de Green Deal wil aangaan, zullen we alle technologische hulp kunnen gebruiken die voorhanden is om die doelstellingen te verwezenlijken. Ik denk dat CRISPR daar één van is en dat Vlaanderen er ook alle belang bij heeft om dat verder te ondersteunen. We moeten ons uiteraard bewust zijn van een aantal maatschappelijke dreigingen die daar ook bij te pas komen, maar die volgens mij wel controleerbaar zijn.”

Ook zijn collega Tom Ongena (Open Vld) sluit zich aan bij die mening. “We moeten natuurlijk altijd goed de gevaren in het oog houden, maar we zijn onszelf mondiaal voor een stuk in een concurrentieel nadelige positie aan het manoeuvreren”, zegt hij. “Ik sluit me dus helemaal aan bij de vraag van de collega’s: laat Vlaanderen alstublieft voortrekker blijven op dat vlak. Blijf daarop hameren, om meer ruimte te geven voor dergelijke technieken, want dat zal ook een zeer belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het oplossen van de klimaatproblematiek waar we voor staan.”

Vraagsteller Chris Steenwegen (Groen) staat iets terughoudender tegenover de nieuwe technieken. “Voor mij is het uitgangspunt altijd: wie wordt er beter van die innovatie?”, besluit hij. “Mijn uitgangspunt is dat de samenleving er in zijn geheel beter van moet worden, en in dit geval moet de landbouwer er beter van worden. Al de rest vind ik minder belangrijk. Met die vragen in mijn achterhoofd ben ik zeer kritisch over dit soort technologieën.”

Het volledige verslag over dit deel van de commissievergadering kan u hier lezen.