Vlaams Parlement erkent Holodomor in Oekraïne als genocide
Het Vlaams Parlement heeft de Holodomor die plaatsvond in de jaren dertig van vorige eeuw, erkend als genocide. De Holodomor wordt bestempeld als de "uitroeiing door hongersnood" van Oekraïne, dat toen nog deel uitmaakte van de Sovjet-Unie. De ramp kostte het leven van 3,5 miljoen tot 7 miljoen burgers, vooral op het platteland. De erkenning van de hongersnood als genocide heeft ook tegenstanders. “Collectivisering van landbouw met catastrofale gevolgen staat nog niet gelijk met genocide”, tweette advocaat Fernand Keuleneer.
Nadat Josef Stalin in 1922 de macht van Lenin overnam in de Sovjet-Unie, werd in de jaren twintig en dertig een collectivisering van de landbouw en industrie doorgevoerd waarbij bedrijven in overheidshanden kwamen. Private bedrijven werden onteigend en landeigenaren werden vermoord of naar Siberië verbannen. De collectivisatie van de landbouw in Oekraïne had dramatische gevolgen voor de voedselproductie en voedselvoorziening in het land.
Door de collectivisering van landbouwbedrijven werden gewassen telkens door Moskou opgeëist, met een daling van productie tot gevolg. De landbouwers en plattelandsbevolking bleven berooid achter wat resulteerde in gruwelijke hongersnoden. De hongersnood bereikte zijn dieptepunt in de winter van 1932-1933. De ramp ging als Holodomor (Russisch voor hongersnood) de geschiedenisboeken in. Naar schatting maakte de ramp 3,5 miljoen tot 7 miljoen slachtoffers, het is daarmee een van de grootste tragedies van de twintigste eeuw.
Hongersnood als machtsinstrument
Volgens de resolutie, die woensdag door het Vlaamse parlement werd aangenomen, was de massale hongersnood een doelbewuste poging om de opstandige bevolking in deze regio's de mond te snoeren en hen te laten gehoorzamen aan de centrale autoriteiten. De kwestie is al decennia lang voer voor discussie onder historici en landen. Tegenstanders van de erkenning als genocide zijn van mening dat de massale hongersnood mogelijk een, niet bedoeld, uitvloeisel was van de collectivisatie.
Een van de aanhangers van deze theorie is bijvoorbeeld de advocaat Fernand Keuleneer. “Er wordt veel te losjes omgesprongen met de term "genocide" en dat niet enkel in dit geval”, reageert hij op Twitter op de houding van PVDA die zich in het Vlaamse parlement onthield van stemming.
Professor Yves Segers, directeur van het Centrum Agrarische Geschiedenis (KU Leuven), erkent dat er controverse bestaat. Volgens zijn inschatting hebben onderzoekers en historici, zoals Raphael Lemkin en Timothy Snyder (Yale University) voldoende bewijs boven water gehaald om te kunnen stellen dat het wel degelijk om een vooropgezet plan van Stalin betrof. Hij wijst op het feit dat de Sovjetleider bijvoorbeeld zeer bewust bezig was met het elimineren van de Oekraïense elite. Hij vreesde zij de eenheid van de Sovjet-Unie in gevaar kon brengen. “Daarnaast kan de Sovjetmachthebber zich, gezien de omgang van de ramp, niet beroepen op het feit dat men het niet geweten zou hebben.”
Europese Commissie herinnert Rusland aan ‘Holodomor’
24 maart 2022Honger als oorlogswapen Poetin
Niet alleen onder veel bekende historici is er consensus over het feit dat de georkestreerde hongersnood de Oekraïense bevolking op de knieën moest krijgen, ook veel westerse landen zijn het hierover eens. Zo erkende de Duitse bondsdag Holodomor als genocide in november vorig jaar. In december volgde de erkenning van het Europese parlement. Politieke commentators maakten vorig jaar de vergelijking met Poetin die met het sluiten van de Oekraïense zeehavens, honger en dure voedselprijzen als oorlogswapen zou inzetten.
Volgens Segers zijn er tal van voorbeelden in de geschiedenis waarbij honger en voedselzekerheid als wapen werd ingezet. “Neem bijvoorbeeld de blokkade van de geallieerden in de Eerste Wereldoorlog waarmee men de voedselbevoorrading van Duitsland wilden bemoeilijken. Ook de Belgische bevolking heeft daar toen onder te lijden gehad.” Segers geeft aan dat voedsel(zekerheid) door de eeuwen heen oorlogen heeft getriggerd en uitkomsten hebben bepaald. “De voedselschaarste en hoge prijzen hakten in op het moraal van de Duitse bevolking tijdens de Eerste Wereldoorlog, veroorzaakte sociale onrust en politiek protest. Het was een van de redenen waarom Duitsland de oorlog verloor. “
Gemeenschappelijk Landbouwbeleid
“Voor overheden en regeringen is het verzekeren van voldoende en betaalbaar voedsel dan ook al eeuwenlang een belangrijke bezorgdheid”, vervolgt Segers. “Het is bijvoorbeeld ook daarom dat stadsbesturen in de middeleeuwen de graanvoorziening reguleerden en de broodprijs aandachtig in de gaten hielden.” Ook na de Tweede Wereldoorlog speelde voedselzekerheid een belangrijk rol in de beleidsvorming en werd onder het adagium “Nooit meer honger” vanaf 1962 het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) uitgerold. “Hierin probeerde Europa de belangen van producenten en consumenten te verzoenen: een degelijk inkomen voor land- en tuinbouwers enerzijds en voldoende en betaalbaar voedsel voor de consument.”
Bron: Eigen berichtgeving / Belga
