Vlaams Luchtbeleidsplan 2030 op schema maar nog inspanningen nodig
Uit een tweede tussentijdse evaluatie van het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030 door de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) blijkt dat de luchtkwaliteit de laatste jaren systematisch verder verbeterd is. “We zijn op de goede weg zijn om de Europese emissiedoelstellingen tegen 2030 te bereiken”, zegt Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA). “Tegelijk zegt de evaluatie ook dat er nog wel wat werk op de plank ligt.” Zo stelde VMM vast dat de luchtkwaliteit er sinds 2022 niet meer op vooruit gegaan is.
Eind 2019 keurde de Vlaamse Regering het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030 goed. Dit plan bevat doelstellingen op de korte, middellange (tegen 2030) en lange (tegen 2050) termijn en een uitgebreid pakket aan maatregelen om de luchtverontreiniging in Vlaanderen aan te pakken. Zo wil Vlaanderen de impact van luchtverontreiniging op de gezondheid en het leefmilieu verminderen en het aantal vroegtijdige sterftes door luchtvervuiling fors terugdringen alsook de impact van stikstofneerslag op onze natuur afremmen.
In 2021 oordeelde het Hof van Beroep nog dat het Vlaams Luchtbeleidsplan faalde in zijn opzet. De Vlaamse overheid moest daarom aan Greenpeace een dwangsom van 850.000 euro betalen wegens het uitblijven van een kwaliteitsvol luchtbeleidsplan. In 2022 keurde de Vlaamse regering een addendum aan het Luchtbeleidsplan 2030 goed waarmee ze tegemoet wou komen aan de gebreken in het plan.
Belangrijkste oorzaken van de stagnatie zijn de heropleving van de economie na de coronaperiode en meer houtverbranding door gezinnen als gevolg van de energiecrisis
Luchtkwaliteit is verbeterd, nu stagnatie
Uit het voortgangsrapport van VMM blijkt nu dat de luchtkwaliteit in Vlaanderen de laatste jaren systematisch verbeterd is. Er worden steeds minder inwoners blootgesteld aan een overschrijding van de stikstofdioxiden (NO2) jaargemiddelde grenswaarde. In 2022 ging het nog om 0,013 procent van de bevolking. Het bereiken van de NO2-jaargrenswaarde ligt dan ook binnen bereik. Dat zou voornamelijk te danken zijn aan de versnelde ontdieseling van het wagenpark.
“Wel zien we in 2022 geen verdere verbetering ten opzichte van 2021”, duidt VMM. Het jaargemiddelde van de NO2-grenswaardes globaal stagneert. “In 2022 werd wel nog een lichte overschrijding van de stikstofdioxiden-grenswaarde vastgesteld in Houthalen-Helchteren, aan een drukke gewestweg. Maar daar staat ondertussen een ondertunneling gepland.”
Naast de stagnering van NO2 nemen ook polluenten gelinkt aan houtverwarming toe. Polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) komen bij de verbranding van fossiele brandstoffen vrij en zorgen in het menselijk lichaam voor DNA-schade en zijn daardoor erg kankerverwekkend. Houtverbranding is waarschijnlijk de belangrijkste bron van PAK's in Vlaanderen. Daarnaast kan je ook blootgesteld worden aan PAK's via onder meer sigarettenrook, het aanbranden van vlees, en dieselvoertuigen. De bekendste en meest kankerverwekkende PAK is benzo(a)pyreen (BaP), ook de enige met een EU-toetsingswaarde, nam met meer dan 40 procent toe. Een toename die wel nog onder de Europese streefwaarden zit. BaP wordt sterk gelinkt aan houtverbranding en nam wellicht toe als gevolg van de energiecrisis.
Realisatie van alle doelstellingen onzeker
“Vlaanderen zit op schema om de Europese emissiedoelstellingen tegen 2030 te bereiken”, aldus VMM. “De emissies van 2021 liggen onder de NEC-emissieplafonds voor 2030, al is de marge klein.” NEC staat voor nationale emissieplafonds voor lucht. De NEC-richtlijn definieert emissieplafonds die niet meer mogen overschreden worden voor onder meer stikstofoxiden (NOx), zwaveldioxide (SO2), niet-methaan vluchtige organische stoffen (VOS), stofdeeltjes kleiner dan 2,5 µm (PM2,5) en ammoniak (NH3).
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelde haar advieswaarden bij waardoor ook de middellange termijn doelstellingen werden geüpdatet. “De marge op bijvoorbeeld SO2 en PM2,5 is iets groter maar er is nog een lange weg af te leggen om de gezondheidsdoelstelling voor stikstofdioxiden in alle Vlaamse steden te halen”, aldus VMM. "Ook de doelstelling voor vermesting wordt nog niet bereikt. Daarvoor zal het stikstofakkoord een belangrijke bijdrage leveren. Voor verzuring zitten we wel op schema.”
Stikstofuitstoot van zeeschepen veel groter dan aangenomen
29 september 2023Transport
Voor de transportsector werden er een aantal specifieke doelstellingen opgenomen. De maatregelen die ervoor zorgen dat er minder diesels rondrijden, zoals de lage emissiezones en de verkeersbelastingen, hebben effect volgens het rapport. In 2022 is het aandeel diesel in de nieuwverkoop reeds 17 procent en ook ‘zero emissiewagens’ blijken stilaan hun weg te vinden in het Vlaamse landschap. Van de nieuw verkochte wagens is 12 procent een zero emissiewagen waarvan het grootste aandeel bedrijfswagens zijn. Toch rijdt er nog een groot aantal diesel- en benzinewagens rond op onze wegen. In 2022 nam het aantal voertuigkilometers ook opnieuw toe na een forse daling in de coronaperiode in 2020 en in 2021. “Hier is nog een weg af te leggen om de doelstelling te halen”, aldus VMM.
Binnen de transportsector is ook scheepvaart een belangrijke NOx-bron, waar zeevaart het meest toe bijdraagt. Emissies van de zeevaartsector kunnen door het gebruik van schonere motoren en het stimuleren van alternatieve brandstoffen en walstroom worden gereduceerd. “In 2023 werd een politiek akkoord gevonden in de EU hierover gevonden”, zegt VMM. “In het akkoord staat dat de EU-lidstaten zal verplichten om walstroominfrastructuur te voorzien voor de grootste container- en cruiseschepen en het ook schepen zal verplichten om van deze walstroominfrastructuur gebruik te maken.”
We zetten in alle sectoren in op de uitvoering van de maatregelen uit het Luchtbeleidsplan. Alleen zo kunnen we samen zorgen voor zuivere lucht
Houtverwarming
Voor het terugdringen van de luchtverontreiniging door vervuilende verwarmingsvormen zoals houtverwarming is er een 'Green Deal - huishoudelijke houtverwarming’. “Dit leverde diverse publicaties op, zoals een leidraad voor het voorkomen en beperken van hinder en rook afkomstig van huishoudelijke houtverwarmingstoestellen, een code van goede praktijk voor huishoudelijke houtverwarming, een BBT-studie (Best Beschikbare Technieken) voor huishoudelijke houtverwarming en een leidraad met stappenplan voor beter aanpak van hinderklachten van houtkachels”, verduidelijkt VMM. “Dit najaar zal opnieuw gecommuniceerd worden over de beschikbare output van de Green Deal. Ook de campagne ‘hout het gezond’ wordt herhaald.”
Landbouw en industrie
Het emissiereductiebeleid voor de industrie gebeurde via de vergunningverlening. “Vooral in de sectoren met de grootste emissiebronnen zoals chemie, raffinaderijen, elektriciteitsproductie en ijzer- en staalproductie, werden de voorbije jaren bijkomende voorwaarden opgenomen in de vergunningen. Dit heeft geleid tot een daling van de NOX-emissies door industrie”, aldus VMM.
“Voor de landbouwsector zullen ook de maatregelen die ontwikkeld worden in kader van de Programmatorische Aanpak Stikstof (PAS), nodig zijn om de realisatie van de doelstelling voor vermesting bijvoorbeeld veilig te stellen”, zegt VMM.
Bron: Eigen berichtgeving
