Amazonewoud heeft opmerkelijke veerkracht maar wordt op proef gesteld door droogte

Sinds 2000 waren er vier periodes van extreme droogte in het Amazonewoud. Normaal komt zo'n periode één keer per eeuw voor. Dat wijst erop dat het aantal droogteperiodes duidelijk toeneemt. Deze toenemende frequentie en intensiteit van droogte leidt tot bezorgdheden over het afsterven van het regenwoud. Onderzoekers van het departement Aard- en Omgevingswetenschappen van de KU Leuven en het KU Leuven Plant Instituut gingen na in hoeverre het Amazonewoud bestand is tegen zo'n veranderende omstandigheden.

“Het Amazonewoud is sterk afhankelijk van de interne regencyclus, waarbij het bos zelf een deel van zijn eigen regen produceert door transpiratie van de bladeren”, zegt doctoraatsonderzoeker Johanna Van Passel, eerste auteur van de studie. “Droogte in één bepaald deel kan leiden tot bosdegradatie en boomsterfte, en zo ook negatieve effecten hebben op de rest van het regenwoud.”

Kantelpunt

De onderzoekers bestudeerden satellietbeelden van 2001 tot 2019 om te onderzoeken hoe de vegetatie reageert op herhaalde droogteperiodes. "Het is normaal dat de kleur verandert naargelang de seizoenen, maar als de bomen doorheen de jaren almaar meer tijd nodig hebben om zich te herstellen, dan is er meer aan de hand", zegt professor Ben Somers in een persbericht. "Dan spreken we van 'critical slowing down', wat er kan op wijzen dat het ecosysteem een kantelpunt nadert naar grootschalige boomsterfte en uiteindelijk verandert in een gedegradeerd systeem met minder diversiteit en complexiteit."

Uit de resultaten blijkt dat het grootste deel van het Amazonewoud nog niet voor zo'n kantelpunt staat. Volgens Van Passel toont het woud over het algemeen nog een grote veerkracht, wat volgens haar een positieve en enigszins hoopvolle vaststelling is. “Het is wel zo dat we vanaf 2015 een duidelijke vertraging zien in het herstel van het tropisch regenwoud. Dat is het meest uitgesproken in het zuiden: de stabiliteit van het woud staat daar onder grote druk en de menselijke invloed is er ook het grootst”, klinkt het.

De onderzoekers stelden verder vast dat vooral de intensiteit en duur van droogteperiodes bosdegradatie in de hand werken, meer dan het aantal droogtes. Ze noemen het daarom cruciaal om de veerkracht "zo goed mogelijk proberen te beschermen".