“Realistisch” Vlaams Kimaatplan brengt optimisme bij boeren en ondernemers, maar niet bij natuur
nieuwsHet nieuwe Vlaams energie- en klimaatplan (VEKP) moet de uitstoot van broeikasgassen in Vlaanderen aanzienlijk reduceren, al blijven de Europese doelstellingen buiten bereik. Voor landbouw wordt 500.000 ton CO2-uitstoot overgeheveld naar andere sectoren, waardoor men een verstrenging van de doelstellingen minder hard voelt. Boerenbond is eerder positief over het plan, maar waarschuwt dat de taxshift die leidt tot duurder gas en goedkoper elektriciteit hard kan binnenkomen bij glastuinbouwers. Volgens Vlaams landbouwminister Jo Brouns (cd&v) zal de landbouwsector een keuzepakket krijgen voorgeschoteld met "realistische" maatregelen, opgesteld in samenspraak met de sector.
Zelfs met het verstrengde klimaatplan, zal Vlaanderen de Europese doelstellingen niet halen. De Europese Unie vraagt een uitstootreductie van 47 procent tegen 2030, tegenover 2005. Het kabinet van voormalig minister van Omgeving en Energie Zuhal Demir (N-VA) stelde vorige legislatuur dat dit onhaalbaar was, maar wilde wel de kaap van -40 procent behalen. Die belofte werd niet waargemaakt, want volgens een berekening van het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap gingen de vooropgestelde maatregelen slechts leiden tot een reductie van 33,7 procent.
Elektriciteit goedkoper, gas duurder
Met het nieuwe klimaatplan wil de huidige Vlaamse regering alsnog een uitstootreductie van -40 procent verwezenlijken. De meest veelbesproken maatregel is een taxshift waarbij meer dan 360 miljoen euro aan heffingen vanaf 2028 verschuift van de elektriciteits- naar de gasfactuur. Vandaag is elektriciteit in Vlaanderen veel duurder dan gas, terwijl de regering net het omgekeerde wil zien. Naast een vermindering van de lasten op elektriciteit komt er ook een extra prijskorting, om mensen en bedrijven te stimuleren om af te stappen van fossiele brandstoffen.
Volgens minister van Energie en Klimaat Melissa Depraetere (Vooruit) zou de prijsstijging van gas niet voelbaar mogen zijn bij een modaal huisgezin. Zelfs wie verwarmt op gas, zou de duurdere verwarmingsfactuur gecompenseerd moeten zien door goedkoper stroom. De vraag rijst of dit ook zal gelden voor bijvoorbeeld glastuinbedrijven, die aanzienlijk meer gas verbruiken dan elektriciteit.
"Realistische eisen" voor landbouw
De ambities voor de landbouwsector worden haalbaarder dankzij de beslissing om 500.000 ton CO2-uitstoot voor de landbouw te “solidariseren”, dus overgenomen door andere sectoren. Toch zal ook deze sector inspanningen moeten leveren. Volgens de landbouwminister zal een verplicht keuzepakket in samenspraak met de landbouw worden uitgewerkt. "Geen onhaalbare eisen of dure verplichtingen, maar realistische en gedragen maatregelen die haalbaar zijn op het terrein”, aldus Brouns.
Welke maatregelen dit keuzepakket precies zal bevatten, is nog niet helemaal duidelijk. Op de persvoorstelling focuste minister Brouns onder meer op de verduurzaming van de glastuinbouw. "Die sector is momenteel nog sterk afhankelijk van gas", zegt Brouns. "Die moeten we ook meenemen in de transitie naar een verdere verduurzaming."
Brouns ziet ook een rol weggelegd voor genetische modificatie van gewassen. Dit moet gewassen toestaan om met minder inputs een hoge opbrengst te bekomen. Ook wijst de minister erop hoe er binnen de veehouderij nog een aanzienlijke emissiereductie kan gebeuren via aangepast voer. Vlaanderen heeft vandaag al "de meest duurzame koe ter wereld", stelde de minister nog.
Boerenbond voorzichtig positief
Boerenbond reageert voorzichtig positief op het nieuw Vlaams Energie- en Klimaatplan, maar spaart het grootste enthousiasme totdat de concrete uitwerking van de maatregelen is gebeurd. Pas dan zal immers duidelijk worden hoe realistisch de maatregelen werkelijk zijn.
“Er is eindelijk geluisterd naar onze herhaaldelijke oproepen om de nieuwe klimaatdoelstellingen voor de land- en tuinbouwsector haalbaarder te maken”, zegt voorzitter Lode Ceyssens. “In de maatregelen die opgelijst staan, merken we ook het vertrouwen van de regering in onze sector om verdere inspanningen te leveren en de reductiedoelstellingen te behalen. Het is nu belangrijk om samen met de sector te bekijken hoe bepaalde maatregelen concreet vorm krijgen en welke budgetten ertegenover staan. Zo moet de klimaatcatalogus voldoende keuzes bevatten voor rundveehouders. Voor de glastuinbouwsector zijn we vooral beducht voor een te ruwe taks-shift naar fossiele brandstoffen. We verwachten dat de Vlaamse regering de nodige tijd en financiële middelen voorziet om de omslag naar groene energieproductie doordacht te kunnen maken.”
ABS: "Beloon de boeren voor energieproductie"
ABS-voorzitter Bruno Vincent mist creativiteit en innovatie in het energieplan. "We hadden graag een verdienmodel gezien voor biogas en andere groene energie", zegt Vincent. De landbouwer zou volgens hem dus een actievere rol kunnen spelen als energieleverancier. "Daar zit volgens mij een grote win-win."
Vincent vindt het wel een goede zaak dat boeren meer keuze zouden krijgen over de wijze waarop ze hun klimaatdoelen bereiken. Tot slot hoopt hij dat er voldoende rekening mee wordt gehouden met nieuwe technologie.
BBL: "Veehouderij ontspringt de dans"
Van dat voorzichtige optimisme is niet veel te merken bij oppositiepartij Groen en belangenorganisatie Bond Beter Leefmilieu (BBL). Beiden zijn teleurgesteld dat de aangescherpte ambities nog steeds naast het Europees doel van -47 procent zullen schieten. Te meer omdat er aan dit klimaatplan een jaar aan onderhandelingen is voorafgegaan. "Een jaar uitstel, om uiteindelijk toch onder de lat te gaan: deze Vlaamse regering gaat helemaal verder op het elan van de vorige. Het is ronduit genant en teleurstellend", zegt Vlaams parlementslid Aimen Horch (Groen). Volgens Horch zal Vlaanderen door de verminderde ambities twee miljard euro mogen ophoesten, omdat landen die de doelstelling niet halen, elders CO2-rechten moeten afkopen.
BBL uit gelijkaardige kritiek, en wijst erop dat het niet halen van de doelstellingen tegen 2030, ons met een achterstand opzadelt die we moeilijk nog zullen kunnen inhalen. Europa zet koers naar een reductie met 90 procent tegen 2040, en Vlaanderen zal die race ver voor de startlijn aanvatten. “Enkele goede maatregelen, zoals de langverwachte taxshift van elektriciteit naar aardgas en bijkomend sociaal renovatiebeleid nemen niet weg dat dit plan zwaar onder de lat duikt”, zegt BBL.
BBL vindt bovendien dat de industriële veehouderij de dans ontspringt. “Hoewel een afbouw van de veestapel onvermijdelijk is om klimaat en milieu te beschermen”, klinkt het. Ook het solidariseren van de CO2-uitstoot vindt BBL niet kunnen. “Al jaren draagt de landbouwsector onvoldoende bij aan de klimaatdoelstellingen, wat de Vlaamse regering nu expliciet gedoogt, door een deel van de inspanning door te schuiven naar andere sectoren.”
Voka tevreden
Voka is dan weer wel tevreden over het plan, dat “realistisch” is en “geen bijkomende verplichtingen oplegt aan de kleinere industrie”. Dat het plan vooral de focus legt op de gebouwde omgeving, transport en landbouw, vindt Voka terecht. Volgens de werkgeversfederatie heeft deze groep immers de uitstoot al fel verminderd en zit men er ook op koers om de doelstellingen voor 2030 te behalen. Ze kijkt echter wel argwanend naar de verschuiving van heffingen van elektriciteit naar fossiele brandstoffen. "Het is belangrijk om een kostenshock op gas te vermijden. We zullen de modaliteiten van de taks shift nauw opvolgen", zegt Frank Beckx, directeur van het Kennis- en Lobbycentrum van Voka.
