Toekomst van vanille bedreigd door klimaatverandering

De studie richt zich op het Neotropisch gebied en maakt gebruik van soortverspreidingsmodellen om voorspellingen te doen voor het jaar 2050, onder twee klimaatscenario’s. In totaal werden elf wilde vanillesoorten onderzocht, waarvan er vier afhankelijk zijn van dierlijke bestuiving. De resultaten tonen aan dat sommige vanillesoorten aanzienlijk leefgebied verliezen (variërend van -1% tot -53%), terwijl andere hun verspreidingsgebied juist uitbreiden (+11% tot +140%). Voor alle onderzochte bestuivers wordt echter een terugloop in geschikt leefgebied verwacht, met verliezen tussen de 7 en 71 procent.

De overlap tussen het leefgebied van vanilleplanten en dat van hun bestuivers neemt af, vooral bij soorten die afhankelijk zijn van één specifieke bestuiver, met dalingen tot wel 90 procent. Zelfs binnen beschermde natuurgebieden blijkt deze overlap zonder aanvullende maatregelen te zullen afnemen. “Een ontkoppeling van planten en hun bestuivers kan het voortbestaan van wilde vanillesoorten ernstig bedreigen”, waarschuwt hoofdauteur Charlotte Watteyn.

“Wilde vanille essentieel voor robuuste cultivars”

Om de genetische diversiteit van wilde vanille te behouden, zowel in hun natuurlijke leefomgeving als daarbuiten, stelt de studie prioritaire beschermingsgebieden voor. “Het behoud van natuurlijke populaties en de bijbehorende genetische rijkdom is cruciaal om de toekomst van vanille veilig te stellen”, aldus de onderzoekers.

Wilde vanilleplanten zijn bovendien van groot belang voor de landbouw. De commercieel geteelde soort Vanilla planifolia kent een extreem lage genetische diversiteit en is daardoor kwetsbaar voor ziekten, droogte en hitte. Wilde soorten bieden waardevol genetisch materiaal voor de ontwikkeling van nieuwe, weerbaardere cultivars. Het Neotropisch gebied herbergt meer dan de helft van alle bekende vanillesoorten, waaronder veel aromatische varianten met potentieel voor toekomstige veredeling.