Steeds minder biomelkkoeien, maar biomelkproductie stijgt

BCZ benadrukt dat de cijfers van 2023 een voorlopige raming zijn, aangezien de definitieve cijfers over biologische melkkoeien in de Vlaamse regio nog niet voorhanden zijn. Maar aangezien het gros van de productie zich in Wallonië bevindt, vallen er op nationaal niveau al enkele conclusies te trekken. Zo wijzen de Waalse cijfers op een daling van de biomelkveestapel. De melkproductie lijkt dan weer gestegen, althans in Wallonië. “Op Belgisch niveau valt er een stijging waar te nemen van 4,1 procent”, zegt Lien Callewaert van BCZ. “Hier is er wel een verschil tussen Vlaanderen en Wallonië: daar waar in Vlaanderen een daling in leveringen was, vond er in Wallonië een sterke stijging in leveringen plaats.”

Samengevat: er zijn minder koeien, maar ze produceren meer melk per dier. “Een algemene stijging van de productiviteit is op zich een trend die al jaren gezien wordt, ook bij conventionele melk”, zegt Callewaert. “Dat is te danken aan een uiteenlopend aantal punten, zoals genetica, managementpraktijken, technologie, diergeneeskundige zorg enzovoort.”

Waalse boeren, exotische soja

De stijging in productiviteit valt vooral in Wallonië waar te nemen. De productiviteit per dier lag in ons landdeel al erg hoog. Dat biomelk vooral in Wallonië wordt geproduceerd, is volgens Paul Verbeke van BioForum geen toeval. "Biologische veeteelt is grondgebonden. De regels stellen dat je per hectare twee grootvee-eenheden mag houden. Je mag niet meer vee zetten dan het land kan dragen. Doe je dat toch, dan moet je een collega-bioboer kennen in de omgeving die je mestoverschot wil afnemen. Maar hoe dan ook: in Wallonië is landbouwgrond goedkoper dan in Vlaanderen, en dus is het logisch dat de overstap naar bio er makkelijker verloopt dan in Vlaanderen, waar intensiever gewerkt wordt."

Een bijkomende reden is de productie van veevoeder. "Ook dit moet voor een deel van het eigen bedrijf komen", zegt Verbeke. "In de praktijk wordt er bij biomelkvee minder krachtvoer gebruikt, en dus ook minder soja. Er bestaat Europese biosoja, die wordt onder andere geteeld in het Rijngebied, regio Straatsburg, Zuid-Frankrijk en in Italië. Maar soja is een tropische plant, en wie het in België teelt heeft zodanig lage opbrengsten dat het enkel interessant is voor humane consumptie. de meeste biosoja die gebruikt wordt als veevoeder, wordt geïmporteerd vanuit verre landen. In de West-Afrikaanse regio, India en China. Dat vinden we eigenlijk niet ideaal, want we proberen net kringlopen te sluiten en zoveel mogelijk autonoom te werken."

Waar is de consument?

Maar als we de biomelkveestapel willen zien stijgen, zal eerst de vraag aan consumentenzijde moeten vergroten, vindt BCZ. “Hoewel er vanuit de EU doelstellingen binnen de EU Green Deal geformuleerd zijn met betrekking tot 'organic production', blijkt het bio-aandeel voor zuivel in België in ieder geval niet fors toe te nemen”, zegt Callewaert. “Ons inziens zal het aanbod pas echt toenemen als dit ook ondersteund wordt door een vraag aan consumentenzijde.”

“In het dalend aantal biokoeien speelt uiteraard ook de melkveehouders die stoppen mee”, merkt Callewaert nog op.

De oorzaken voor de dalende melkveestapel zijn divers. "Als ik spreek over de gevallen waar ik mee in aanraking ben gekomen, gaat het vooral om veehouders die gestopt zijn omwille van de pensioenleeftijd", zegt Paul Verbeke van BioForum. "Maar ik weet ook dat in Wallonië vele bedrijven samenwerkten met Arla, een Duitse afnemer. Zij hebben een aantal extra criteria opgesteld voor hun telers, en een aantal boeren zagen dat niet zitten. Sommige bedrijven vonden elders een afnemer, maar in het oosten van het land vermoed ik dat sommigen daar niet in zijn geslaagd, en dus zijn moeten stoppen."

Verbeke is echter optimistisch over de biomarkt. "Specifiek voor biomelk, is het aanbod in België min of meer in evenwicht met de vraag", zegt hij. "In Frankrijk is er tot 2022 sprake geweest van overproductie. De vraag naar biomelk was ook daar zeer hard gegroeid omwille van de coronacrisis, maar met de oorlog in Oekraïne, energiecrisis en inflatie is die vraag fors achteruitgegaan. Net als bij alle duurdere voedingproducten. In België kennen we natuurlijk de loonindexering, waardoor de consument de inflatie minder hard heeft gevoeld. De gevolgen van de inflatie hebben we gevoeld, maar we zien dat het langzaamaan weer goed komt. Biomelk heeft het moeilijk gehad in 2022, maar vanaf 2023 hebben we de situatie weer zien beteren, en ik ben ervan overtuigd dat het in 2024 weer goed komt. Het heeft alleen zijn tijd nodig. De markt heeft het moeilijk gehad, wat maakt dat er vorig jaar enkele bedrijven gestopt zijn, maar we zien de situatie weer hernemen."