PFAS in Verdronken Land van Saeftinghe: Hoe een vervuild natuurgebied tot een nieuw verdienmodel leidt
nieuwsGeert Meersschaert en Kris Van Royen die bekend staan om hun "Saeftingher pré-salé"-vlees van runderen die in het Verdronken Land Van Saeftinghe grazen, hebben hun verdienmodel moeten wijzigen. Door PFAS-vervuiling mag vlees uit het natuurgebied aan de haven van Antwerpen niet langer op de markt gebracht worden. “We laten onze vleeskoeien nu binnendijks grazen waar geen PFAS-vervuiling is. In het Verdronken Land gaan we pure natuurbegrazing toepassen en worden de koeien niet geslacht", aldus het koppel. Daarvoor kochten ze de koeien van de Abdij van Averbode aan die op die manier een tweede leven krijgen in Kieldrecht.
Koeien van de abdij van Averbode
Eerder dit jaar werd een kudde van 60 dubbeldoelkoeien afgeleverd op het vleesveebedrijf van Geert Meersschaert en Kris Van Royen in Kieldrecht, nabij Antwerpen. De koeien waren afkomstig van de Abdij van Averbode die haar melkveeactiviteiten afstootte wegens het stikstofdecreet. De abdij stond op de lijst van rode bedrijven met een te hoge impact op de nabije natuur.
In Kieldrecht verliezen de koeien, van het Zwitserse Fleckviehras, hun melkfunctie die ze op de abdij wel nog hadden. Zij zullen ingezet worden voor natuurbegrazing op het Verdronken Land Van Saeftinghe. Het is onderdeel van een bedrijfstransitie van het van origine vleesveebedrijf. Deze transitie was nodig nadat vorig jaar bij een controle per toeval PFAS werd aangetroffen in het vlees van de koeien die graasden in het Verdronken Land Van Saeftinghe, een natuurgebied dat overstroomd wordt door zeewater en water van de Schelde.
Bedrijf geblokkeerd door FAVV
Het nieuws sloeg in als een bom bij de landbouwers die hun verdienmodel in de korte keten hadden gebaseerd op vlees van de Belgisch witblauwkoeien die in het brakwatergebied grazen en daardoor een pré-salé smaak zouden hebben. Na de vondst van PFAS blokkeerde het Voedselagentschap het bedrijf en verbood de verkoop van vlees van dieren die in het Verdronken Land Van Saeftinghe hebben gegraasd. In totaal werden vijf bedrijven rondom het Verdronken Land geblokkeerd.
De familie Meersschaert- Van Royen bleef niet bij de pakken zitten en werkte een aangepast verdienmodel uit. Voortaan komt het vlees, dat via pakketverkoop in de korte keten zijn weg vindt naar de consument, van Belgisch witblauwrunderen die binnendijks grazen, op de weilanden aanpalend aan het bedrijf. Daar is geen PFAS-verontreiniging en de veiligheid van het vlees wordt door controles bevestigd. “Elk dier dat de afgelopen maanden werd verdeeld, moest eerst worden gecontroleerd voordat het vlees verkocht mocht worden. Bij elke controle die we uitvoeren blijkt dat het vlees 100 procent veilig en conform is. We zitten dus momenteel op hetzelfde niveau als elke andere veehouder die runderen buiten laat grazen, en dat is fantastisch nieuws”, klinkt het.
Natuurbegrazing als verdienmodel
Een tweede en nieuw verdienmodel mikt op het ecologisch graasbeheer in het Verdronken Land van Saeftinghe. “Door de PFAS-vervuiling in het Verdronken Land kunnen we uiteindelijk geen vlees meer verkopen van runderen die daar gegraasd hebben. Daarom delen wij onze boerderij opnieuw in en gaan we volop inzetten op ecologisch graasbeheer als tweede pijler binnen ons bedrijf. Zo kiezen we nog sterker voor natuurinclusieve veehouderij”, klinkt het.
Begrazing van het schorrengebied is belangrijk voor het behoud van het unieke natuurgebied. Zo bieden de koeien bescherming tegen de verruiging door riet. “Kort gehouden begroeiing is heel belangrijk voor broedvogels”, klinkt het. Geert Meersschaert geeft aan dat het Grenspark Groot Saeftinghe en stichting Het Zeeuwse Landschap om deze reden de boeren een vergoeding zullen betalen voor de begrazing van het natuurgebied.
De ondernemers schakelen voor deze taak over op Fleckvieh-runderen, een robuust en rustig ras dat volgens hen perfect aansluit bij ecologisch beheer. “Deze dieren hebben weinig krachtvoer nodig en leven grotendeels van gras. Bovendien kalven ze natuurlijk af, waardoor er binnenkort weer koeien met kalfjes te bewonderen zijn in de streek. Dit jaar zetten we alvast de eerste zes ossen uit”, klinkt het.
Zware tijden achter de rug
Met de nieuwe bedrijfsstrategie schijnt er weer licht aan het einde van de tunnel voor de landbouwers. “We wachten nu alleen nog op toestemming van het FAVV om de verplichte tests te stoppen, gezien alle resultaten al positief waren”, besluiten de ondernemers de mailing waarmee zij periodiek hun klanten op de hoogte brengen.
Wij zijn slachtoffer, maar door de beperkingen die ons bedrijf opgelegd krijgt en de kosten die hieruit voortvloeien, lijken we eerder daders
Meersschaert geeft aan dat de ondernemers zware tijden hebben beleefd voor iets, PFAS-vervuiling, waar zij in principe niets aan kunnen doen. “Wij zijn slachtoffer, maar door de beperkingen die ons bedrijf opgelegd krijgt en de kosten die hieruit voortvloeien, lijken we eerder daders.”
Problemen met PFAS-vervuiling en onzekerheden die dit meebrengt voor landbouwers, was voor Boerenbond vorig jaar al aanleiding om te pleiten voor een PFAS-schadefonds. “Dit schadefonds moet de onkosten voor staalnames, bodemsaneringen, aansprakelijkheidsclaims en (imago)verliezen vergoeden.”
