Op stap met een dierenarts: "Minder antibioticagebruik is logisch gevolg van goed gezondheidsmanagement”
ReportageMet diverse maatregelen heeft melkveehouder Phille Renders het antibioticagebruik op zijn melkveebedrijf in Rijkevorsel de voorbije jaren fors teruggebracht. Hij wordt hierbij geassisteerd door dierenarts Jeroen Van den Bulck. “Minder dierziektes is het hoofddoel, een verminderd antibioticagebruik is hierbij het welkome gevolg”, vertelt hij. We treffen de dierenarts op het bedrijf van Renders tijdens de “Internationale week van de sensibilisering voor verstandig gebruik van antibiotica”, die liep van 18 tot 24 november.
De “Internationale week van de sensibilisering voor verstandig gebruik van antibiotica” is een bewustwordingscampagne waarbij organisaties over de hele wereld de risico’s van antibioticagebruik belichten. Namens België maakt AMCRA zich als kenniscentrum sterk voor de reductie van het antibioticagebruik in de veehouderij.
Antibioticagebruik kan leiden tot resistente bacteriën en dat vormt een bedreiging voor zowel de gezondheid van mensen als van dieren. “Resistente bacteriën kunnen overgedragen worden van dier op mens en andersom, door direct contact of indirect via de omgeving. Een ‘One Health’-aanpak die mens, dier en milieu integreert vormt de basis van het antibioticumbeleid in België”, klinkt het.
Humane en dierlijke gezondheidszorg
Dierenarts Van den Bulck is zich sterk bewust van deze risico’s, maar ziet tegelijk dat de veehouderij op sommige vlakken voorloopt op de humane geneeskunde. “Ik heb zelf drie keer antibiotica gekregen voor een ontsteking. Achteraf beschouwd was dat misschien niet nodig. In de humane geneeskunde wordt vaak sneller naar antibiotica gegrepen dan in de veehouderij.”
Het blijkt moeilijk een gezamenlijk bedrijfsbezoek in te plannen met de dierenarts, die met zijn dierenartsenpraktijk actief is in de Noorderkempen. Het werk van een dierenarts blijkt grillig en onvoorspelbaar. Een afspraak in de voormiddag wordt verschoven naar de namiddag omdat hij moet assisteren bij een keizersnede bij een vleesveehouder. Ook de middagafspraak verschuift naar de avond omdat er tal van noodbezoeken tussenkomen.
Phille Renders, die samen met zijn vader een melkveebedrijf met 180 koeien runt, is dan ook opgelucht wanneer de dierenarts uiteindelijk rond 17 uur arriveert. Om hem te assisteren heeft hij één van zijn broers bereid gevonden om te helpen bij het avondmelken. Terwijl Renders een kalf vasthoudt, vaccineert Van den Bulck het dier.
Veel vaccineren om ziektes te voorkomen
Het vaccin, dat op vier en acht weken wordt toegediend, beschermt tegen vier soorten griep. Om kalveren te beschermen tegen diarree worden droogstaande koeien kort voor het afkalven gevaccineerd. “Ook het melkvee wordt gevaccineerd tegen verschillende soorten diarree, blauwtong type 3 en 8, en EHDV”, zegt Renders. “Als het van mij afhangt, komt daar nog een vaccin tegen IBR bij. Je ziet steeds meer IBR-haarden ontstaan. Het risico wordt te groot.”
Als het van mij afhangt, komt daar nog een vaccin tegen IBR bij. Je ziet steeds meer IBR-haarden ontstaan. Het risico wordt te groot
Volgens Van den Bulck slaagt de familie Renders er dankzij dit vaccinatiebeleid in om het aantal dierziektes sterk te beperken. “En door ziektes te voorkomen en daarmee melkuitval te vermijden, hoef je minder snel naar antibiotica te grijpen. Minder antibioticagebruik is niet het hoofddoel, maar een logisch gevolg van goed gezondheidsmanagement.”
Hoe (on)terecht is de paniek over antibiotica in ons eten?
17 oktober 2025Impact van vroege detectie en huisvesting
Renders bevestigt dat. Hij merkt bovendien dat koeien die eerder antibiotica kregen soms resistentie ontwikkelen, waardoor het middel minder effectief wordt. Om die reden investeerde hij een jaar geleden in een apparaat dat op basis van melkstalen uierontstekingen kan analyseren. “Er zijn vier types uierontsteking, en één daarvan kan behandeld worden zonder antibiotica.”
Door deze aanpak daalde het antibioticagebruik aanzienlijk. In het AB-register, de databank waarin het gebruik wordt geregistreerd, behaalt het bedrijf ondertussen de hoogste score in vier categorieën. Ook een verbeterde jongveestal draagt daaraan bij: enkele jaren geleden werd het dak geïsoleerd en een ventilatiesysteem geplaatst. “De leefomgeving is veel beter geworden en we zien duidelijk minder gezondheidsproblemen bij het jongvee”, vertelt Renders.
Van den Bulck vertelt dat Renders tot de best scorende bedrijven in zijn dierenartsenpraktijk behoort op het vlak van antibioticagebruik. Veel problemen zijn volgens hem te herleiden tot slechte huisvesting. “En op dat vlak werkt het stikstofarrest jammer genoeg remmend: door vergunningsproblemen wordt investeren in betere huisvesting al een aantal jaren bemoeilijkt.”
Na een rondgang door de stal vertrekt Van den Bulck alweer naar de volgende afspraak. “Er belde net een rundveehouder voor een keizersnede en daarna moet ik nog naar een hobbyboer met een mank dier.”
Alsof zijn agenda nog niet voldoende gevuld is met dierenartsenwerk, helpt de dierenarts naast zijn fulltime job mee op het landbouwbedrijf van zijn vrouw Nele Verheyen. Zij runt De Kruishoeve in Westmalle, een vleesveebedrijf met hoeveverkoop. Sinds 2017 werkt het bedrijf met Black Angus-koeien, aangekocht in Engeland.
Antibioticagebruik in de veehouderij
Binnen het “One Health”-beleid van de Belgische overheid zijn de resultaten in de dierlijke sector bemoedigend. Sinds 2011 is de totale verkoop van antibiotica in de dierlijke sector in België met 59,9 procent gedaald. Sinds 2017 wordt het antibioticagebruik op landbouwbedrijven met varkens, vleeskalveren, vleeskuikens en leghennen nationaal geregistreerd en centraal verzameld. Sinds 2023 is de datacollectie uitgebreid naar rundvee, kalkoenen en andere categorieën pluimvee.
Deze datacollectie en -analyse laten toe om het antibioticagebruik te meten op bedrijfsniveau en dus ook te benchmarken. “De communicatie van de resultaten op bedrijfsniveau verhoogt de bewustwording bij de betrokkenen”, klinkt het bij AMCRA. Ook de “Internationale week van de sensibilisering voor verstandig gebruik van antibiotica” moet de bewustwording vergroten.
