Prijsverschil biologische melk en gangbare melk verdwenen

Biologische melkproductie was de afgelopen jaren een aantrekkelijk verdienmodel. Begin vorig jaar bedroeg het prijsverschil met gangbare melk nog 13,7 cent. Biologische melk werd aan 46,97 cent verkocht en gangbare melk noteerde een Belgisch gemiddelde van 33,25 cent. Uit de jaarcijfers van Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie (BCZ) valt op te maken dat dit grote verschil twaalf maanden later in rook is opgegaan. Biologische melk steeg met 3 cent naar gemiddeld 49,96 cent, terwijl de gangbare melk eind vorig jaar 46,32 euro opbracht.

Vier maanden ver in 2022 heeft de gangbare melkprijs die van biologische bij sommige zuivelverwerkers al ingehaald. “En zo kan het voorvallen dat een biologische melkveehouder minder geld voor zijn melk ontvangt dan zijn buurman die op een gangbare manier melk produceert”, vertelt Jan Halewyck, consulent melkvee bij Boerenbond.

Langetermijncontracten biologische zuivel

De reden voor de geringe prijsstijging van biologische melk ligt volgens experts mede in het feit dat biozuivel vooral in consumentenartikelen, via de retail, zijn weg naar de markt vindt. “En hier wordt gewerkt met vaste contracten. Ondanks de gestegen kosten, moeten we helaas constateren dat de retailers niet bereid zijn om deze contracten open te breken en hogere prijzen te betalen”, vertelt Renaat Debergh, afgevaardigd bestuurder van BCZ.

Deze vaste contracten, die dus vooral in de markt van consumentenproducten spelen, leiden ertoe dat sommige melkverwerkers het moeilijker hebben dan andere. Zo raakte enkele weken geleden bekend dat de Hollebeekhoeve, producent van melk en yoghurt, failliet is gegaan omdat het gestegen kosten niet kon doorrekenen. Milcobel, dat juist sterk actief is op de ingrediëntenmarkt waar geen langetermijncontracten spelen en waar de vraag mondiaal zeer goed is, slaagt er beter in de prijs door te rekenen. Dat bleek ook uit de goede jaarresultaten die het vorige week publiceerde.

Alhoewel de bioboeren de nieuwe contractonderhandelingen met de supermarkten met spanning afwachten, waarschuwt Debergh voor hoge verwachtingen. Het is volgens hem namelijk maar de vraag of groeiende aanvoer van biologische melk gelijke tred houdt met de stijgende vraag naar biologische zuivelproducten. Hij wijst op het feit dat de biomelkproductie sterker gestegen is dan de vraag en dat op termijn een onbalans in de markt kan ontstaan. Dit is vorig jaar gebeurd in Frankrijk waar het aanbod van biologische melk gestegen is, maar de vraag van de consument is gedaald. “Hierdoor is 30 procent van de biologische melk in het gangbare circuit verwerkt en gevaloriseerd, wat dus erg nadelig is voor de leveranciers.”

Aanbod groeit sneller dan vraag

Zo ver is het nog niet in België, maar de BCZ-statistieken wijzen wel uit dat het aanbod sneller groeit dan de vraag. De biologische melkproductie in België is op vijf jaar tijd bijna verdubbeld van 53 miljoen liter in 2016 (1,5 procent van de melkplas) tot 102 miljoen liter in 2021 (2,4 procent van de melkplas). De biologische melkproductie groeit sterker dan de productie van gangbare melk. Pluste de laatste vorig jaar met 0,5 procent, dan groeide het volume biologische melk met 5,8 procent.

Volgens Debergh is de binnenlandse consumptie van 2016 tot 2021 maar met dertig procent toegenomen. Naast de stijging van de vraag door consumenten lijken Belgische zuivelverwerkers ook wat marktaandeel gewonnen te hebben op buitenlandse spelers en wordt er ook wat biologische zuivel geëxporteerd in de vorm van onder andere melkpoeder. “Hierdoor zijn Belgische verwerkers er de afgelopen jaren redelijk in geslaagd een evenwicht te vinden tussen vraag een aanbod”, zegt Debergh.

In zijn vrees voor een overcapaciteit wijst hij ook op de ambitie van Europa om tegen 2030 een bioaandeel te hebben in de zuivelvoorziening van 25 procent. “Momenteel is bio een markt in ontwikkeling met een interessant verdienmodel voor de landbouw. We moeten hier heel voorzichtig mee omgaan. De Europese doelstelling is geen haalbare kaart. Door hieraan halsstarrig vast te houden, bewijs je de huidige biospelers geen dienst. Integendeel, het kan voor hen zwaar negatieve effecten hebben.”

Rentabiliteit biologische melkveehouders onder druk

Dit wordt beaamd door Halewyck van Boerenbond. Het Franse voorbeeld toont volgens hem aan dat biolandbouwers geen enkel voordeel hebben aan een geforceerde groei van de bioproductie binnen de Green Deal, als de consument niet volgt. Over een overcapaciteit maakt de Boerenbondconsulent zich niet meteen zorgen, zeker niet gezien de recente ontwikkelingen. "Het weggevallen van het prijsverschil tussen beide melksoorten zal vermoedelijk een remmend effect op de groei van biologische melkproductie hebben. Een aantal omschakelaars heeft al besloten de transitie naar biologisch voorlopig niet te maken.”

Hij geeft aan dat de rentabiliteit van biologische melkveehouders de afgelopen maanden onder druk is komen te staan door de sterk gestegen grondstofkosten. Zo is de prijs van sojaschroot verdubbeld tot 1.300 euro per ton. “Deze kostenstijging wordt niet gecompenseerd door een stijging van de melkopbrengsten, hetgeen wel het geval is in de gangbare melkveehouderij.”

Als het om de kostenstijging en rentabiliteit gaat, hangt er volgens de Boerenbondadviseur veel af van het weersverloop in de komende weken. “Als we voldoende regen krijgen, kan het gras en ook de klaver groeien. Als deze energie voor de koe niet op het land geproduceerd wordt, moet het in de winter ingekocht worden in de vorm van soja en dat kan onder de huidige prijzen veel pijn gaan doen.”