Perenteler Joerdy (28): “Je kiest niet voor een job, maar voor een leven”
ReportageHet hardfruit valt niet ver van de boom, of toch niet in het geval van perenteler Joerdy Lux (28) uit Borgloon. De jonge boer stapte al vroeg in de voetsporen van zijn vader Rohnny. Als voorzitter van Groene Kring afdeling Fruittelers Zuid-Limburg, kent hij de uitdagingen voor jonge boeren als geen ander. Maar uitdagend als de job mag zijn, schoon is ze des te meer.
“Zonder jonge boeren gaat het niet.” Op 27 juni kwam Groene Kring met een duidelijk statement tijdens de lancering van hun visietekst ‘Boer & Toekomst’. Maar wie zijn de landbouwers van morgen en hoe gaan ze om met de uitdagingen van vandaag? Elke week brengt VILT een portret van een jonge landbouwer die zich inzet voor het voortbestaan van de sector.
Een koppel fietsers rijdt langs een kleine wegel, dwars doorheen de 20 hectare perenbomen van J&R Fruit. Voor hen een tijdelijke passage langs het Haspengouwse landschap, voor Joerdy een landschap waar hij zich elke dag in beweegt. We ontmoeten Joerdy slechts dagen voor de start van de grote pluk. Dit interview is dan ook het laatste moment dat hij nog één uur onafgebroken op een stoel zal zitten, want nadien is het alle hens aan dek.
Toch zijn er enkele deugnieten die al voor de pluk zijn komen proeven van de oogst. Joerdy toont enkele peren met kleine gekraste gaatjes aan de basis, en een diepe rotte holte bovenaan. De kop van de peer is een delicatesse voor kraaien en houtduiven. “Een plaag die ik alleen maar zie verergeren”, zegt Joerdy.
Vogels versus vogels
Afschrikmethoden zijn weinig doeltreffend. “Veel telers gebruiken vogelschrikkanonnen. Deze maken lawaai en jagen de vogels weg, maar ze komen altijd weer terug”, zegt Joerdy.
Ook de jacht biedt geen oplossing. “Je vindt amper nog jagers in de streek, en het bedrijf is omgeven door woningen. Hier kan je niet beginnen schieten Ik heb nestkasten geplaatst voor roofvogels zoals de torenvalk. Zij vangen muizen en woelratten, en kraaien en houtduiven zijn zo verstandig om uit hun buurt te blijven.”
Bronzen poepke
Waar Joerdy’s grootouders ooit begonnen waren met een gemengd bedrijf, onderging J&R Fruit elke generatie een transformatie. Vader Rohnny spitste zich toe op peren, appels en krieken, maar in de jongste jaren besloot de familie volop voor de peren te gaan. De slanke conference, groene hals met een bronzen poepke, is wellicht de meest gekende in onze contreien. Liefhebbers kennen evenwel de aromatische, goudgroene durondeau, de “koning der peren”, te herkennen aan zijn adellijke buikomtrek. Tot slot is er de grove, sappige lucaspeer. Grotendeels afwezig in onze winkelrekken, maar een hit in Oost-Europa. “Mijn favoriete peer? Om te eten: de durondeau”, zegt Joerdy. “Maar niet om te telen.”
Wie denkt dat fruitteelt louter een kwestie is van wachten tot de zomer, vergist zich schromelijk. “Met de hevige regenval hebben we snel alle bomen moeten behandelen tegen schimmelziekten”, zegt Joerdy. “En zie je hier, dat rood? Dat is zonnebrand, van die ene dag van 36 graden, kort erna. Een onvolmaaktheid op de schil, maar erg is het niet.”
Eeuwige jeugd
Wat wel elk jaar moet gebeuren, los van het weer, is de snoei. “Zo hou je een perenboom eeuwig jong”, zegt Joerdy. “We snoeien aan een systeem van één-twee-drie. Wat ik daarmee bedoel? Eenjarige takken verdelen we, tweejarige takken worden ingeknipt, en driejarige takken gaan eruit. Een groot werk, maar heel belangrijk. Zodra we klaar zijn met de oogst, beginnen we er meteen aan.”
Voor Joerdy is de komende periode dan ook één van de mooiste in het jaar. “Ik hou ervan om het resultaat te zien van het harde werk, al is het stevig karwei. Op vijf weken tijd moeten we alles binnenkrijgen. De seizoensarbeiders staan verhoogd in een laadbak die wordt rondgereden, en plukken zo de peren met de hand.”
Handwerk
Na de oogst is er niet veel tijd om te rusten, want meteen daarna worden alle bomen ingesnoeid. “Onze dagtaak voor de komende zes maanden na de oogst”, zegt Joerdy. “Ook dit gebeurt met de hand. Maar ik vind het fijn. Aan het einde van de dag kan je telkens terugkijken naar de afgewerkte rijen, met een mooi resultaat.”
Ben je iemand die je uren telt, dan moet je er niet aan beginnen. Voor mij voelt het als een betaalde hobby
Joerdy heeft nooit getwijfeld over zijn carrièremogelijkheden. In het middelbaar koos hij resoluut voor de landbouwschool in Tongeren, om dat te vervolgen met een driejarige studie fruitteelt in Geel. “Je kiest niet voor een job, maar voor een leven”, zegt Joerdy. “En dat is een leven waar je voor moet kiezen. Of het kiest jou. Ben je iemand die je uren telt, dan moet je er niet aan beginnen. Voor mij voelt het als een betaalde hobby.”
Nieuwe markten
De afgelopen jaren heeft de sector niet stilgestaan. Bij de inval in Oekraïne, stonden de peren plots op de laagste prijs in 50 jaar. “Omdat Rusland ze niet meer moest hebben”, zegt Joerdy. “We hadden gekozen voor een specialisatie in de perenteelt omdat het teelttechnisch eenvoudiger was. De prijzen voor onze krieken bijvoorbeeld waren niet de moeite meer. Tijdens de oorlog was het ook met de peren erg moeilijk, maar gelukkig zijn er inmiddels nieuwe afzetmarkten gevonden. Denk maar aan het Middellandse Zeegebied, waar de vraag door mislukte fruitoogsten sterk is toegenomen. De conference is echter niet in alle landen even gekend. Slechts deze regio en een deel van Nederland zijn optimaal om ze te telen.”
Groene Kring
Als voorzitter van Groene Kring afdeling Fruittelers Zuid-Limburg, wil Joerdy de belangen van collega-boeren verdedigen bij beleidsmakers. “Er zijn wel wat uitdagingen”, zegt hij. “De inperking op toegestane gewasbeschermingsmiddelen bijvoorbeeld, wat in alle landbouwtakken iets is om mee rekening te houden. Er is nood aan nieuwe producten die even doeltreffend zijn, met minder last voor het milieu.”
Maar specifiek voor fruitteelt is vooral water een werkpunt”, zegt hij. “We hebben al een paar droge periodes gekend, en dan is er de behoefte om oppervlaktewater te gebruiken. In natte periodes is drainage dan weer het probleem. Het moet doenbaar blijven om onze natte percelen efficiënt te kunnen afwateren.”
Op vlak van seizoensarbeid, ziet Joerdy de afgelopen jaren verbetering. "Zo is de aanvraag van bisnummers voor het verblijf van seizoensarbeiders in elke gemeente gratis. Ook op vlak van huisvesting zijn er nu duidelijke regels, al zijn deze heel streng en vind ik dat ze best wat soepeler mogen zijn. Een goede nachtrust en gelukkige werknemers zorgen voor een goede werksfeer en prestaties. Dat is voor ons dus zeer belangrijk, ook zonder alle regels die worden opgelegd."
Financiële buffer
Ook het financiële plaatje van de perenteler is ingewikkeld, al ligt dat aan de aard van de stiel. “Peren liggen het hele jaar door in de winkel, en je kan ze bewaren zonder merkbaar verschil in kwaliteit”, zegt Joerdy. “Na de oogst worden ze gesorteerd en bewaard in ULO-cellen, wat staat voor ‘Ultra Low Oxygen’. Cellen van -1 graden Celsius met nul procent zuurstof. We betalen om ze te bewaren, en pas op het moment van de verkoop weet je wat je eraan verdiend hebt. Pas aan het einde van het jaar weet je dus wat je hebt overgehouden aan je oogst. En heb je zoals dit jaar zelfs in juli nog peren in bewaring, dan zit je dus met bijna één jaar aan bewaringskosten. We oogsten dus een nieuw product, terwijl we nog niet weten wat we aan het vorige product hebben verdiend. Maar dat is nu eenmaal het risico dat erbij hoort. Als je een goed jaar hebt, moet je een buffer aanleggen zodat je een eventueel slecht jaar volledig kan doorkomen. Veel mensen vinden dit een moeilijke manier van werken, maar ik zie mezelf geen ander beroep doen dan dit. Er bestaat niets mooier.”
Bron: Eigen berichtgeving
