Jonge boeren: Alexander (31) is enige opkweker van wijnplantgoed in lage landen
ReportageVan jongs af aan beginnen: het geldt voor zowel de boeren als de bomen in het landbouwbedrijf van de familie Van Acker in Oostkamp. Alexander Van Acker (31) is al een leven lang landbouwer en als één van de weinige bosboomkwekers actief in ons land. Machtige sparren, beuken en ander plantgoed nemen hier hun verticale vlucht vooruit, te beginnen bij zaailingen van nog geen vingerkootje groot. Maar vooral uniek zijn de druivenplanten: Alexander is de enige opkweker van wijndruifplanten in België en Nederland.
“Zonder jonge boeren gaat het niet.” Op 27 juni kwam Groene Kring met een duidelijk statement tijdens de lancering van hun visietekst ‘Boer & Toekomst’. Maar wie zijn de landbouwers van morgen en hoe gaan ze om met de uitdagingen van vandaag? Elke week brengt VILT een portret van een jonge landbouwer die zich inzet voor het voortbestaan van de sector.
Hoe ver de landbouwgeschiedenis van de Van Ackers teruggaat, valt niet precies te zeggen. Wel zeker is dat hun huidige bedrijf, gespecialiseerd in boomkwekerij, drie generaties teruggaat. Gelegen in Oostkamp, aan de bakermat van de Vlaamse boomteeltsector. Waar de regio rond Bulskampveld ooit ontelbare boomkwekerijen kende, gericht op de houtkap voor de scheepvaartindustrie, blijven er nu in heel Vlaanderen slechts een dozijn over.
Alexanders velden zijn bezaaid met rijen bomen waar men het bos niet in ziet. “Hier, kerstbomen”, wijst hij naar een rij twijgjes met fijne naalden. “Normansparren, een jaar oud. Het verbaast je hoe klein ze zijn? Dat is normaal, het duurt zeker tien jaar voor een kerstboom op formaat is. Bij ons staan ze vier jaar aan een stuk, voor de overige zes jaar verhuizen ze naar een kerstboomkweker.”
Bomen kweken is een kwestie van jaren. Maar het is niet zo eenvoudig om ze louter te planten en na tien jaar terug te keren. “Het is een erg intensieve teelt. We hebben veel variëteiten, en ze hebben elk hun eigen behandeling nodig”, zegt Alexander. “Omdat je werkt over een lange periode kan er wel eens iets mislopen. De marges op sierteelt zijn groot, maar de risico’s zijn dat ook.”
Gat in de markt
Bomen en de opkweek van plantgoed voor wijngaarden, zijn momenteel de hoofdfocus van het bedrijf. De wijnplanten zijn een uit de hand gelopen hobby. “Ik heb zelf een kleine wijngaard staan, en heb enkele cursussen gevolgd om me te verdiepen”, zegt Alexander. “Maar professionele wijnmaker worden, dat zou niet combineerbaar zijn met het andere werk op het bedrijf. De docenten merkten toen op dat mijn tuinbouwbedrijf zich uitstekend zou lenen tot de opkweek van plantgoed. De wijnsector in België groeit, maar nergens kan je in België of Nederland druivenplanten kopen. Er is een grote vraag naar planten die aangepast zijn aan ons klimaat en bodems.”
De wijnsector in België groeit, maar nergens kan je in België of Nederland druivenplanten kopen. Er is een grote vraag naar planten die aangepast zijn aan ons klimaat en bodems
Alexander besloot om de nichemarkt aan te boren. Op 0,5 hectare staan rijen druivenplanten, goed voor 100.000 exemplaren. Daarnaast begon hij een groothandel in divers materieel om wijngaarden aan te leggen. “Onze bomen kweken we vooral voor de groothandel, maar de druiven verhandelen we zowel aan professionals als hobbyisten. Er is rechtstreeks contact met de klant, en dat is exact wat ik miste toen ons bedrijf enkel nog focuste op de boomkwekerij. Het voelt bijna aan als korte keten.”
Kluwen van regels
Net als een wijn met veel bezinksel, is de wetgeving in de wijndruifsector echter vrij troebel. “Er zijn Europese regels. Zo moet je bijvoorbeeld zeven jaar wachten voor je op eenzelfde perceel tweemaal druiven plant. Maar in Vlaanderen komt daar ook nog eens de complexe fytohygiënische regelgeving erbij. Een voorbeeld is de certificering. In het buitenland is het aan de opkwekers zelf om de certificaten af te drukken. Ik heb dus ook hier een etiketprinter gekocht, maar toen bleek dat ik mijn registers eerst naar het Agentschap Landbouw en Zeevisserij moet sturen, en zij op hun beurt afgedrukte certificaten terugsturen. Een trager, complex proces. Ik denk dat het voor de diensten niet eenvoudig is omdat ik ook de enige ben die dit doet, in België, maar ik merk wel dat Landbouw & Visserij eraan werkt om de regelgeving eenvoudiger te maken.”
Het is niet eenvoudig om in België werknemers te vinden die deze stiel kennen, wat logisch is in deze niche
Druiven zijn ook een gevoelige teelt, al is er een breed gamma aan gewasbeschermingsmiddelen erkend. “Op dat vlak heb ik niet te klagen”, zegt Alexander. “De grootste uitdaging dit jaar was de regenval. De aanplant was een complete ramp, we hebben er vier weken over gedaan in plaats van één. Maar de regenval was niet zo problematisch als bij onze bomen, want dat is een teelt waarvoor we elke dag moeten uitrijden. Andere jaren was de droogte het probleem. Ik zou een folieput willen aanleggen om droge zomers met captatieverboden te overbruggen, maar ik weet ook hoe moeilijk het is om vandaag de dag vergunningen te bemachtigen voor dat soort zaken.”
Buitenlandse concurrentie
Hoewel Alexander de enige Belg is in zijn sector, blijft er ook een geduchte concurrentie om mee af te rekenen. “Vanuit het buitenland”, zegt hij. “Voor seizoensarbeid werken ze met gelijkaardige loonkosten, maar hun vaste werknemers zijn een stuk goedkoper. Maar bovenal loopt de zoektocht naar personeel er makkelijker. Het is niet eenvoudig om in België werknemers te vinden die deze stiel kennen, wat logisch is in deze niche.”
De Belgische wijnbouw is een jonge sector, maar niet nieuw. We tellen nu al 290 wijnbouwers, op een goeie 1.000 hectare
Bovendien zijn vele aspirant-wijnbouwers zich er niet van bewust dat Belgische wijnplanten überhaupt bestaan. “Nu hebben we wat naambekendheid, maar in het begin kwam het bij vele starters zelfs niet op om uit te zoeken of België druiventelers heeft. Ik ben ook niet in de makkelijkste periode gestart, coronajaar 2020. Ik mikte er toen op om mijn eerste teelt klaar te hebben voor een wijnbouwbeurs in Waregem, die een week voor aanvang werd afgelast. Een groot probleem, want dat leek me dé manier om naambekendheid uit te bouwen. Als alternatief hebben we dat jaar geïnvesteerd in een website en reclame op sociale media om bekendheid uit te bouwen.”
Tot over het Kanaal
Toch zijn er perspectieven voor een afzetmarkt. “De Belgische wijnbouw is een jonge sector, maar niet nieuw. We tellen nu al 290 wijnbouwers, op een goeie 1.000 hectare”, zegt de druiventeler. “Ikzelf bied rassen aan zoals Chardonnay, Pinot gris, blanc, noir en hybriderassen die het goed doen in ons klimaat. Maar graag zou ik willen doorbreken op de Engelse markt. Daar zitten ze op het vlak van wijnbouw twintig jaar voor op ons, maar er is evenmin een aanbod aan plantgoed. Internationaal gezien worden kalkbodems, zoals in Engeland, gezien als kwalitatieve bodems voor wijndruiven. Ze hebben een goede waterhuishouding, een heel drainerende bodem. Bovendien kan men er de volledige groeikracht van een druivenplant benutten. Omdat de bodem armer is, zal de plant minder druiven produceren.”
Dat is een goede zaak, hoe onlogisch het ook klinkt. In België moeten wijnbouwers op vruchtbare bodems via de onderstam een druivenplant net afremmen, om overproductie te vermijden. “Als je een te productieve plant haar beloop laat gaan, heb je een overvloed aan druiven die moeilijk zullen rijpen”, zegt Alexander. “Door af te remmen ligt je productie lager, maar krijg je betere vruchten. In de druiventeelt moet je altijd streven naar een evenwicht tussen kwaliteit en kwantiteit.”
Bron: Eigen berichtgeving
