Opinie: "Vlaanderen maakt het agro-ecologische veebedrijven onmogelijk om stikstofdoelen te halen"
OpinieDe Vlaamse natuurgebieden kampen met een stikstofprobleem. Een deel van de oorzaak ligt bij de ammoniakuitstoot van veehouderijen. Als biologische geitenhouder werk ik al jaren aan oplossingen, maar de Vlaamse overheid maakt me dat vandaag onmogelijk. Dat schrijft biologische geitenhouder Renaat Devreese in een opiniestuk.
Beleid focust op technologische oplossingen
Vlaanderen werkt met een lijst van erkende stikstofreducerende (PAS) maatregelen die boeren kunnen toepassen om hun uitstoot te verminderen. De focus ligt daarbij vooral op dure, technologische installaties als luchtwassers. Die vangen de uitstoot op, maar werken alleen in potdichte omgevingen. Geen oplossing voor mij, want de biologische wetgeving vereist dat mijn dieren buiten mogen. Ik zou ook niet anders willen, want zulke stallen zijn slecht voor de gezondheid van mijn dieren.
Door hun kostprijs kozen vooral grote veehouderijen hiervoor. Met overheidssteun wil Vlaanderen ook kleinere bedrijven in die technische richting sturen. Zo vliegt Vlaams belastinggeld letterlijk en figuurlijk de lucht in, want wat blijkt: zulke luchtwassers werken niet altijd even doeltreffend. Een grote veehouderij die 85 procent van de uitstoot opvangt, stoot nog altijd meer uit dan een kleine veehouder die niets doet aan zijn uitstoot.
Mijn collega’s en ik zijn nochtans een deel van de oplossing. Dat komt omdat we brongericht werken. Wij voeren geen kunstmest of soja aan, externe bronnen van stikstof
Circulaire bedrijven blijven in de kou staan
In dit beleid blijven circulaire boerderijen als de mijne vandaag grotendeels in de kou staan. Nochtans zijn mijn collega’s en ik een deel van de oplossing. Dat komt omdat we brongericht werken. Zo voer ik op mijn bedrijf geen kunstmest of soja aan, externe bronnen van stikstof. Alleen houdt het beleid daar geen rekening mee. Zij houden halsstarrig vast aan theoretische rekenmodellen, die in de echte wereld een slag in het water zijn.
Dat werd afgelopen week nog eens pijnlijk duidelijk. Zelf gebruik ik al jaren zeoliet, een mineraal dat de ammoniakuitstoot in mijn stallen vermindert en daardoor luchtweginfecties bij mijn geiten voorkomt. Onderzoek van de universiteit van Wageningen bevestigde dat zeoliet ammoniakuitstoot van bij de bron kan vermijden. Het heeft daarnaast nog meer positieve eigenschappen: minder nitraatuitspoeling naar het grondwater, een verbeterde stikstofopname door planten en een positief effect op de gezondheid van mijn dieren.
Modellen en voorspelbaarheid als uitgangspunt
Daarom heb ik me de afgelopen jaren sterk ingezet om zeoliet te laten erkennen als PAS-maatregel. Helaas: het WeComV dat de emissiereducerende technieken moet beoordelen, hanteert strikte doorrekenbare modelkaders die uitgaan van stabiliteit, controleerbaarheid en voorspelbaarheid. Als het maar op papier klopt, dan werkt het. In dat kader blijkt zeoliet niet te passen.
Het is alsof we vergeten zijn dat landbouw een levend systeem is, dat afhankelijk is van verschillende factoren: het seizoen, het weer, de gezondheid van mijn dieren, het staltype, het voer,… Zulke levende systemen laten zich niet vangen in grafieken en tabellen. Maar door het strenge keurslijf dat Vlaanderen hanteert, verdwijnen goedkope, natuurlijke oplossingen onder de mat.
Toekomstperspectief voor bioveehouderij verdwijnt
Dat heeft grote gevolgen. Zolang er geen erkende PAS-maatregelen bestaan voor mijn bedrijf en dat van mijn collega’s, hebben we geen toekomstperspectief. Wij, die al vanuit onszelf inspanningen doen door grondgebonden te werken, kringlopen te sluiten en structureel te werken aan een lagere milieudruk, dreigen te verdwijnen. Zonder dat het resultaat zal hebben.
Al sinds het PAS-akkoord in 2023 klop ik op deze nagel, samen met adviseurs en organisaties als BioForum vzw en Voedsel Anders. Na vorige week begint de moed me echt in de schoenen te zakken. De overheid wil de biosector zien groeien, maar het zal eerder het omgekeerde verhaal zijn als ze op deze lijn verder gaan. Er is dringend een andere kijk nodig.
Met dit opiniestuk wil de auteur een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.
De auteur
Renaat Devreese is sinds 1987 biologische geitenhouder op 't Reigershof in De Haan. Het bedrijf groeide de afgelopen jaren uit van een familiaal landbouwbedrijf naar een coöperatie met 30 vennoten.
