Op de Internationale Dag van de Plantengezondheid roept het veld om regen
nieuwsTerwijl we de Internationale Dag van de Plantengezondheid vieren, zitten de land- en tuinbouwers met de handen in het haar over de aanhoudende droogte. Want hoe houd je je gewassen gezond wanneer het nauwelijks regent? Planten hebben niet alleen water nodig om te groeien, ook bemesting en gewasbeschermingsmiddelen toedienen, vormt op sommige vlakken een serieuze uitdaging. Tegelijk maakt langdurige droogte ook duidelijk hoe belangrijk het is voor een landbouwer om te investeren in zijn bodem.
Na het natste jaar ooit zijn we opnieuw op weg naar het droogste jaar ooit, of in ieder geval het droogste voorjaar. Landbouwers houden met een bang hart de weersvoorspellingen in het oog, maar de komende 14 dagen lijkt er alvast geen kentering te komen. Met enkel hier en daar een kortstondige regen- en/of hagelbui afkomstig van een uitgeweken onweer vanuit Frankrijk op maandagavond, is er op de weerkaarten geen druppel regen te bekennen.
Ook West-Vlaanderen neemt droogtemaatregelen
9 mei 2025Droogtecommissie evalueert droogte tweewekelijks
Al is enige nuance op zijn plaats. Er is een duidelijk onderscheid tussen het westen en oosten van ons land, waarbij de as tussen Antwerpen en Brussel als scheidingslijn geldt. Het oosten heeft opvallend meer regen gekregen dit voorjaar, dan het westen. Zo viel er in de regio Gent de afgelopen twee maanden amper 12 à 13 millimeter water, terwijl er op bepaalde plekken in Limburg 46,6 millimeter is gevallen.
Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat de eerste captatieverboden een feit zijn. Zowel in Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen als in Antwerpen is het intussen lokaal en tijdelijk verboden om water op te pompen uit een aantal rivieren. De stand van zaken is te volgen op een interactieve kaart van de Droogtecommissie. Die commissie zal vanaf nu ook tweewekelijks de droogtetoestand evalueren en waar nodig evalueren.
Alternatieve waterbronnen en wateropvang
Nadat het veldwerk dit voorjaar uitzonderlijk vlot is verlopen, beginnen de verschillende gewassen volop te kiemen en te groeien. Juist in dat prille stadium is voldoende water nodig. Nu irrigatie geen optie meer is in sommige gebieden, wijst Boerenbond op mogelijke alternatieven. “Landbouwers die nood hebben aan alternatieve waterbronnen, kunnen uitwijken naar mobiele captatiemogelijkheden langs de kanalen of naar provinciale bufferbekkens. Voor het hergebruik van (gezuiverd) afvalwater van bedrijven als irrigatie, is een watertoelating vereist”, klinkt het.
Volgens de landbouworganisatie zetten landbouwers zelf ook steeds meer in op buffering en wateropvang. In Vlaanderen vangt 62 procent van de land- en tuinbouwers hemelwater op, goed voor een capaciteit van 717.000 kubieke meter. Water bovengronds kan in bijvoorbeeld waterbassins worden opgeslagen, maar ook op percelen zelf kan water worden gebufferd door bijvoorbeeld stuwtjes te plaatsen, drainage om te vormen naar peilgestuurde drainage of door het koolstofgehalte in de bodem op te krikken waardoor de bodem beter vocht vasthoudt in droge periodes en meer water kan opnemen in natte periodes.
Toestand op het veld
Maïs
Bij maïs, één van de later ingezaaide gewassen, kan droogtestress optreden, waarschuwt Limagrain. Wanneer jonge planten onvoldoende water opnemen, betekent dit ook dat zij vaak onvoldoende nutriënten opnemen, zelfs al zijn die in de bodem aanwezig. Het feit dat de nachten nog relatief koud zijn, kan voor extra stress zorgen. Want koude nachten remmen de wortelactiviteit waardoor de opname van fosfor en magnesium nog trager verloopt.
Kunstmest strooien om de jonge maïsplanten extra nutriënten toe te dienen, is geen oplossing. Want als er geen water is, worden de voedingsstoffen in de kunstmest niet opgenomen. Een tijdelijke oplossing kan komen van het toedienen van bladmeststoffen. “Maar het is vooral wachten op regen”, zegt Thomas Truyen, marketing en communication manager van Limagrain. “Neerslag is onmisbaar. Komt die er niet in juni, dan ontstaat er stress en zal de kolfontwikkeling haperen. Dat kan in juli leiden tot planten zonder kolf of met slecht gevulde kolven.” Al kan warmte om korte termijn ook al wat soelaas brengen. “Als de wortels dieper gaan zodat ze in vochtige bodemlagen terechtkomen en als de temperaturen stijgen, dan herstart de wortelactiviteit en kan de maïs snel veranderen.”
Aardappelen
In tegenstelling tot vorig jaar zijn alle aardappelen tijdig en in goede omstandigheden de grond in gegaan. Dat is niet alleen in België het geval, maar ook in de andere belangrijke aardappellanden in de Europese Unie, zoals Nederland, Duitsland en Frankrijk. De aardappelen lijken goed op te komen en in de fase waarin de aardappelen zich nu bevinden, kunnen ze verder met relatief weinig vocht. Maar de komende weken zal wel regen nodig zijn om tot een redelijke opbrengst te zorgen. Al wijst de Nederlandse website Boerenbusiness erop dat het verleden heeft uitgewezen dat aardappelen zich fors kunnen herstellen wanneer op het juiste moment neerslag van betekenis valt.
Het is in elk geval zo dat aardappeltelers met een gemengd gevoel kijken naar de weersontwikkelingen, zo duidt Boerenbusiness nog. Enerzijds vrezen ze voor de opbrengst van hun gewassen, anderzijds hopen ze erop dat de droogte voor een omslag in de stemming op de aardappelmarkt kan zorgen, want de prijzen op de vrije markt zijn de afgelopen maanden nog maar een derde van begin dit jaar. Bovendien zijn er ook bijzonder veel aardappelen uitgeplant dit voorjaar, wat bij een goede opbrengst kan leiden tot een overaanbod en dus lage prijzen.
Bijna 8 keer minder regen dan normaal in maart
11 april 2025Granen
De granen die voor de winter werden gezaaid, hadden geen problemen om te ontkiemen. Volgens Thomas Truyen mogen we in bepaalde regio’s zelfs topopbrengsten verwachten, bijvoorbeeld in Limburg waar opvallend meer regen is gevallen. “Maar in grote delen van Vlaanderen heeft het graan het wel moeilijk. Je ziet op veel plaatsen de korrelmeststoffen nog tussen de gewassen liggen.”
Hij wijst erop dat bij granen gemiddeld drie keer een fractie kunstmest wordt toegediend. “Op veel plaatsen ligt de tweede of de derde fractie nog tussen het graan. We zeggen altijd dat je ongeveer 14 tot 15 liter regen nodig hebt om een fractie te laten oplossen, maar in een aantal regio’s is er de afgelopen twee maanden minder regen gevallen.” Om die reden schakelen sommige landbouwers over naar bladmeststoffen, maar die zijn een stuk duurder dan korrelmeststoffen.
In tegenstelling tot maïs, waar het kiemen nog maar net gestart is, begint de tarwe stilaan in de aar te komen en te bloeien. “Dat is echt het moment waarop tarwe het meest vocht en het meest nutriënten nodig heeft”, aldus Truyen.
Droogte heeft ook invloed op gewasbescherming
Voldoende water is niet alleen nodig opdat de gewassen voldoende nutriënten kunnen opnemen, het speelt ook een rol bij de gewasbescherming. Het goede nieuws is dat het droge weer zorgt voor weinig ziekte- of plaagdruk want die hebben vochtigheid nodig om zich te verspreiden. Al is het voor veel gewassen nog te vroeg om ziekten of plagen te ontwikkelen. Enkel voor tarwe is dat vandaag al aan de orde. “Wie voor een gezond ras heeft gekozen, kan wellicht een ziektebehandeling uitsparen”, vertelt Truyen.
Maar wat daar kan worden uitgespaard aan geld en gewasbeschermingsmiddelen, wordt extra geïnvesteerd in de onkruidbestrijding in maïs, bieten en aardappelen. “Enerzijds is het onkruid zeer moeilijk te bestrijden omdat veel herbiciden een bodemwerking hebben. Dat betekent dat ze bodemvocht nodig hebben om zich te verspreiden”, vertelt de marketing manager van Limagrain. Ook het verschil in opkomst van de gewassen op eenzelfde perceel maakt de onkruidbestrijding een pak lastiger. “Bij bieten zien we dat. Je mag je voor je dosis dan niet richten op de grootste biet, maar op de kleinste en zwakste. Dan is het soms moeilijk om die onkruiden kapot te krijgen.”
Een bijkomende moeilijkheid is de waslaag die veel onkruiden ontwikkelen in tijden van droogte. Zo beschermen ze zichzelf tegen het uitdrogen overdag. “’s Nachts, wanneer er een hogere luchtvochtigheid is, gaat die waslaag verdunnen en zetten de huidmondjes zich open. Het ideale moment voor landbouwers om hun gewassen te behandelen, is dus vijf of zes uur ’s ochtends. Wacht je tot na tien uur, dan sluiten de huidmondjes zich weer af en is de efficiëntie van het herbicide een stuk lager”, duidt Truyen.
Ook bodem cruciaal voor gezonde gewassen
Tot slot vormt ook de bodem een cruciaal element in de plantengezondheid. Zoals Boerenbond al aangaf, zorgt een hoger koolstofgehalte in de bodem ook voor meer veerkracht van die bodem. Zo kan die bijvoorbeeld het vocht langer vasthouden in tijden van droogte. Het humusgehalte speelt dus een rol, maar ook het al dan niet ploegen en andere bodembewerkingen.
Truyen wijst erop dat de rol van de bodem de komende weken zal duidelijk worden. “De voorbije twee jaar is er in natte omstandigheden op het veld gewerkt. Dat is niet altijd positief voor de bodemstructuur. Als de droogte de komende weken aanhoudt, dan denk ik dat je duidelijke verschillen zal gaan zien tussen percelen en op hetzelfde perceel afhankelijk van waar de structuur van de bodem goed is en waar niet.”
Wat is de Internationale Dag van de Plantengezondheid?
Het is een jaarlijkse internationale viering die op 12 mei plaatsvindt. Deze dag werd ingesteld door de Verenigde Naties om bewustzijn te creëren over het belang van plantgezondheid voor duurzame landbouw, milieubescherming en voedselzekerheid. De dag werd voor het eerst gevierd in 2022, als voortzetting van het Internationale Jaar van de Plantengezondheid (2020), uitgeroepen door de VN.
Na het succes van deze campagne stelde de FAO, de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties, voor om de dag jaarlijks te vieren om de focus op plantenbescherming te behouden. Want jaarlijks gaat tot 40 procent van de voedselgewassen verloren door plagen en ziekten. Ook de klimaatverandering en de impact ervan heeft invloed op plantgezondheid.
Bron: Eigen berichtgeving / Boerenbusiness
