"Ondraaglijke onzekerheid tast mentale gezondheid van landbouwers aan"

Geen visie, geen weg ernaartoe

Boeren op een Kruispunt beseft dat de stikstofproblematiek in Vlaanderen ernstig is en dat er iets moet gebeuren. “Daar is waarschijnlijk iedereen het over eens. Maar we zien dat er geen algemeen gedragen visie naar welke toekomst we willen. De weg ernaartoe nog veel minder”, vertelt Els Verté, directeur van Boeren op een Kruispunt.

Ondertussen ziet ze dat er voorstellen en zaken via de media worden verspreid. “Mensen worden geïnformeerd terwijl er nog niets definitiefs is beslist. Zo ontstaat grote onzekerheid in de landbouwsector”, klinkt het.

Boeren op een Kruispunt ziet dat nog niet lang geleden verleende vergunningen die gepaard gaan met zware leningen, op de helling komen te staan. “We zien intelligente landbouwerszonen en -dochters klaar staan om bedrijven over te nemen. Maar zonder duidelijkheid in het beleid is het koffiedik kijken of dit wel mogelijk is”, aldus Verté.

Tegelijk staan sectoren on zware druk door de verhoogde grondstoffenkosten en energiekosten. “Innovatieve, kwaliteitsvolle bedrijven dreigen het faillissement te moeten aanvragen omdat ze de kosten niet kunnen recupereren en geen toekomstperspectief hebben.” Volgens Boeren op een Kruispunt is het ondraaglijk dat onze landbouwers zelf de verantwoordelijkheid voor hun bedrijf willen opnemen en richting willen geven aan hun bedrijf en hun leven, maar dat dit al maanden niet kunnen. “Mensen liggen daar écht wakker van”, trekt Verté aan de alarmbel.

Meer en complexere hulpvragen

Als aanspreekpunt in de landbouwsector inzake mentaal welbevinden, ondervindt de organisatie dit aan den lijve. “Zowel het aantal hulpvragen als de complexiteit van deze oproepen neemt toe”, legt Verté uit. De directeur moet tot haar grote spijt vaststellen dat de organisatie afstevent op een nieuw record aan hulpvragen.

In de eerste negen maanden van dit jaar kwamen er al 229 hulpvragen binnen. “Daarmee zitten we op het niveau van heel het jaar 2021 toen er 232 aanvragen binnen kwamen. We verwachten in 2022 de kaap van 300 oproepen te bereiken.” Verté wijst erop dat hierin de hulpvragen die per telefoon of via mail worden afgehandeld niet zijn inbegrepen. Het gaat om dossiers waarvoor een effectief begeleidingstraject wordt opgestart. Ter vergelijking, in 2020 toen er nog geen sprake was van het stikstofarrest en het politieke akkoord dat daaruit is voortgevloeid, kreeg Boeren op een Kruispunt 161 oproepen van land- en tuinbouwers.

Dat de langdurige onzekerheid er mentaal zwaar op inhakt bij landbouwers, blijkt ook uit het aantal sessies bij psychologen die Boeren op een Kruispunt betaalt. Waar in 2020 179 sessies bij psychologen voor landbouwers werden voorzien, is dat in 2021 – in februari van dat jaar was er het stikstofarrest – meer dan verdubbeld tot 376 sessies. Vandaag (van januari tot eind september) werden 295 sessies betaald door de hulporganisatie.

Wegnemen van identiteit

Zelfs zonder die beleidsonzekerheid is landbouw een sector met enorm grote risico’s, zo verduidelijkt Verté. “Naast de normale ondernemersrisico’s heb je daarenboven ook risico’s van de weersomstandigheden, het klimaat en de mogelijkheid van allerlei planten- en dierziekten. Bovendien gaat zijn landbouwproducten doorgaans beperkt houdbaar”, luidt het. We mogen dat volgens haar als samenleving niet onderschatten. “Net zoals het feit dat werken als land- of tuinbouwer niet zomaar een job is, maar een levensvisie. Het wegnemen van deze bezigheden is het wegnemen van de identiteit.”

Boeren op een Kruispunt roept op om zeer voorzichtig te zijn met overhaaste beslissingen die niet het beoogde resultaat met zich meebrengen. “Dat mag niet ten koste gaan van de fysieke en psychische integriteit, alsook van de financiën van zoveel landbouwgezinnen. Wij roepen op om door middel van faire, soepele compensaties en een goede begeleiding alle betrokkenen zicht te geven op een gelukkige toekomst”, aldus nog Verté.