Natuurpunt pleit voor “ander landbouwgebruik” in veengebieden

Koolstofopslag 

Veen is een natte, zuurstofarme grondsoort met een sponsachtige structuur, die bestaat uit onverteerd plantaardig materiaal. Daarnaast is veen een ontwikkelingsstadium bij moerasvorming en zorgt het voor “verlanding”, het natuurlijke overgangsproces van water naar land, waarbij het water geleidelijk dichtgroeit met planten. Veenbodems hebben van nature een hoge grondwaterstand en zijn een hotspot voor biodiversiteit. Daarnaast spelen veengebieden ook een belangrijke rol in de klimaatverandering, stelt Natuurpunt.  

"Slechts 3 tot 5 procent van de totale landoppervlakte op het noordelijk halfrond bestaat uit veen, maar die veengebieden bevatten wel 33 procent van alle koolstof in de bodem. Veengebieden hebben dus een groot potentieel om koolstof op te slaan. Daarnaast kan je ze beschouwen als de nieren van het landschap: ze houden gigantische hoeveelheden water vast en zuiveren het op de koop toe." Al is daar een belangrijke voorwaarde voor: het veen moet nat blijven.  

Wanneer het veen wordt drooggelegd, bijvoorbeeld voor land- of bosbouw of turfwinning, komt koolstof vrij in de atmosfeer en draagt het op die manier net bij aan de uitstoot van broeikasgassen. “Wereldwijd is de uitstoot van CO2 uit drooggelegde veengebieden twee keer zo groot als die van de luchtvaart”, stelt Natuurpunt. Sinds halfweg de twintigste eeuw is volgens het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) 92 procent van de Vlaamse venen verloren gegaan. 

Herstel veengebieden 

Volgens de natuurorganisatie is het herstel van veengebieden daarom "cruciaal om ons op het pad te zetten richting klimaatneutraliteit" en voert het bijgevolg een pleidooi voor een Vlaamse veenstrategie. “Een groot deel van de Vlaamse veengebieden is niet genoeg beschermd”, klinkt het bij Natuurpunt. “Omwille van hun cruciale rol in het water-, klimaat- en natuurbeleid is het essentieel om alle actieve en herstelbare veengebieden zonder hoge beschermingsstatus (SBZ of VEN) dwingender te beschermen,” stelt de organisatie.  

Bovendien pleit de milieuorganisatie ook voor een “ander landbouwgebruik”. “Het beheer van veengebieden, dat door landbouw wordt gebruikt, zal ook anders moeten: de watertafel moet er drastisch omhoog. Voor sommige gebieden kan zogenaamde paludicultuur soelaas bieden,” concludeert de organisatie. Paludicultuur is de landbouwterm voor teelt op natte veengronden. Gewassen zoals bijvoorbeeld wilgen en lisdodde gedijen goed op natte gronden en zijn bedrijfsmatig te telen en te oogsten. “Er moet alleszins dringend een beleid uitgewerkt worden met voldoende mogelijkheden tot het opleggen van maatregelen in heel het buitengebied”, besluit Natuurpunt. 

Van 19 tot 21 september organiseert de organisatie samen met partnerorganisaties een driedaagse conferentie "Power to the Peatlands" in Antwerpen. Er wordt ingezoomd op zowel de wetenschappelijke, beheer- als beleidsaspecten van veenlandherstel en -behoud.