Nationale bank: “Klimaatverandering zal voedselinflatie versterken”
nieuwsWe raken maar beter gewend aan onze dure winkelkar. Een nieuw rapport van Nationale Bank van België (NBB) concludeert dat klimaatverandering de voedselinflatie aanwakkert. Een grote factor hierin zijn de extreme weersomstandigheden, die leiden tot mislukte oogsten. Aanbodschokken waardoor de voedselprijzen stijgen, worden traditioneel als tijdelijk beschouwd. Maar met de toenemende intensiteit en frequentie van extreem weer, ziet de NBB ook de inflatoire druk toenemen.
Op basis van bestaande klimatologische studies heeft de NBB proberen afleiden hoe het voedsellandschap er in België uit zal zien. Men verwacht dat de klimaatverandering een ‘gematigd opwaarts effect’ zal hebben op de voedselinflatie, met name tijdens de zomermaanden. Dat komt door de verwachte verdere toename van hittegolven en droogtes.
België produceert uiteraard niet al zijn voeding zelf. Omdat ons land een aanzienlijk deel van zijn voedsel invoert uit buurlanden en uit Italië en Spanje, waar de klimaatverandering de voedselprijzen sterker zou kunnen beïnvloeden, zou het bovendien geconfronteerd kunnen worden met een nog sterkere voedselinflatie via de handel. “Voor een open economie als België kunnen door klimaatschokken veroorzaakte prijsstijgingen echter gemakkelijk doorwerken of afzwakken via de handel”, meldt NBB.
Extremer weer
De gevolgen van klimaatverandering zijn in België wel degelijk voelbaar. Uit een analyse van het KMI uit 2020 blijkt bijvoorbeeld dat het aantal hittegolven, gemeten in Brussel, sinds 1981 aanzienlijk is toegenomen. We spreken over een gemiddelde stijging van 0,3 hittegolven per decennium. Tussen 2015 en 2020 registreerde het KMI elk jaar minstens één hittegolf. De duur en intensiteit van hittegolven nemen ook toe, met gemiddeld twee dagen per decennium en een gemiddelde temperatuurstijging van 1°C per dag per decennium sinds 1981.
Vele regen woog vooral op wintergewassen
7 november 2024Naast hittegolven komen ook droogtes, stormen en overstromingen vaker voor in België. Zo waren er zeven hittegolven en droogtes tussen 2014 en 2023 tegenover één tussen 1970 en 1979, acht stormen tussen 2014 en 2023 tegenover twee tussen 1970 en 1979, en drie periodes van overstromingen tussen 2014 en 2023 vergeleken met één tussen 1970 en 1979.
Het aantal neerslagdagen is in de loop der jaren niet aanzienlijk veranderd, maar de neerslagintensiteit is wel fors toegenomen.
Kost van klimaatbeleid
Maar de invloed van klimaatverandering beperkt zich niet tot deze fysieke fenomenen. De NBB identificeert ook ‘transitierisico's’. Deze term omvat de economische, regelgevende en technologische veranderingen die verband houden met de verschuiving naar een koolstofarme of klimaatneutrale economie, zoals beleidswijzigingen, marktaanpassingen en technologische innovaties die industrieën en financiële systemen kunnen beïnvloeden. Denk bijvoorbeeld aan milieuregelgeving die voor landbouwers vaak gepaard gaan met administratieve en financiële lasten. “Samen hebben deze risico's een sterke invloed op de uitdagingen en kansen die de klimaatverandering teweegbrengt”, meldt NBB.
Door deze factoren zien we dat klimaatverandering ook onze eigen teelten beïnvloedt, en niet enkel wat we importeren. Zowel de tarwe- als de aardappelprijzen in België zijn afhankelijk van de weersomstandigheden. De tarweprijzen worden echter niet bepaald door onze lokale oogsten, die weinig gewicht in de schaal hebben tegenover de belangrijkste producerende regio’s in de wereld, zoals Rusland of Oekraïne. Wat aardappelen betreft, is België echter wel een prijszetter.
De NBB voorspelt dat de verwachte voortzetting van deze klimaatfenomenen, samen met een sterke vraag, waarschijnlijk tot hogere voedselprijzen zullen leiden. Zo verwijst de Nationale Bank onder meer naar de prijzen van koffie en olijfolie. Deze zijn de voorbije jaren sterk gestegen onder impuls van een aanhoudende sterke vraag, slinkende voorraden door de COVID-19-crisis en een laag aanbod door zwakke oogsten als gevolg van extreme weersomstandigheden in hun grootste aanvoerlanden. De koffieoogst in Brazilië werd getroffen door vorst, terwijl opeenvolgende hittegolven en droogtes in het Middellandse Zeegebied forse klappen hebben gegeven aan de olijfolieindustrie.
Volatiele prijzen
Klimaatverandering kan niet alleen voedselprijzen fors doen stijgen, maar ook doen dalen. Dat hangt allemaal af van het type en de duur van een klimaatfenomeen. Hoe dan ook leiden onder andere mislukte oogsten – of de vrees ervoor – tot een hogere prijsvolatiliteit. Een onzekere voedselproductie maakt immers dat de balans tussen vraag en aanbod voortdurend verschuift. Dat maakt de voedselinflatie ook moeilijk te voorspellen. Verschillende onderzoeken voorspellen een niet-lineaire stijging van de voedselprijzen, met pieken en dalen, maar wel in stijgende lijn. Dit vooral in warmere maanden in regio's zonder een duidelijke seizoenscyclus, met sterkere effecten in warmere regio's en in de opkomende en ontwikkelingslanden.
Bovendien vertegenwoordigt voedsel een aanzienlijk deel van de totale uitgaven van huishoudens, variërend van 7 procent tot 72 procent in alle landen. Het aandeel ligt hoger in opkomende en ontwikkelingseconomieën.
